INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Feliks Slaski (Ślaski) h. Grzymała      Jan ŚLASKI, dowódca kosynierów - fragment Panoramy Racławickiej.
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Slaski (Ślaski) Jan Feliks, h. Grzymała (ok. 1768–1847), generał-major ziemiański pow. proszowickiego i ksiąskiego, dowódca kosynierów pod Racławicami i Szczekocinami, członek Deputacji Indagacyjnej Rady Najwyższej Narodowej. Ur. w Sarbiach (obecnie Szarbia) koło Igołomi (gdzie był ochrzczony), był czwartym z kolei synem Adama i Anny z Walewskich, bratem Marcina (zob.) i Andrzeja (zob.).

Po raz pierwszy na scenie politycznej S. występuje 15 VII 1787, jako uczestnik sejmiku deputackiego w Proszowicach. Do powstania kościuszkowskiego został najprawdopodobniej wciągnięty przez swego teścia Stefana Dembowskiego (zob.). Dn. 25 III 1794 otrzymał patent na gen.-majora woj. krakowskiego, pow. proszowickiego i ksiąskiego. Wraz z bratem Andrzejem werbował ochotników do powstania. Dn. 3 IV t.r. na polecenie Naczelnika Tadeusza Kościuszki przyprowadził do wsi Koniuszy ok. 300 rekrutów ze wsi pow. proszowickiego i ksiąskiego, uzbrojonych w kosy, piki i siekiery, którzy odbyli kilkudniowe ćwiczenia. W bitwie pod Racławicami 4 IV dowodził oddziałem kosynierów, który uderzył na baterie rosyjskie. Oddział został 8 IV wyróżniony przez Kościuszkę za dzielną postawę i przemianowany na regiment grenadierów krakowskich. Po bitwie S. wystosował, prawdopodobnie ze Słomnik, „Raport do Komisji Porządkowej Województwa Krakowskiego przez Naczelnika Kościuszkę podpisany”, w którym opisał przebieg walki. Po bitwie pod Racławicami na rozkaz Kościuszki z 15 IV, S., wraz z Gabrielem Taszyckim, gen.-majorem pow. krakowskiego, lelowskiego i ks. siewierskiego, objeżdżał wsie, by werbować chłopów do powstania oraz prowadził agitację w tej sprawie wśród dziedziców i plebanów. W rezultacie utworzono dwa oddziały po 500 kosynierów, które umieszczono w obwarowanych obozach: pod dowództwem Taszyckiego w Skale i S-ego w Krzeszowicach i Porębie koło Alwerni. Wraz z oddziałem kosynierów uczestniczył S. w przemarszu pod Szczekociny, brał udział w bitwie (6 VI), a po klęsce wycofał się pod Warszawę. Dn. 29 VIII 1794 w obozie pod Mokotowem Kościuszko na jego prośbę zalecił Radzie Najwyższej Narodowej powołać go do Deputacji Indagacyjnej lub Bezpieczeństwa. Dn. 30 VIII S. został członkiem Deputacji Indagacyjnej i tego samego dnia otrzymał pozwolenie na wyjazd z kraju na cztery tygodnie.

Po upadku powstania S. osiadł na kilka lat w Rzeplinie w pow. krakowskim. Dn. 26 VI 1795 w ziemstwie krakowskim skwitował swego brata Andrzeja z należnych mu sum w wysokości 172 tys. złp. na dobrach Sarbie. Wg przekazów rodzinnych, uczestnictwo S-ego w powstaniu i ponoszone na jego rzecz ofiary finansowe, spowodowały jego zadłużenie i utratę Warzyna, dóbr w pow. olkuskim (3 VII 1803). W początkach XIX w. wraz z synem Ferdynandem wyjechał na Wołyń, gdzie posiadali majątki jego krewni: wuj Michał Walewski, woj. sieradzki, i brygadier Adam Walewski. Dzierżawiąc majątek Kołatankę, brał S. aktywny udział w życiu społecznym i towarzyskim Wołynia, m. in. współpracował z Fryderykiem Lubomirskim z Równego, towarzyszył A. Walewskiemu w podróży do Odessy i zaprzyjaźnił się z gen. Karolem Kniaziewiczem, który dzierżawił pobliski Zieleniec. O powrocie S-ego w Krakowskie w r. 1813 zadecydował dział spadku po bracie jego żony, kanoniku Mikołaju Dembowskim; S. dostał Rzeplin i Stoki, wówczas w pow. olkuskim. W l. trzydziestych przekazał synowi Adamowi Rzeplin, a sam zamieszkał w Stokach. S. zmarł w Rzeplinie 5 I 1847; pochowany został na przykościelnym cmentarzu w Minodze (zlikwidowanym w pierwszych latach po drugiej wojnie światowej).

Z poślubionej 21 VI 1789 w Sancygniowie Ludwiki Dembowskiej (zm. 1830), pozostawił S. czterech synów: Teodora (zob.), Władysława, żonatego z Teresą z Zawiszów, Adama Ślaskiego i Ferdynanda (pozostał na Wołyniu).

Postać S-ego widnieje na obrazach: Michała Stachowicza, „Przysięga Kościuszki na Rynku Krakowskim”, Aleksandra Orłowskiego, „Zdobycie armat pod Racławicami”, Bronisława Gembarzewskiego, „Wjazd przez ul. Floriańską na czele kosynierów” i na „Panoramie Racławickiej”. S. jest jednym z bohaterów powieści Władysława Stanisława Reymonta „Rok 1794. Insurekcja” (W. 1918). Dn. 2 IV 1995 odsłonięto tablicę ku czci S-ego w Muz. Regionalnym w Iwanowicach w Krakowskiem.

 

Portret S-ego jako starca, pędzla Augusta Stanisława Postawki, w posiadaniu Stanisława Koscha w Kr.; – Boniecki, III 242; Spis szlachty Królestwa Polskiego, W. 1851 s. 225; Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich, W. 1925 s. 36; Bauer K., Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, W. 1981; Herbst S., Z dziejów wojskowych powstania kościuszkowskiego 1794, W. 1983 s. 54, 61–2, 77, 80–1; Korzon, Wewnętrzne dzieje, III; Kowecki J., Pospolite ruszenie w insurekcji 1794, W. 1963; Kupczyński T., Kraków w powstaniu kościuszkowskim, Kr. 1912 s. 141, 143, 147–8; Lubicz-Pachoński J., Bitwa pod Racławicami, W.-Kr. 1984; Poniatowski J., Wojsko kościuszkowskie na płótnie Panoramy Racławickiej, Wr. 1990 s. 69; Szyndler B., Tadeusz Kościuszko 1746–1817, W. 1991 s. 192–3, 199, 201, 204; – Akty powstania Kościuszki, I–III; Andrzejowski A., Ramoty starego Detiuka o Wołyniu, Wil. 1861 I 99, 171; – „Dzien. Patriotycznych Polityków” Lw. 1794 nr z 11 IV s. 81–4; „Nowa Nidzica” 1995 nr ze stycznia–lutego, s. 8–10; – AP w Kr.: Castr. Crac. Rel. 218B, s. 2173–2179, TCN 19 k. 179, 34 s. 1363, 36 s. 1268–1272, 58 k. 233–233v., 59 s. 1579–1581; – Mater. rodzinne w posiadaniu Stanisława Koscha w Kr.

Ewa Danowska

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.