Szerwentke (do r. 1953 Scherwentke) Emilia, w zakonie Bożena, pseud. Bożena (1902–1982), urszulanka, działaczka oświatowa.
Ur. 28 III w Siemianicach (pow. ostrzeszowski), była córką Józefa, organisty, nauczyciela i kierownika miejscowej szkoły powszechnej, oraz Stanisławy z Nędzyńskich (zm. 1939). Miała siostrę Stefanię (ur. 1900), po mężu Kaczmarek, i brata Maksymiliana (1904–1942), księdza, od r. 1933 proboszcza w Żydowie (pow. wrzesiński), zamordowanego w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau.
Po ukończeniu szkoły powszechnej w rodzinnej miejscowości S. uczyła się od r. 1912 w średniej szkole żeńskiej w Kluczborku, następnie od r. 1917 w Królewskim Seminarium Nauczycielskim we Wrocławiu. W niepodległej Polsce pracowała w r. szk. 1919/20 w szkole powszechnej w Siemianicach, po czym podjęła naukę w Państw. Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Lesznie, które ukończyła z wyróżnieniem 19 VI 1922. Później pracowała przez rok w szkole powszechnej w Pleszewie. Dn. 5 VII 1923 wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Polskich i rozpoczęła w Poznaniu postulat; równocześnie uczyła w prowadzonej tam przez zgromadzenie szkole powszechnej. Dn. 15 VIII 1924 rozpoczęła nowicjat w klasztorze urszulanek w Krakowie. Dn. 8 VI 1926 zdała maturę w prowadzonym przez zgromadzenie tamtejszym Prywatnym Żeńskim Gimnazjum Humanistycznym. Po złożeniu 26 VIII t.r. pierwszych ślubów zakonnych wróciła do Poznania, gdzie w gimnazjum urszulanek uczyła śpiewu i języka niemieckiego, a w bursie gimnazjalnej była wychowawczynią. W r. 1928 ponownie przybyła do Krakowa, gdzie podjęła studia botaniczne na Wydz. Filozoficznym UJ. Dn. 15 VIII 1929 złożyła śluby wieczyste w klasztorze urszulanek w Rokicinach Podhalańskich (pow. nowotarski). Równocześnie ze studiami botanicznymi uczyła się w l. 1931–2 w Krakowie w Studium Pedagogicznym UJ oraz w l. 1931–3 na Wyższych Kursach Katechetycznych. Stopień magistra filozofii w zakresie botaniki otrzymała 23 VI 1933 na podstawie pracy Rośliny Kępy Redłowskiej, napisanej pod kierunkiem Władysława Szafera. Pracowała następnie jako nauczycielka biologii w żeńskim gimnazjum i żeńskim seminarium nauczycielskim prowadzonych przez urszulanki we Włocławku. W r. 1934 przeniosła się do klasztoru urszulanek w Lublinie i w prowadzonym przez zgromadzenie gimnazjum żeńskim uczyła biologii, geografii i propedeutyki filozofii, a w bursie gimnazjalnej była wychowawczynią. Dn. 29 V 1935 uzyskała dyplom nauczyciela szkół średnich; 2 V 1936 została mianowana dyrektorką gimnazjum i liceum urszulanek. Pod kierunkiem Szafera i Adama Wodziczki prowadziła badania naukowe z zakresu stratygrafii i analizy pyłkowej torfowisk Lubelszczyzny, których efektem była napisana w r. 1939 praca doktorska (mszp. w Arch. Nauki PAN i PAU w Kr.); jej obronę uniemożliwił wybuch drugiej wojny światowej. W l. 1938–9 odbyła siedmiomiesięczną probację w Domu Generalnym urszulanek w Rzymie. W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. uczestniczyła S. w akcji pomocy uchodźcom prowadzonej przez lubelski Komitet Obywatelski i PCK. Po zajęciu 17 IX t.r. Lublina przez Niemców kontynuowała od 26 IX nauczanie w gimnazjum i liceum urszulanek, użyczając także sal lekcyjnych Liceum im. Unii Lubelskiej. Po zamknięciu w listopadzie szkół średnich prowadziła tajne nauczanie gimnazjalne. We wrześniu 1941 założyła w Lublinie Prywatną Szkołę Gospodarstwa Domowego, a 3 IX 1942 Szkołę Hotelarską; w obu placówkach utworzyła także tajne gimnazjum, w którym do r. 1944 uczyło się ponad 600 uczennic, a 67 zdało egzamin dojrzałości. Włączyła się w działalność AK i pod pseud. Bożena była łączniczką Duszpasterstwa Okręgu Lubelskiego. Po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną (24 VII 1944) została aresztowana przez NKWD; przetrzymano ją przez kilka dni, a następnie zwolniono bez postawienia zarzutów.
