Święcicki Henryk (1852—1916), inżynier, ziemianin, działacz społeczny i polityczny, poseł do Dumy Państwowej.
Ur. 7 III w rodzinnym majątku Metliczyce (pow. borysowski w gub. mińskiej), był synem Hipolita Wawrzyńca (ur. 1805) i Melanii z Wołłowiczów (ur. ok. 1820). Miał brata Józefa (1853—1933).
Po ukończeniu w r. 1871 gimnazjum w Mińsku Ś. studiował w Inst. Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, gdzie w r. 1876 otrzymał dyplom inżyniera. Od lipca t.r. pracował jako technik przy budowie Kolei Nowogrodzkiej, awansując z czasem na jej kierownika. W r. 1894 został naczelnikiem budowy drogi żelaznej Bołogoje—Psków; po jej ukończeniu w r. 1896 otrzymał rangę rzeczywistego radcy stanu. Od r.n. mieszkał w Petersburgu (był tam właścicielem kamienicy) i uczestniczył w życiu tamtejszej kolonii polskiej, m.in. wchodził w skład zarządu Rzymsko-Katolickiego Tow. Dobroczynności i przewodniczył działającemu przy nim Kołu Pomocy Uczącej się Młodzieży. W r. 1900 wszedł do władz Tow. Kredytowego Ziemskiego w Płocku. Dn. 23 VII 1901 obchodził w Petersburgu jubileusz dwudziestopięciolecia pracy zawodowej. Był udziałowcem petersburskiej spółki «Polska Spółdzielnia Udziałowa», która w r. 1904 nabyła od Kazimierza Grendyszyńskiego «Księgarnię Warszawską» i zorganizowała przy niej wypożyczalnię polskich wydawnictw. T.r. został naczelnikiem Kolei Zabajkalskiej.
Po rewolucji 1905 r. włączył się Ś. w działalność polityczną i wstąpił do rosyjskiej Partii Konstytucyjno-Demokratycznej (kadetów). W listopadzie t.r. był delegatem gub. nowogrodzkiej na II Zjazd Ziemstw i Miast w Moskwie; wygłosił tam przemówienie w sprawie podjęcia uchwały o wprowadzeniu autonomii Król. Pol. Z Aleksandrem Babiańskim i Józefem Ziemackim zorganizował 17 XII w Petersburgu pierwsze zebranie zamieszkałych tu Polaków na temat zbliżających się wyborów do I Dumy; został przewodniczącym sekcji politycznej w tworzącym się stow. «Ognisko». T.r. nabył majątek Wiljanów w pow. wileńskim (ok. 440 ha), a w r. 1906 został członkiem Klubu Szlacheckiego w Wilnie. Na posiedzeniu Mińskiego Tow. Rolniczego 16 III t.r. wygłosił odczyt W sprawie agrarnej (Pet. 1906), w którym przemiany w stosunkach agrarnych uzależniał od podniesienia poziomu kultury i oświaty ludności wiejskiej. Przed wyborami do I Dumy wszedł t.r. w skład Powiatowego, potem Gubernialnego, Komitetu Wyborczego Wileńskiego, po czym został prezesem Polskiego Centralnego Komitetu Wyborczego w Petersburgu. Od 18 IV był kandydatem na posła do I Dumy z kurii ziemskiej pow. wileńskiego, ale w wyborach 26 IV w gub. wileńskiej mandatu nie uzyskał. Z Hipolitem Korwin-Milewskim i Konstantym Skirmuntem bezskutecznie interweniował 4 X 1907 u dyrektora Dep. Wyznań Obcych W. Władimirowa o wstrzymanie decyzji w sprawie zesłania w głąb Rosji bp. wileńskiego Edwarda Roppa. Kandydując z kurii ziemiańskiej z pow. wileńskiego do III Dumy, uzyskał 1 XI t.r. mandat w gub. wileńskiej. Pracował w Dumie w komisjach: budżetowej, samorządowej, porządkowej, przesiedleńczej, komunikacyjnej oraz do rozpatrzenia prawa łowieckiego. Uczestniczył w pracach Koła Kresowego, współpracując z Kołem Polskim z Król. Pol. Zabierał głos na temat tzw. sądów lokalnych i wydatków na szkoły cerkiewne w gub. mińskiej, a także upominał się o prawa języka polskiego w życiu publicznym. Sprzeciwił się projektom wyodrębnienia z Król. Pol. Chełmszczyzny