Sadowski (Jagmin-Sadowski) Jan Andrzej, pseud. Stefan Jagmin (1895–1977), generał brygady WP. Ur. 24 VI w Grójcu, był synem Andrzeja, inspektora ubezpieczeń, i Kamili z Ladachowskich, nauczycielki, bratankiem Kazimierza Sadłowskiego (zob.); różnica w pisowni nazwiska pochodzi z pomyłki w akcie urodzenia ojca S-ego.
Po ukończeniu szkoły handlowej w Tomaszowie Mazowieckim i zdaniu z wyróżnieniem egzaminu dojrzałości w r. 1912, podjął S. studia na Wydz. Budowy Maszyn Szkoły Politechn. we Lwowie. Od r. 1910 brał udział w pracach niepodległościowych Związku Młodzieży Polskiej «Zet» i tajnego skautingu; od r. 1912 we Lwowie działał w Polskich Drużynach Strzeleckich (PDS), gdzie pod pseud. Stefan Jagmin ukończył szkołę podoficerską i oficerską. Był sekretarzem zarządu PDS w Sanoku. Po wybuchu pierwszej wojny światowej S. wstąpił 14 X 1914 do Legionów Polskich, służył w 5. batalionie 1. pp i 1. batalionie 5. pp I Brygady jako dowódca plutonu i kompanii. Brał udział we wszystkich walkach I Brygady z przerwą od 3 VIII do 22 X 1915 z powodu rany odniesionej w bitwie pod Majdanem Krasieńskim na Lubelszczyźnie. Do stopnia podporucznika awansował w r. 1915, a do stopnia porucznika w listopadzie 1916. Po kryzysie przysięgowym w Legionach Polskich w lipcu 1917 był internowany w obozie w Beniaminowie do września 1918, następnie wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej.
W WP służył S. od listopada 1918, był instruktorem w Szkole Podchorążych Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej do kwietnia 1919, następnie dowódcą batalionu szkolnego w Obozie Szkół Podoficerskich w Dęblinie. W czerwcu 1919 został skierowany na studia do Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego, skąd we wrześniu t. r. odszedł na studia do Wyższej Szkoły Wojennej (École Supérieure de Guerre) w Paryżu. Dn. 10 VIII 1920 powrócił do kraju i został skierowany do służby frontowej na stanowisko szefa sztabu 3. Dyw. Piechoty Legionów; przejściowo dowodził 9. pp. Do stopnia kapitana awansował w r. 1919, a do stopnia majora w r. 1920. Po zakończeniu działań wojennych wyjechał do Francji w celu kontynuowania studiów; ukończył je z wyróżnieniem w sierpniu 1921. Po powrocie do kraju był dowódcą batalionu 61. pp w Bydgoszczy. W dn. 21 III 1922 objął stanowisko kierownika referatu, a następnie szefa wydziału mobilizacyjnego Oddziału I Sztabu Generalnego. Na tym stanowisku brał udział w opracowaniu planów mobilizacyjnych; był autorem planu mobilizacyjnego «S» (1926–7), nazwanego tak od jego nazwiska. Opracował również generalny projekt rozbudowy mobilizacyjnej sił zbrojnych na l. 1925–40. Do stopnia podpułkownika awansował w r. 1924. W dn. 27 IV 1925 S. został skierowany do odbycia stażu liniowego jako zastępca dowódcy 11. pp w Tarnowskich Górach. Do Sztabu Generalnego powrócił 21 V 1926 na stanowisko szefa wydziału Oddziału III. W dn. 29 I 1928 objął dowództwo 15. pp w Dęblinie. Do stopnia pułkownika awansował w r. 1929. W dn. 16 IX 1931 został dowódcą piechoty dywizyjnej 23. dyw. piechoty w Katowicach, od 17 VII 1936 był dowódcą tej dywizji i jednocześnie dowódcą Obszaru Warownego «Śląsk». W czerwcu 1936 szef Sztabu Głównego Wacław Stachiewicz powołał S-ego do prac nad planem rozbudowy sił zbrojnych. S. kierował zespołem, który opracowywał oddzielne referaty rozbudowy poszczególnych działów wojska lub rodzajów broni. W październiku 1938 na czele 23. dyw. piechoty wziął udział w zajmowaniu Zaolzia. Do stopnia generała brygady awansował w r. 1939. W latach międzywojennych S. ogłosił Bój pod Brzostowicami (W. 1928) oraz zamieszczał liczne artykuły na łamach „Bellony” i „Przeglądu Piechoty”.