We wrześniu 1944 wznowiła S. nauczanie w gimnazjum i liceum; gdy w r. 1945 na żądanie władz rozdzielono kierownictwo tych placówek, była odtąd jedynie dyrektorką liceum. T.r. weszła w skład Komisji Weryfikacyjnej Kuratorium Okręgu Lubelskiego. Po pozbawieniu w r. 1949 liceum urszulanek uprawnień państwowych prowadziła nadal tę placówkę wbrew dążeniom władz do jej zamknięcia. Po ostatecznej likwidacji liceum, 8 VI 1955, została przeniesiona do Poznania i w tamtejszym liceum urszulanek uczyła biologii. Gdy w lipcu t.r. wykryto w szkole tajną organizację młodzieżową «Orlęta», przejęła w listopadzie funkcję dotychczasowej dyrektorki Magdaleny Morawskiej; zatwierdzenie władz uzyskała dopiero po przełomie październikowym 12 XI 1956. Dodatkowo w l. 1955–7 prowadziła w Poznaniu wykłady w klasztorze dominikanów. Od lutego 1957 należała do Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika. Na mocy dekretu prymasa Stefana Wyszyńskiego z 15 VIII 1960 była do r. 1966 doradczynią i admonitorką w Polskiej Prowincji Urszulanek. Dn. 29 VI 1962 została przełożoną klasztoru urszulanek w Poznaniu. Funkcję dyrektorki poznańskiego liceum pełniła do zamknięcia placówki przez władze 20 VII t.r., a poznańską przełożoną była przez dwie kadencje, do r. 1968.
W r. 1968 została S. przeniesiona do Krakowa, gdzie z inicjatywy Wandy Półtawskiej podjęła we wrześniu t.r. pracę w tworzonym przez abp. Karola Wojtyłę Inst. Teologii Rodziny przy krakowskiej Kurii Metropolitalnej (od r. 1975 w Papieskim Wydz. Teologicznym). Z ramienia Instytutu prowadziła w parafiach diec. krakowskiej wykłady z wiedzy o życiu w rodzinie, a także tłumaczyła francuskie i niemieckie prace z tego zakresu. Do r. 1971 uczyła biologii w działającym przy klasztorze urszulanek Diecezjalnym Inst. Katechetycznym, a także w Niższym Seminarium Duchownym bernardynów w Kalwarii Zebrzydowskiej. Udzielała również prywatnych lekcji języka niemieckiego. Pracę w Inst. Teologii Rodziny zakończyła we wrześniu 1980. Zmarła 9 VII 1982 w Krakowie, została pochowana na cmentarzu Rakowickim w grobowcu urszulanek. Była odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami (1944) i Srebrnym Krzyżem Zasługi (1945), a w r. 1969 przez władze RP na uchodźstwie Krzyżem AK i Medalem Wojska.
Dn. 11 III 1984 w kościele Matki Boskiej Zwycięskiej w Lublinie odsłonięto poświęconą S. tablicę pamiątkową, a w r. 2002 nazwano jej imieniem jedną z ulic w tym mieście. Wybory z listów i notatek S. wydano pt. Pragnę Ci pomóc (W. 1985, 2004) i Zawierzyłam miłości (W. 2000). Ponadto w Arch. Zgromadzenia Sióstr Urszulanek w Lublinie przechowywana jest jej praca Historia domu lubelskiego 1939–1949 (mszp.).
Słownik biograficzny Wielkopolski południowo-wschodniej. Ziemi kaliskiej, Kalisz 2007; – Falkiewicz R., Polityczne kwiatki 15-latki. Sprawa tajnej organizacji młodzieżowej „Orlęta” 1954–1958, W. 2007 s. 171–2; Krawczyk E., O tajnym nauczaniu w Lublinie w zakresie szkoły średniej ogólnokształcącej w latach okupacji hitlerowskiej, „Roczn. Ogniska Nauczycielskiego” T. 2: 1969 s. 127–9; Siostra Bożena Szerwentke (1902–1982) – Urszulanka Unii Rzymskiej, w: Chrześcijanie, Red. B. Bejze, W. 1985 XIV 97–193; Szarska C., Kotowska A., Urszulanki Unii Rzymskiej. Prowincja Polska Zakonu św. Urszuli w latach 1939–1947, w: Żeńskie Zgromadzenia Zakonne w Polsce 1939–1947, L. 1998 XII; – „Królowa Apostołów” R. 48: 1984 nr 9 s. 16–17 (fot.); „Najwyższy Czas” R. 9: 2000 nr 37 s. 37; „Niedziela” 2002 nr 7 s. 19; „Wychowawca” 2002 nr 7–8 s. 35; – Arch. Prow. Urszulanek Unii Rzymskiej w Kr.: sygn. AZ 511 (akta personalne), sygn. SP 104 (spuścizna S.), sygn. UP 115 s. 13 (spis urszulanek pol. od r. 1919, księga II), zespół PP, Katalogi Prow. Pol. Urszulanek Unii Rzymskiej za l. 1950–82, teczki, „Tajne nauczanie”, „Nominacje 1955–1965”, sygn. SP 112, 9 (teczka „Tajne nauczanie”), sygn. SP 112, 25 (teczka „Lublin 1939–1945”), sygn. M 409 (Skorupa I., Siostra Bożena Szerwentke jako dyrektor Liceum Sióstr Urszulanek w Lublinie w latach 1944–1955, L. 1994, mszp.).
Iwona Naglik