oraz wykupieniu przez rząd Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Dn. 19 III 1908 w Petersburgu uczestniczył w posiedzeniu Klubu Działaczy Społecznych; poparł wtedy projekt zorganizowania zjazdu wszechsłowiańskiego, jednocześnie odrzucając idee panslawistyczne. W dn. 15—17 VII 1910 brał udział w Krakowie w obchodach pięćsetnej rocznicy bitwy pod Grunwaldem. W Dumie występował konsekwentnie przeciw wprowadzeniu instytucji ziemstw w sześciu guberniach ziem zabranych („Kur. Lit.” R. 6: 1910 nr 20). Dn. 11 X 1912 ponownie został wybrany do IV Dumy z kurii ziemiańskiej pow. wileńskiego; pracował w komisjach: budżetowej, komunikacyjnej, łowieckiej, porządkowej i marynarki wojennej. Jako reprezentant gub. wileńskiej wchodził w r. 1913 w skład rady ds. gospodarki miejscowej i w kwietniu t.r. wystąpił przeciw rządowemu projektowi wprowadzenia na terenie guberni: wileńskiej, grodzieńskiej i kowieńskiej ustawy o zarządzaniu gospodarką ziemską przez państw. komitet gubernialny. Protestując przeciw odrzuceniu 25 V 1914 przez Radę Państwa ustawy o samorządzie miejskim w Król. Pol., złożył 22 VI t.r. mandat poselski.
Gdy wybuchła pierwsza wojna światowa, w sierpniu 1914, Ś. przebywał w Niemczech; wynajął wówczas statek, którym ewakuował z Warnemünde do Gedser w Danii ponad pięciuset obywateli rosyjskich. Dn. 10 VIII t.r. przybył do Petersburga (od 31 VIII Piotrogród), gdzie zajął się propagowaniem sprawy polskiej (m.in. w czasie zebrań organizowanych przez rosyjskie Tow. Wzajemności Słowiańskiej) oraz organizowaniem pomocy dla Polaków w Rosji. Dn. 29 VIII założył z Babiańskim, Władysławem Żukowskim i ks. Konstantym Budkiewiczem polskie Tow. Pomocy Ofiarom Wojny w Piotrogrodzie; prezesem Towarzystwa został Aleksander Lednicki, a Ś. objął funkcję wiceprezesa. Z ramienia Towarzystwa wchodził w skład rosyjskiego charytatywnego Komitetu Wielkiej Księżny Tatiany. Był także członkiem komitetu polsko-rosyjskiego, organizującego w dn. 11—12 X akcję dobroczynną p.n. Piotrogród — Polsce. Należał do inicjatorów powołanego t.r. w Warszawie polskiego oddz. Tow. Pomocy Jeńcom-Słowianom. W r. 1915 przebywał w Wilnie, gdzie jako gen.-major pracował w Rosyjskim Czerwonym Krzyżu i w tym okresie zorganizował Wileńsko-Kowieński Komitet Obywatelski. W sierpniu t.r. ewakuował się z Wilna z wycofującą się armią rosyjską i ponownie osiadł w Piotrogrodzie. Dn. 20 VIII współorganizował tam Radę Zjazdów Polskiego Tow. Pomocy Ofiarom Wojny, której został wiceprezesem (prezesem Lednicki), a 24 VIII wszedł w skład władz Centralnego Komitetu Obywatelskiego Król. Pol. w Rosji. Został także członkiem gremium dla pomocy wysiedleńcom przy rosyjskim MSW oraz wiceprzewodniczącym moskiewskiego oddz. Komitetu Niesienia Pomocy Ofiarom Wojny. W marcu 1916 wszedł w skład Komitetu Fundacji im. Ludomira Dymszy, gromadzącego pieniądze na powrót polskich uchodźców wojennych do kraju. Wiosną t.r. był jednym z założycieli Polskiego Tow. Pomocy Polakom w Niewoli Nieprzyjacielskiej w Rosji i został członkiem jego zarządu. Należał do Rady Nadzorczej Polskiej Macierzy Szkolnej oraz objął funkcję prezesa Polskiego Tow. Spożywczego w Piotrogrodzie. Z powodów zdrowotnych udał się pod koniec czerwca na kurację do Kisłodowska na Kaukazie. Zmarł w czasie podróży 2 VII 1916, został pochowany 11 VII na rzymskokatolickim cmentarzu Wyborskim w Piotrogrodzie.
