INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Henryk Stanisław Leon Skarbek     

Henryk Stanisław Leon Skarbek  

 
 
1839-04-10 - 1904-01-02
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Skarbek Henryk Stanisław Leon (1839–1904), ziemianin, kurator dziedziczny Fundacji Skarbkowskiej. Ur. 10 IV w Warszawie, był synem Fryderyka (zob.) i jego drugiej żony Pelagii z Rutkowskich.

Po ukończeniu nauki w szkołach warszawskich, S. osiadł w majątku Wyczółki (pow. sochaczewski). Dn. 28 IX 1861 wraz z Teofilą Łabędzką, właścicielką sąsiedniej wsi Okęczyce, zamówił w Warszawie (na Mokotowie) nabożeństwo patriotyczne dla chłopów, za co został aresztowany w końcu września t.r. i skazany na 3 miesiące więzienia w fortecy modlińskiej. Dn. 19 I 1863 S. poślubił Aleksandrę z Okęckich. W kilka dni później, 28 I, przystąpił do powstania styczniowego. Jako adiutant Ludwika Mierosławskiego walczył w lutym na Kujawach, m.in. w przegranej bitwie pod Krzywosądzem (19 II). Był ranny, aresztowany i więziony przez półtora roku w Modlinie. Jakiś czas przebywał w więziennym szpitalu.

W r. 1865 S. mieszkał w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej. Później osiadł w rodzinnym majątku Grodzisk (pow. błoński), złożonym z kilku folwarków, pięknego parku i pomarańczarni. Na rezydencję wybrał stary dwór w pobliskich Jordanowicach. Pod kierunkiem S-ka dawano w Grodzisku przedstawienia amatorskie, sam uprawiał śpiew i muzykę, występował też m.in. w roli Milczka w przedstawieniu amatorskim „Zemsty” Aleksandra Fredry w Przasnyszu. Rozparcelował niektóre folwarki należące do grodziskiego majątku na domki i wille letnie dla mieszkańców Warszawy. Był jednym z pięciu założycieli stowarzyszenia «Wzajemnego Ubezpieczenia Obywateli» i długoletnim delegatem Tow. Kredytowego Ziemskiego w Król. Pol.

Po sprzedaży majątku w Król. Pol. S. przeniósł się w r. 1882 do Lwowa. Po śmierci Karola Jabłonowskiego powołany został w r. 1885 do objęcia kuratorii Fundacji hr. Stanisława Skarbka Zakładu dla sierot i starców w Drohowyżu w pow. żydaczowskim. Kuratoria Fundacji przyniosła S-kowi stabilizację finansową, otrzymywał stałą pensję i miał prawo do bezpłatnego mieszkania w skarbkowskim gmachu teatralnym. Dn. 4 XI 1889 został «zwolniony» z obywatelstwa rosyjskiego. Stroniąc od polityki, brał udział w licznych przedsięwzięciach artystycznych o charakterze filantropijnym i rocznicowym.

We Lwowie S. był I wiceprezesem Tow. Sztuk Pięknych w l. 1886–91, działał ponadto w Kole Literacko-Artystycznym. W r. 1886 został honorowym członkiem Stow. Katolickiej Młodzieży Rękodzielniczej «Skała». Był też honorowym członkiem galicyjskiego Tow. Tatrzańskiego. Należał w l. 1898–1901 do Tow. Gospodarczo-Rolniczego. Żona S-a działała w Tow. im. św. Salomei, zajmującym się wdowami i sierotami.

S. był «wysoki, piękny, imponujący, w bogatym staropolskim kontuszu – postać jakby żywcem zdjęta z historycznych obrazów Matejki» – pisała Anna Skarbek-Sokołowska. Zmarł 2 I 1904 we Lwowie, pochowany został 5 I w kaplicy w Drohowyżu. W kondukcie pogrzebowym w czasie eksportacji trumny na dworzec kolejowy we Lwowie uczestniczyli m.in. arcybp ormiański Józef Teodorowicz i arcybp lwowski Józef Weber.

Z małżeństwa z Aleksandrą z Okęckich (1846–1917), właścicielką Korbowa (pow. grójecki), córką Józefa, i Anny z Iwanickich, miał S. córki: Józefę (1863–1864), Marię Zofię (ur. 1866), żonę Zdzisława Czosnowskiego, Pelagię, Zofię (1878–1963), absolwentkę kursów gospodarstwa wiejskiego i mleczarstwa w Holandii, żonę Zdzisława Okęckiego (zob.), oraz synów: Fryderyka Franciszka (ur. 1865), właściciela dóbr Sygniówka w pow. lwowskim, od r. 1904 kuratora dziedzicznego Fundacji Skarbkowskiej, oraz bliźniaków Henryka (1874–1875) i Aleksandra (zob.).

