Lacke (Lakke) Filip, pseud. Eliseus Aurimontanus (1576–1640), sekretarz gdański, polityk, publicysta. Ur. 22 II w Gdańsku, syn kupca Maurycego i Urszuli Suchten. Wcześnie stracił ojca, lecz dzięki pomocy stypendialnej Rady m. Gdańska otrzymał gruntowne wykształcenie. Od r. 1588 uczęszczał do miejscowego Gimnazjum Akademickiego, a studia wyższe w zakresie prawa odbył w Wittenberdze (1593–1596) oraz Lejdzie i Padwie (1596–1600). W czasie pobytu za granicą odwiedził też Paryż, Wenecję i Rzym. Pod koniec 1600 r. wrócił do Gdańska, w n. r. został skierowany do Warszawy w charakterze sekretarza gdańskiego rezydującego przy dworze króla polskiego. Na tym stanowisku przebywał L. trzy lata, reprezentując interesy Gdańska w sejmie i trybunale. Warszawę opuścił z końcem 1603 r. i 10 II 1604 r. ożenił się z Katarzyną Korth (zm. 7 V 1611), stając się przez to współwłaścicielem posiadłości ziemskiej we wsi Goszyn (pow. Pruszcz Gd.).
W l. 1604–13 zajmował się L. gospodarką i handlem, będąc jednocześnie urzędnikiem administracji majątków miejskich, za co pobierał 300 fl. rocznie. W r. 1615 ponownie został skierowany jako sekretarz na trzy lata do Warszawy; otrzymywał wówczas roczne wynagrodzenie w wysokości 1600 guldenów. Jako reprezentant interesów Gdańska przy dworze królewskim wykazywał L. dużą aktywność i pomysłowość w załatwianiu różnych trudnych spraw (m. in. spory o cła morskie, likwidacja niewygodnej dla Gdańska Angielskiej Kompanii Wschodniej w Elblągu, procesy gdańszczan itp.). Z czynności tych sporządzał L. obszerne, szczegółowe i ciekawe sprawozdania, które przesyłał Radzie m. Gdańska. W r. 1618 opuścił Warszawę, ale powrócił tam w r. 1621 i objął znowu stanowisko sekretarza gdańskiego rezydującego przy dworze królewskim. W tym czasie uczestniczył w obradach sejmu i sejmików pruskich oraz załatwiał sprawy sądowe. Zajmował się też aktualnymi wówczas problemami szwedzkimi i brał udział, jako pisarz, w delegacji gdańskiej na rozmowy polsko-szwedzkie w Starym Targu (Altmarku). W r. 1625 ożenił się L. powtórnie z Anną Reichenbach.
Od r. 1618 rozpoczęły się ostre nieporozumienia pomiędzy L-m a Radą m. Gdańska. L. wystąpił wówczas w stosunku do Rady z roszczeniami finansowymi, sięgającymi sumy ponad 5 000 guldenów. W wyniku sporów, z początkiem kwietnia 1629 r. został L. na własną prośbę zwolniony z obowiązków sekretarza miejskiego, zachowując jednakże tytuł sekretarza. W tym też czasie, jesienią 1629 r., nawiązał L. współpracę z dworem polskim i otrzymał funkcję sekretarza królewskiego, z tytułu której pobierał do śmierci roczne wynagrodzenie 500 dukatów. Na tym stanowisku dał się poznać jako aktywny i gorący rzecznik polskiej racji stanu w sprawach dotyczących Gdańska oraz Pomorza. Szczególnie dużą rolę odegrał L. w sporze celnym pomiędzy Rzecząpospolitą a jej portem na Bałtyku, jaki toczył się w l. 1636–9. Był wówczas L. doradcą Jerzego Ossolińskiego i Adama Kazanowskiego, którzy z ramienia króla polskiego prowadzili pertraktacje z Gdańskiem. Jako prawnik, doskonale przy tym zorientowany w problematyce prawno-ustrojowej Gdańska, dostarczał L. reprezentantom Władysława IV argumenty potwierdzające prawa Polski do pobierania ceł morskich w Gdańsku. Z inspiracji L-go i przy jego wydatnej pomocy ukazało się w tym czasie wiele pism publicystycznych zwalczających stanowisko Rady m. Gdańska w sprawie ceł morskich. (M. in. „Zdanie jednego miłośnika ojczyznej […] o ceł morskich fundacyi” i „Dyskurs potrzebny”). Sam L. jest autorem wystąpienia polemicznego: Contra Informationem iurium Terrarum Prussiae Gegenbericht, wymierzonego przeciw broszurze syndyka gdańskiego Henryka Fredera (1637).