W wojnie obronnej Polski 1939 r. S. dowodził Grupą Operacyjną «Śląsk», przemianowaną 3 IX na grupę operacyjną «Jagmin», w składzie dwóch dywizji piechoty (23. i 55. rezerwowej) oraz Grupy Fortecznej Obszaru Warownego «Śląsk», wchodzącą w skład armii «Kraków». Umiejętnie dowodził podległymi mu związkami taktycznymi w walkach obronnych i odwrotowych od granic Górnego Śląska po Tomaszów Lubelski, gdzie grupa stoczyła ostatnie walki z oddziałami niemieckimi i została zmuszona do kapitulacji, a jej dowódca dostał się do niewoli. Był internowany w kilku obozach jenieckich m. in. w Königstein i Murnau, skąd w kwietniu 1945 został uwolniony przez wojska amerykańskie. Wyjechał do Wielkiej Brytanii i podjął pracę w Wojskowym Biurze Historycznym w Londynie. W marcu 1946 przeniósł się do Francji, pracował we francuskim Wojskowym Biurze Historycznym w Paryżu, gdzie gromadził i opracowywał materiały dotyczące ostatniej wojny. Do kraju wrócił w marcu 1947. Z możliwości powrotu do służby czynnej w wojsku nie skorzystał i poddał się demobilizacji. Zamieszkał początkowo w Katowicach, gdzie pracował jako księgowy w przedsiębiorstwie prywatnym. W styczniu 1948 S. przeniósł się do Warszawy. Pracował w Biurze Projektów Przemysłu Sylikatowego, a od r. 1961 w Stołecznym Zjednoczeniu Projektowania Budownictwa Komunalnego, skąd w r. 1969 przeszedł na emeryturę. Opublikował wspomnienia pt. Przygotowanie Centralnego Rejonu Przemysłowego Śląska do obrony w okresie międzywojennym („Wojsk. Przegl. Hist.” 1959 nr 4), Działania GO „Śląsk” 1–3 września 1939 r. (tamże 1960 nr 1). Dalsze części wspomnień ukazały się pośmiertnie: Działania GO „Śląsk” 4–7 września 1939 r. (tamże 1989 nr 1) oraz Działania GO „Śląsk” 8–10 września 1939 r. Część II (tamże 1989 nr 2). Zmarł 5 X 1977 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Bródnowskim. Był odznaczony m. in. Orderem Virtuti Militari IV i V kl., Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, trzykrotnie Złotym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim francuskiej Legii Honorowej.
W małżeństwie (od r. 1935) z Jagną Marią z domu Popiołek miał S. syna Andrzeja Jana (ur. 1938), doktora inżyniera budownictwa.

Różycki M., Bellona. Bibliografia dziesięciolecia 1928–1937, W. 1938; tenże, Bibliografia dziesięciolecia Bellony 1918–1927, W. 1928; Enc. II wojny; Enc. Wojsk., VII; Mała Enc. Wojsk., III; Kryska-Karski-Żurakowski, Generałowie (fot.); Mierzwiński Z., Generałowie II Rzeczypospolitej, W. 1990 (fot.); Śląski Słown. Biogr., III; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, W. 1917; – Bagiński H., U podstaw organizacji Wojska Polskiego 1908–1914, W. 1935; Dubiel P., Wrzesień 1939 na Śląsku, Kat. 1960; Głowacki L., Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939, L. 1976; Jurga T., Obrona Polski 1939, W. 1990 (fot.); tenże, U kresu II Rzeczypospolitej, W. 1979; Juszkiewicz R., Urbaniak A., Dowódcy polskiego września, Ciechanów 1989 (fot.); Kirchmayer J., Kampania wrześniowa, W. 1946 s. 92, 158–60, 166, 175, 185; Kowalski W., Ostatni rok Europy (1939), W. 1989 (fot.); Kozłowski E., Wojsko Polskie 1936–1939, W. 1974; Moczulski L., Wojna polska 1939, P. 1990; Pindel K., Obrona narodowa, W. 1979; Podlewski S., Żołnierz niezłomny, „Za i przeciw” 1977 nr 48 s. 20 (fot.); Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, W. 1979 I (fot.); Porwit M., Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku, W. 1969–78 cz. 1, 2, 3; Sala W., Generał Jan Jagmin-Sadowski 24 VI 1895 – 5 X 1977, „Poglądy” 1980 nr 17 s. 6–7 (fot.); Steblik W., Armia „Kraków” 1939, W. 1989; Zarys dziejów wojskowości polskiej w latach 1864–1939, W. 1990; Zawilski A., Bitwy polskiego września, W. 1972 I, II; Zieliński J., Generał Jan Jagmin-Sadowski obrońca Śląska 1895–1977, Kat. 1988 (liczne fot.); tenże, Obrona Śląska i Zagłębia w kampanii wrześniowej 1939 roku, Kat. 1967 s. 32, 58, 71, 74, 83, 88, 102, 106; – Adamczyk W., Przeciw nawale. Rok 1939, W. 1970; Kuropieska J., Wspomnienia oficera sztabu 1934–1939, Kr. 1984 s. 366–70 (fot.); Pol. Siły Zbrojne, I cz. 1, 2, 3, 4; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1983; Rowecki S., Wspomnienia i notatki autobiograficzne (1906–1939), W. 1988; Wojna obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968; Wrzesień 1939 w relacjach i wspomnieniach, W. 1989 (fot.); – „Stolica” 1978 nr 2; „Tyg. Powsz.” 1978 nr 3; „Życie Warszawy” 1977 nr 237 (nekrolog); – CAW: Akta personalne S-10751; – Informacje Jerzego Wojniłowicza z Tomaszowa Mazowieckiego dotyczące różnicy w pisowni nazwisk S-ego i Kazimierza Sadłowskiego (na podstawie pisma Zespołu Adwokackiego w Tomaszowie Maz. odnoszącego się do spadku po Kazimierzu Sadłowskim).
Mieczysław Cieplewicz