W małżeństwie z Janiną z Majewskich (1864—1905) miał Ś. pięciu synów: Eugeniusza (zob.), Witolda (1893—1974, zob.), Henryka (zm. 1912), Karola (1886—1914), prawnika, urzędnika, poległego w pierwszej wojnie światowej jako oficer armii rosyjskiej, i Bolesława (zm. 1940).
Brzoza C., Stepan K., Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906—1914. Słownik biograficzny, W. 2001; Encyklopedia polskiej emigracji i Polonii, Tor. 2005 IV; PSB (Babiański Aleksander); — Figowa F., Polskie stronnictwa burżuazyjne Galicji, Śląska Cieszyńskiego i Królestwa Polskiego w czasie pierwszej wojny światowej, Kat. 1962; Giza A., Neoslawizm i Polacy 1906—1910, Szczecin 1984; tenże, Słowiański aspekt obchodów grunwaldzkich 1910 r. w Krakowie, „Studia Hist.” R. 41: 1998 z. 1 s. 45; Jurkowski R., Edward Ropp jako biskup wileński 1903—1907, „Studia Teolog.” R. 8: 1990 s. 265; tenże, Sukcesy i porażki. Ziemiaństwo polskie Ziem Zabranych w wyborach do Dumy Państwowej i Rady Państwa 1906—1913, Olsztyn 2009; Korzeniowski M., Na wygnańczym szlaku… Działalność Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego na Białorusi w latach 1915—1918, L. 2001; Lewalski K., Kościół rzymskokatolicki a władze cesarskie w Królestwie Polskim na przełomie XIX i XX wieku, Gd. 2008; Łukawski Z., Ludność polska w Rosji 1863—1914, Wr. 1981; tenże, Polacy w rosyjskim ruchu rewolucyjnym 1894—1907, W. 1984; Mądzik M., Polskie Towarzystwo Pomocy Ofiarom Wojny w Rosji w latach I wojny światowej, L. 2012 s. 15—28; Najdus W., Polacy w rewolucji 1917 roku, W. 1967; Papierowski A., Papierowski K. J., Dyrekcja Szczegółowa Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Płocku i jej oddziaływanie na region płocki, „Notatki Płockie” 2002 nr 1/190 s. 29; Solak Z., Obchody grunwaldzkie w listach Mariana Zdziechowskiego, „Studia Hist.” T. 36: (1993) z. 3 s. 362; Spustek I., Polacy w Piotrogrodzie 1914—1917, W. 1966; Szpoper D., Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich 1904—1939, Gd. 1999; Wieczorkiewicz P., Stołypin, Polacy i ziemstwa zachodnie, w: Słowiańszczyzna i dzieje powszechne. Studia ofiarowane profesorowi Ludwikowi Bazylowowi w siedemdziesiątą rocznicę jego urodzin, Red. L. Jaśkiewicz i in., W. 1985 s. 131; Wierzchowski M., Sprawy polskie w III i IV Dumie Państwowej, W. 1966; — Dzierzbicki S., Pamiętnik z lat wojny 1915—1918, Oprac. J. Pajewski, D. Płygawko, W. 1983; Korwin-Milewski H., Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855—1925), Oprac. P. Wieczorkiewicz, W. 1993; Lednicki W., Pamiętniki, Londyn 1967; Romer J. E., Pamiętniki, Oprac. J. Odziemkowski, W. 2011; — „Kur. Lit.” 1907 nr 235, 1914 nr 172; „Kur. Warsz.” R. 92: 1912 nr 140, R. 93: 1913 nr 307, R. 94: 1914 nr 99 (dod. poranny); „Ziemia Lub.” R. 10: 1915 nr 71; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Gaz. Tor. Gaz. Codz.” 1916 nr 163, „Głos Pol.” 1916 nr 27, Kalendarz Pol. na r. 1916 s. 222, 227 (fot.), Kalendarz Pol. na r. 1917 s. 191, 217 (fot.), „Kur. Warsz.” 1916 nr 168, 198, „Kur. Wil.” 1916 nr 142, „Nowa Reforma” 1916 nr 363, „Nowy Kur. Lit.” 1916 nr 172, „Sprawa Pol.” 1916 nr 26—27, „Tyg. Ilustr.” 1916 nr 31.
Agata Barzycka-Paździor