INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Carl Samuel Schneider      Carl Schneider, wizerunek na podstawie fotografii prasowej.

Carl Samuel Schneider  

 
 
Biogram został opublikowany w 1994 r. w XXXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Schneider Carl Samuel (1801–1882), pastor ewangelicko-augsburski, poseł do sejmu krajowego w Opawie i parlamentu wiedeńskiego. Ur. 22 IX w Bielsku, był synem Jana Dawida, sukiennika, i Eleonory Zipser.
Początkowo S. kształcił się w Bielsku, w l. 1813–17 w ewangelickim gimnazjum w Cieszynie, gdzie nauczył się języka polskiego, w l. 1817–21 w liceum w Preszburgu (Bratysławie). Następnie był nauczycielem klas wyższych w szkole żeńskiej w Bielsku. W r. 1824 został wikarym ewangelickiego kościoła w Bielsku, co wywołało protest gminy ewangelickiej, której nie zapytano o opinię w sprawie nominacji. W l. 1825–8 studiował teologię ewangelicką na uniwersytecie we Wiedniu. Po powrocie do Bielska został rektorem szkoły ewangelickiej (1828–33), a w r. 1832 proboszczem kościoła ewangelickiego.
Karierę polityczną S. rozpoczął w r. 1848. Na zebraniu pastorów w Bielsku zdecydowano wysunąć kandydaturę S-a do parlamentu wiedeńskiego. Na przedwyborczych spotkaniach przemawiał S. do zebranych w dwóch językach: niemieckim i polskim oraz opowiadał się za równouprawnieniem językowym dla ludności słowiańskiej, co – wg opinii współczesnych – wzmocniło jego pozycję. W rezultacie zaciętej walki wyborczej minimalną większością głosów zwyciężył w wyborach S. Protestowali przeciw temu katolicy, domagający się unieważnienia mandatu i rozpisania nowych wyborów. Parlament jednak zatwierdził mandat S-a. W parlamencie okazał się S. jednym z najaktywniejszych deputowanych śląskich. Dn. 4 VIII 1848 domagał się zniesienia pańszczyzny, w kolejnym przemówieniu (4 X 1848) zabiegał o pomoc dla ubogiej ludności śląskiej. W czasie swojej kadencji w l. 1848/49 głosował zawsze z lewicą i posłami cieszyńskimi. Pozostał w Wiedniu w czasie rewolucyjnych dni październikowych, do Bielska wrócił dopiero po zdobyciu stolicy 4 XI 1848, potem udał się do Kromieryża i nadal brał udział w pracach parlamentu. W wystąpieniach swoich zajmował się wówczas głównie sprawami wyznaniowymi. Postawa S-a w parlamencie przyniosła mu znaczną popularność, zyskał sobie opinię prawdziwego rzecznika ludu i uznanie chłopów śląskich, którzy wysyłali mu podziękowania i adresy.
S. był także dobrym kaznodzieją; wiele z jego kazań pozostało w rękopisach. Wspólnie z J. Hönelem opublikował Evangelisches Gesangbuch für Gemeinde und Haus ([b.m.w.] 1852). W lipcu 1863 ewangelicka Rada Parafialna w Bielsku urządziła mu uroczysty jubileusz z okazji 30-lecia pracy duszpasterskiej. W l. 1858–64 był S. seniorem gminy ewangelickiej w Bielsku oraz inspektorem okręgu szkolnego bielskiego. W r. 1864 został superintendentem morawsko-śląskim, sprawował tę funkcję aż do śmierci. Był także przewodniczącym generalnego synodu w Wiedniu. W języku polskim ogłosił List pasterski… (Bielsko 12 X 1864) do duchowieństwa ewangelickiego «z pozdrowieniem i błogosławieństwem».
W marcu 1861 w wyborach do sejmu krajowego w Opawie S. został posłem z kurii wiejskiej okręgu bielskiego. Otrzymał wówczas 109 głosów na 112 wyborców; ponownie wybrano go w l. 1867 i 1870. W sejmie głosował wraz z lewicą i opowiadał się za wyznaniowym równouprawnieniem. W r. 1871 zakończył długoletnią działalność polityczną, gdy ewangelicy odmówili mu swego poparcia i oddali głosy na katolickiego narodowca polskiego. Lokalna prasa przyczynę porażki widziała w liberalno-wolnomyślnych poglądach S-a, który poparł laicyzacyjną ustawę szkolną. S. pozostawał pod wpływem idealistycznej filozofii niemieckiej, był orientacji proniemieckiej, lecz cechował go daleko posunięty liberalizm zarówno w sprawach wyznaniowych, jak narodowych. Do Polaków był nastawiony «pozytywnie i przyjacielsko» (E. Kneifel).
Działał S. bardzo aktywnie na rzecz rodzinnego miasta Bielska. W r. 1862 był współzałożycielem fundacji ewangelickiego stowarzyszenia bratniej pomocy Gustawa Adolfa oraz zakładu dla wdów i sierot po pastorach i nauczycielach ewangelickich. Dbał o rozwój szkolnictwa ewangelickiego, był współtwórcą szkoły dla chłopców przy pl. Kościelnym 7 i Ewangelickiego Seminarium Nauczycielskiego w Bielsku. W r. 1867, gdy seminarium ewangelickie zostało otwarte, otrzymał krzyż komandorski orderu Franciszka Józefa. Popierał budowę internatu dla młodzieży z poza Bielska (1868–70) i gimnazjum trzyklasowego przy ul. Strzelniczej (1871). Dn. 21 IX 1871 obchodził jubileusz 50-lecia pracy pedagogicznej. W r. 1876 zabiegał o pomoc finansową dla szkoły ewangelickiej w Ustroniu i wydał wówczas odezwę pt. Verehrte Herren geliebte Glaubensbrüder… ([b.m.w.] 1876). W r. 1871 został honorowym obywatelem Bielska. U schyłku życia ogłosił S. swoje wspomnienia pt. Erzählungen eines alten Pastors aus seinem Leben (Bielitz 1880), w których opisał okres nauki w gimnazjum cieszyńskim, wybory do parlamentu wiedeńskiego w r. 1848 i swoją działalność poselską. W pamiętniku tym mocno podkreślał polskość Bielska. Krótko przed śmiercią obchodził 50-letni jubileusz pracy duszpasterskiej. S. zmarł 25 VII 1882 w Bielsku, pogrzeb odbył się 27 VII «przy nadzwyczaj licznym udziale ludności» („Gwiazdka Cieszyńska”).
Ożeniony był (9 V 1831) z Rosą Grunwald, córką Samuela, sukiennika bielskiego.