Pelagia (ur. 1872), śpiewaczka, była uczennicą Teresy Arklowej w Mediolanie (wg „Tyg. Ilustr.” otrzymała dyplom Akademii Muzycznej w Bolonii). W l. 1902 i 1903 występowała na koncertach Tow. Muzycznego we Lwowie. W latach późniejszych dawała koncerty na cele dobroczynne, m.in. w Warszawie (19 XII 1905) i w Krakowie (11 I, 1 II 1907). Występowała w Paryżu; w r. 1909 przewodniczyła, wraz z powieściopisarką Marią Szeligą, sekcji polskiej przy klubie międzynarodowym w Paryżu. Znana we Lwowie jako działaczka społeczna, szczególnie wyróżniła się w czasie pierwszej wojny światowej (1914–15); opiekowała się rannymi i inwalidami w szpitalu Czerwonego Krzyża w klasztorze ss. Opatrzności. W jej mieszkaniu przy ul. Zofii Chrzanowskiej znajdowało się jedno z czterech biur filialnych Stow. Czerwonego Krzyża.

 

Bibliogr. Warszawy. 1795–1963; Słown. Geogr. (Grodzisk, Jordanowice); Boniecki, IV 28; Borkowski, Almanach, s. 850–2; Żychliński, XXV 115–16, 125, XXVI 163, XXVII 133–4; Wiczkowski J., Lwów, jego rozwój i stan kulturalny oraz przewodnik po mieście, Lw. 1907 s. 464 (dot. żony Aleksandry), 504–5 (dot. fundacji S. Skarbka); – Chołodecki J. Białynia, Półwiekowa przeszłość Stowarzyszenia Katolickiego Młodzieży Rękodzielniczej „Skała” we Lwowie, Lw. 1906 s. 73, 76, 182; Estreicher K., Teatra w Polsce, Kr. 1992 IV cz. 1.; Ramotowska F., Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim w latach 1860–1862, Wr. 1971; – Chołodecki J. Białynia, Pamiętnik powstania styczniowego, Lw. 1913; Domeyko I., Moje podróże, (Pamiętniki wygnańca), Wyd. E. H. Nieciowa, Wr. 1963 III; Gawalewicz M., O teatrze amatorskim, „Echo Muzycz. i Teatr.” 1884 nr 51 s. 531; Lubieniecki J. K., Wspomnienia, w: Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II 141, 157; Pamiętnik Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Królestwie Polskim, W. 1884 s. 371; Skarbek-Sokołowska A., Czas udręki i czas radości. Wspomnienia, Wr. 1977; Sprawozdania Wydz. Koła literacko-artystycznego we Lwowie za r. 1897/8–1892/3, Lw. 1899–1923; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1887–1904; – „Czas” 1861 nr 233 s. 3; „Echo Muzycz. Teatr. i Artyst.” 1884 nr 51 s. 531, 1885 nr 86 s. 212, nr 92 s. 272, 1900 nr 883 s. 416; „Nowa Reforma” 1904 nr 3, 1917 nr 417 (nekrolog żony); „Tyg. Ilustr.” 1904 nr 2 s. 24 (tu data śmierci: 3 I); – B. Jag.: rkp. 9812 III k. 105, 106v. (Najbliższa genealogia Aleksandra Skarbka de Góra Abdank), 110, 115; B. Ossol.: rkp. 5698 III (metryki chrztu synów S-ka: Fryderyka Franciszka i Aleksandra), 14401 k. 177; B. PAN w Kr.: rkp. 2159 t. 17; L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanika: Fond nr 105 Arch. Fundacji Stanisława hr. Skarbka (nie wykorzystane); – Bibliogr. do Pelagii Skarbkówny: Fot. z r. 1916 w B. PAN: rkp. 10540; – Chołodecki J. Białynia, Lwów w czasie okupacji rosyjskiej (3 września 1914 – 22 czerwca 1915), Lw. 1930: tenże, Wspomnienia z lat niedoli i niewoli 1914–1918, Lw. 1919 s. 23–5; – „Bluszcz” 1910 nr 20 s. 215 (portret): „Echo Muzycz. Teatr. i Artyst.” 1902 nr 965 s. 152, 1903 nr 49/50 s. 795; „Lwow. Wiad. Muzycz. i Liter.” 1929 nr 9 s. 4; „Nowości Muzycz.” 1904 nr 11 s. 3; „Przegl. Muzycz. Teatr. i Artyst.” 1905 nr 5 s. 90–1, 1906 nr 9/10 s. 150–1; „Przegl. Wpol.” 1914 nr 13 s. 309–12; „Tyg. Ilustr.” 1909 nr 9 s. 176 (fot).

Elżbieta Orman

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Andrzej Galica

1873-11-27 - 1945-06-06
generał brygady WP
 

Artur Gruszecki

1852-08-24 - 1929-04-16
powieściopisarz
 

Sergiusz Zahorski

1886-09-04 - 1962-06-04
generał brygady WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Tadeusz Potworowski

1882-06-12 - 1949-09-08
senator II RP
 

Filip Koronat Sulimierski

1843-11-08 - 1885-01-08
wydawca
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.