W r. 1638 opublikował L., pod pseud. Eliseus Aurimontanus, kolejne pismo publicystyczne Ad Dantiscanos bellum et arma circumspicientes epistola in qua vatem eis popularem exhibit. Przedrukował w nim elegię Jana Dantyszka z r. 1535 „Jonas Propheta de interitu civitatis Gedanensis”, wróżącą zagładę Gdańskowi za nieposłuszeństwo wobec króla polskiego i zaopatrzył ją w obszerny komentarz prawno-historyczny, uzasadniający prawa Polski do Gdańska. Zwracając się bezpośrednio do rodzinnego miasta, groził mu karą odebrania monopolu na handel morski. Wszystkie te pisma były wielokrotnie przedrukowywane w języku łacińskim, polskim oraz niemieckim i wywarły znaczny wpływ na ukształtowanie się w Polsce opinii publicznej popierającej politykę morską Władysława IV, co znalazło wyraz w obradach sejmu w r. 1638. Jako doradca królewski do spraw gdańskich był L. ponadto autorem kilku niedrukowanych pism, dających charakterystykę stosunku Gdańska do królów polskich (Exorbitantiae insolentiores praeconsulum et consulum Gedanensium a temporibus Sigismundi I regis usque ad moderna Regiae Maiestatis Vladislai IV tempora), ukazujących krytycznie wewnętrzną sytuację w tym mieście (Gespräch von der Bürger der Stadt Dantzig Wolfart, B. Gdań. PAN: Ms Uph. fol. 51), zawierających propozycje reformy ustroju Gdańska w duchu konstytucji Karnkowskiego oraz projekty ingerencji w sprawy handlowe i finansowe miasta. Władysław IV wysoko cenił współpracę L-go, co podkreślił w liście do wdowy po nim. Natomiast w Gdańsku negatywnie oceniano postępowanie L-go, widząc w nim działalność godzącą w interesy miasta. L. zmarł w Gdańsku 29 VIII 1640 r. i został pochowany w kościele Mariackim.
Altpreuss. Biogr., I 378; Charitius A., Commentatio historico-literaria de viris eruditis Gedani ortis, Wittembergae 1715 s. 7–8; Holzmann M., Bohatta H., Deutsches Pseudonymen-Lexikon, Wien 1906 s. 22; Bertling A., Katalog der Danziger Stadtbibliothek, Danzig 1892 I 656–7; – Curicke R., Der Stadt Dantzig historische Beschreibung, Amsterdam 1687 s. 130; Czapliński W., Polska a Bałtyk w latach 1632–1648, Wr. 1952 s. 104–14; Freytag H., Die Preussen auf der Universität Wittenberg und die nichtpreussischen Schüler Wittenbergs in Preussen von 1502 bis 1602, Leipzig 1903 s. 79; Lengnich, Gesch. d. Preuss. Lande, VI 85, 130–1; Methner A., Die Danziger Stadtschreiber bis 1650, Danziger familiengeschichtliche Beiträge, Danzig 1929 I 35; Muhl J., Danziger Bürger auf der Danziger Höhe, „Mitteil. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” 1931 s. 60; Nowak Z., Antyreformacyjna elegia Dantyszka o zagładzie Gdańska i jej kariera polityczna, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 16: 1971; Recke W., Der Danziger Hof in Warschau und seine Bewohner, „Mitteil. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” 1925 s. 32; Wendland U., Secretarius Philipp Lacke (1576–1640), „Mitteil. d. Westpreuss. Gesch.-vereins” 1942 s. 13–36; – Akta do dziej. Polski na morzu, VII cz. 2 a; – B. Gdań. PAN: Ms 90, Ms 539, Ms 672, Ms 680, Ms 694, Ms 695, Ms 706, Ms 991, Ms Ortm. q. 7, Ms. Uph. fol. 91; WAP w Gd.: rkp. nr 300, 16/18, nr 300, 29/100, nr 300, 36/3, nr 300, 53/78, nr 300, R/C, 1, nr 300, R/C, 2, nr 300, R/Nn, 1, nr 300, R/Vv, 173.
Zbigniew Nowak