Fot. w zakrystii kościoła ewangelickiego w Bielsku; – Estreicher w. XIX; Szeruda J., Bibliografia polsko-ewangelicka XIX i XX wieku, „Rocznik Ewangelicki” (W.) 1925 s. 368 poz. 415; Österr. Biogr. Lexikon, Lf. 49 (bibliogr.); PSB (Otto Leopold Marcin); Wurzbach, Biogr. Lexikon, XXXI; – Bielsko-Biała. Zarys rozwoju miasta i powiatu, Kat. 1971; Chlebowczyk J., Wybory do organów przedstawicielskich na Śląsku Cieszyńskim w 1848 roku, Kat. 1964 s. 15, 35, 53, 55, 56, 58–62, 69, 73; tenże, Wybory i świadomość społeczna na Śląsku Cieszyńskim w drugiej połowie XIX wieku, Kr. 1966 s. 15, 20, 48, 50, 52, 53, 55–7, 151, 157–9, 204, 308–10; Kneifel E., Die evangelisch-augsburgischen Gemeinden in Polen 1555–1939, Vierkichen über München [b.r.w.]; tenże, Die Pastoren der Evangelisch-Augsburgischen Kirche in Polen, Eging [1967]; Popiołek K., Historia Śląska od pradziejów do 1945 roku, Kat. 1979; Wegert A. P., Dzieje parafii ewangelickiej w Bielsku, W. 1974 s. 41, 53, 61; – Stalmach P., Korespondencja…, Wr.–W.–Kr. 1969; tenże, Pamiętniki, w: Grim E., Paweł Stalmach. Jego życie i działalność w świetle prawdy, Cieszyn 1910 s. 233; Wspomnienia Cieszyniaków, W. 1964; – „Gwiazdka Cieszyńska” 1871 nr 37, 1882 nr 30.
Red.

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Władysław Ansgary Podkowiński

1866-03-04 - 1895-01-05
malarz
 

Zygmunt Chrzanowski

1872-04-05 - 1936-04-30
polityk
 

Seweryn Goszczyński

1801-11-04 - 1876-02-25
poeta
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wilhelm August Stryowski

1834-12-23 - 1917-02-03
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.