INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Eugenia Pragierowa (z domu Berke)  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pragierowa z domu Berke Eugenia, pseud. Grażyna (1888–1964), działaczka ruchu socjalistycznego i kobiecego, wiceminister pracy i opieki społecznej, posłanka na Sejm PRL. Ur. 14 VII w Kaliszu, była córką Henryka Berke, buchaltera, i Augusty z Ban-Bandowskich.

Uczęszczała do gimnazjum w Kaliszu. Za udział w strajku szkolnym i w demonstracji ulicznej została w r. 1906 usunięta z VII klasy gimnazjum, aresztowana i więziona przez 11 miesięcy. W r. 1907 wyjechała do Krakowa. Tu pracowała jako nauczycielka, podjęła jednocześnie jako wolna słuchaczka studia historyczne na UJ. W r. 1910, po zdaniu matury w Zurychu, wstąpiła na wydział prawa i nauk społecznych tamtejszego uniwersytetu. W l. 1910–14 była członkiem zuryskiej sekcji Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) Lewicy. W dn. 15 VIII 1912 w Mön (Dania) poślubiła Adama Pragiera (zob.). Od końca r. 1912 przebywała wraz z mężem w Warszawie, działając w PPS-Lewicy pod pseud. Grażyna. Razem z mężem została zatrzymana na zebraniu działaczy socjalistycznych w Warszawie 4 XI 1913 i w cztery dni później została zwolniona. W r. 1914 ukończyła uniwersytet zuryski i uzyskała stopień doktora praw. Po wybuchu pierwszej wojny światowej przyjechała do Krakowa, pracowała tu, a następnie w Zakopanem, jako nauczycielka. W r. 1919 wstąpiła do PPS.

Od r. 1919 P. mieszkała w Warszawie, gdzie pracowała od t. r. jako referent (a następnie kierownik) wydziału ochrony pracy w Min. Pracy i Opieki Społecznej (MPiOS). Współpracowała od t. r. z pismem MPiOS „Praca i Opieka Społeczna”. Była od 15 IV 1923 członkiem Centralnego Wydziału Młodzieży Tow. Uniwersytetu Robotniczego (TUR). Z pracy w MPiOS została zwolniona w końcu 1926 r. Wykładała w l. 1925–39 ustawodawstwo pracy na Wolnej Wszechnicy Polskiej (WWP), z przerwą w okresie od września 1934 do października 1935, kiedy wyjechała do męża do Paryża. Ogłosiła prace popularyzatorskie: Zarys ustawodawstwa o ośmiogodzinnym dniu pracy za granicą i w Polsce (W. 1922), Ustawa o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia z dnia 18 lipca 1924 r. (W. 1924). Jej pióra jest też broszura Rozwój demokracji po wojnie światowej (W. 1925). Na I Zjeździe Organizacji Młodzieży (OM) TUR (31 I – 2 II 1926) wybrano P-ą do Komitetu Centralnego (KC) tej organizacji. Wybrana ponownie na II Zjeździe OM TUR (1–2 II 1929) do KC, była od września 1929 do września 1930 sekretarzem zagranicznym i skarbnikiem KC OM TUR. Wchodziła do KC OM TUR do r. 1934. Na podstawie przeprowadzonych przez OM TUR w r. 1928 badań ankietowych ogłosiła pracę Warunki pracy robotników młodocianych w Polsce (W. 1929). Jeden z jej artykułów pt. Ustawodawstwo chałupnicze, zamieszczony w „Pracy i Opiece Społecznej” (1931 z. 2), ukazał się odbity dodatkowo w 500 egzemplarzach. W r. 1939 przedstawiła na WWP pracę habilitacyjną pt. Polityka społeczna w gospodarce kapitalistycznej – zarys tendencji rozwojowych, której nie zdążyła jednak obronić.

