Małachowski (Jaxa–Małachowski) Bohdan Hipolit (1902–1964), działacz turystyki i autor prac z tej dziedziny. Ur. 24 III w Krakowie, był synem Eugeniusza, lekarza wojskowego w randze podpułkownika, i Janiny z Markuszewskich. Uczył się w Gimnazjum im. J. Sobieskiego w Krakowie. Egzamin dojrzałości złożył w r. 1920 i w t. r. rozpoczął studia z zakresu historii i geografii na Wydziale Filozoficznym UJ, a następnie przeniósł się do Szkoły Nauk Politycznych przy Wydziale Prawa tegoż Uniwersytetu. Studiów wyższych jednak nie ukończył. Od listopada do stycznia (1918/9) służył ochotniczo w Wojsku Polskim i brał udział w stopniu sierżanta w walkach pod Mszaną i Gródkiem Jagiellońskim oraz w bitwie o Lwów. Ponownie wstąpił do wojska w 2. poł. 1920 r. i służył w pułku artylerii ciężkiej w Krakowie. Z końcem 1920 r. został zdemobilizowany.
Od wczesnych lat M. uprawiał turystykę górską i zajmował się krajoznawstwem, a w l. 1921–4 był korespondentem i sprawozdawcą „Przeglądu Sportowego”. Współpracował również z Sekcją Taternicką Akademickiego Związku Sportowego w Krakowie, a w l. 1928–32 był członkiem zarządu tejże Sekcji. Od r. 1929 rozpoczął społeczną i zawodową działalność w zakresie turystyki w Polskim Tow. Tatrzańskim (PTT) oraz innych organizacjach sportowych i turystycznych. W l. 1929–34 był członkiem zarządu głównego PTT i pełnił w nim liczne i odpowiedzialne funkcje (m. in. sekretarza generalnego). Wchodził również do zarządu Krakowskiego Oddziału PTT, w l. 1933–7 był członkiem zarządu Sekcji Turystycznej PTT, późniejszego (1935) Klubu Wysokogórskiego. W okresie 1935–9 pracował jako dyrektor Biura Zarządu Głównego Polskiego Związku Narciarskiego (PZN) oraz był dyrektorem Centralnego Biura PTT. Kampanię wrześniową odbył M. w 5 p. artylerii ciężkiej. Internowany na Węgrzech, został następnie wywieziony na przymusowe roboty do Niemiec, skąd wrócił do Krakowa w grudniu 1943 i pracował początkowo jako woźny, a następnie jako magazynier w banku. W l. 1945–51 był kierownikiem Biura PTT w Krakowie. Po powstaniu Polskiego Tow. Turystyczno-Krajoznawczego (PTTK, 1951) był do r. 1963 jego pracownikiem etatowym i działaczem szczebla centralnego i krakowskiego. Był m. in. prezesem (1958–9 i 1961–2) i wiceprezesem (1960) Zarządu Okręgu Krakowskiego PTTK. W tym okresie był przewodniczącym Kapituły Złotej Odznaki PTTK i prezesem Głównego Sądu Koleżeńskiego PTTK.
M. jest współautorem m. in. Bibliografii wydawnictw PTT (Kr. 1948), Słownika geografii turystycznej (1956 i 1959), Geografii turystycznej gór Polski (Kr. 1960), kilku przewodników górskich i turystycznych, sprawozdań rocznych PTT w l. 1931–4. W l. 1947–64 pracował czynnie w komitecie redakcyjnym „Wierchów”, był inicjatorem wznowienia „Przeglądu Turystycznego” (organ PTT) w l. 1931–4 i członkiem jego redakcji. Ponadto M. włączał się do planów zagospodarowania turystycznego Morskiego Oka (projekt schroniska) i Beskidu Śląskiego, był m. in. inicjatorem i współorganizatorem Klubu Wysokogórskiego, Dyrekcji Turystyki Sudeckiej w Jeleniej Górze, oraz licznych rajdów turystycznych w skali krajowej i międzynarodowej. Jako pracownik PTT uporządkował sprawy prawno-finansowe Towarzystwa oraz jego unikalną bibliotekę górską; opracował wiele regulaminów i statutów, porządkujących działalność organizacyjną licznych agend PTT i PTTK. Zmarł 12 IV 1964 w Krakowie. Odznaczony był m. in. Krzyżem Kawalerskim (1948) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1959), tytułem i odznaką Zasłużonego Działacza Turystyki (1961), Złotą Odznaką PTTK, tytułem honorowego członka PTTK i in.
M. żonaty (1938) z Zofią Jurgowską miał jednego syna Krzysztofa (ur. 1940).
Jackowski A., Bibliografia turystyki polskiej, Biografie 1800–1970, Wr. 1971 s. 87; – Goetel W., B. M., „Wierchy” 1964 s. 311–3; Krygowski W., Wspomnienie o B. M-m, „Biul. Inform. ZG PTTK” 1964 nr 63 s. 8; Kulczycki Z., Zarys historii turystyki w Polsce, W. 1970 s. 81, 193; – Orłowicz M., Moje wspomnienia turystyczne, Wr. 1970; – „Dzien. Pol.” 1964 nr 89; Magazyn Turystyczny „Światowid” 1964 nr 22; „Tempo” 1964 nr 17; – Dokumenty osobiste M-ego w Archiwum prywatnym Małachowskich Kraków ul. Manifestu Lipcowego 13; – Informacje syna Krzysztofa.
Kazimierz Toporowicz