Po wybuchu drugiej wojny światowej P. wyjechała we wrześniu 1939 do Lwowa. Tu rozstała się z mężem, który udał się przez Rumunię do Francji. We Lwowie pozostała cały niemal okres wojny, mieszkając u Marii Kelles-Krauzowej i jej córki Janiny. Od 14 IX 1940 do czerwca 1941 pracowała jako rejestratorka w poliklinice, jednocześnie prywatnie udzielała lekcji niemieckiego. Podczas okupacji niemieckiej była zarejestrowana jako gospodyni domowa. W trudnych warunkach wojennych zwróciła się ku religii. Po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną w lipcu 1944 P. jednym z pierwszych samolotów przybyła do Lublina. Formalnie od 16 X 1944 była naczelnikiem wydziału ochrony pracy Resortu Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. W Min. Pracy, Opieki Społecznej i Zdrowia (od 11 IV 1945 MPiOS) była od stycznia 1945 zastępcą dyrektora departamentu pracy. Była jednym ze współautorów dekretu o radach zakładowych z 6 II 1945. W dn. 18 IV 1946 została mianowana podsekretarzem stanu w MPiOS. Z funkcji tej odwołana 10 I 1949 objęła stanowisko radcy do spraw socjalnych ministra pracy i opieki społecznej. Pod jej i Jerzego Lickiego redakcją ukazała się monografia zbiorowa „Osiągnięcia socjalne Polski Ludowej”, Cz. I: 1944–1949 (W. 1951). Była też współwydawcą zbioru aktów prawnych „Przepisy prawa pracy” (W. 1952 I–II). Dn. 1 I 1955 została powołana do Kolegium MPiOS. W maju 1960 przyznano jej specjalną rentę z tytułu zasług, a 1 VII 1960 przeszła na emeryturę.

Od listopada 1944 P. ponownie działała w PPS. Od dn. 6 V 1945 do dn. 14 XII 1948 była członkinią jej Rady Naczelnej. Na XXVI Kongresie PPS (29 VI – 1 VII 1945) wygłosiła referat Zadania PPS w polityce pracy. Ona też była główną referentką na pierwszej konferencji aktywu kobiet PPS (Warszawa 11 XI 1945). Dn. 3 VIII 1946 została powołana do Centralnego Referatu Kobiecego PPS, zaś 10 XI 1946 do Centralnej Rady Kobiet PPS. Na II Zjeździe Kobiet Socjalistek (14–15 III 1948) wygłosiła referat o Światowej Demokratycznej Federacji Kobiet (w organizacji tej działała z ramienia Polski i była w l. 1948–53 jej wiceprzewodniczącą) i została wybrana do Prezydium Centralnej Rady Kobiet PPS. Od r. 1945 działała w Zarządzie Głównym Społeczno-Obywatelskiej Ligi Kobiet (od r. 1948 Ligi Kobiet) jako jego wiceprzewodnicząca. P. była kolejno posłanką: do Krajowej Rady Narodowej (od 3 V 1945), do Sejmu Ustawodawczego (wybrana 19 I 1947) i do Sejmu PRL I kadencji (wybrana 28 X 1952 w okręgu nr 55: Bielsko-Biała); w Sejmie I kadencji była członkiem Komisji Pracy i Zdrowia. Na Kongresie Zjednoczeniowym PPS i Polskiej Partii Robotniczej została wybrana w grudniu 1948 do KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). Członkinią KC PZPR była do 17 III 1954, następnie do 19 III 1959 członkinią Centralnej Komisji Rewizyjnej PZPR. Zmarła w Warszawie 5 V 1964, pochowana została na cmentarzu Powązkowskim. Odznaczona była m. in. odznaką honorową «Za walkę o szkołę polska» (1936), Orderem Odrodzenia Polski III i II kl. (19 VII 1946 i 22 VII 1953) oraz Orderem Sztandaru Pracy I kl. (8 III 1960).

W małżeństwie z Adamem Pragierem P. dzieci nie miała.

 

W. Enc. Powsz. (PWN); Spis posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, W. 1953; toż, W. 1955; – Tymieniecka A., Polityka Polskiej Partii Socjalistycznej w latach 1924–1928, W. 1969; – Nasza walka o szkołę pol., I; Pragier A., Czas przeszły dokonany, Londyn 1966 s. 554 (autor wspomina o żonie nie wymieniając jej imienia i nazwiska); – „Arch. Ruchu Robotn.” T. 10: 1985; „Tryb. Ludu” 1964 nr 124 s. 2, nr 125 s. 2 (fot.), nr 127 s. 5; „Życie Warszawy” 1964 nr 109 s. 5 (fot.), 8, nr 113 s. 7; – Arch. Państw. m. W.: Warsz. Gub. Zarząd Żandarmerii, 2788 k. 59, 117, 3917–3919; Centr. Arch. KC PZPR: teczka osobowa 9183 (E. P.), zesp. 237/XXIII/231 (E. P.), Referat d/s Działaczy Ruchu Robotn. 734/240 (E. P.).

Aleksander Kochański

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Edward Ropp

1851-12-02 - 1939-07-25
arcybiskup mohylewski
 

Franciszek Kleeberg

1888-02-01 - 1941-04-05
generał brygady WP
 

Bogusz Bilewski

1930-09-25 - 1995-09-14
aktor filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Andrzej Stankiewicz

1890-11-14 - 1952-10-20
dziennikarz
 

Władysław Strzemiński

1893-11-21 - 1952-12-26
malarz
 

Jan Ryszard Okniński

1848 - 1925-10-07
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.