INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Kazimierz Radomski      Jan Radomski, wizerunek na podstawie fotografii Lesława Zimnego, Wikimedia (PD).
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Radomski Jan Kazimierz, krypt. Socha, Przygroda (1898–1977), botanik, profesor Wyższej Szkoły Rolniczej w Szczecinie. Ur. 18 VI we wsi Kamień (pow. Nisko) w wielodzietnej rodzinie chłopskiej, był najstarszym synem Marcina i Franciszki z Kozaków, bratem stryjecznym Bolesława (zob.).

W l. 1908–15 R. kształcił się w gimnazjum klasycznym w Dębicy, a maturę złożył w r. 1916 w Przemyślu. W l. 1916–20 służył najpierw w armii austriackiej i walczył na froncie południowym (w Serbii, Czarnogórze, Albanii), a potem w WP w stopniu porucznika brał udział w wojnie polsko-radzieckiej. W l. 1920–3 studiował przez dwa semestry na Wydziale Chemicznym Politechniki Lwowskiej, a następnie nauki biologiczne wraz z chemią i mineralogią na Uniw. Lwow., które ukończył w r. 1925. Od września 1923 do końca stycznia 1930 był nauczycielem przyrodoznawstwa w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym w Nisku. W r. 1927 zdał państwowy egzamin pedagogiczny we Lwowie, uzyskując «dyplom nauczyciela szkół średnich z zakresu nauk biologicznych i chemii z mineralogią». Poza zajęciami szkolnymi zbierał materiały florystyczne z terenu Puszczy Sandomierskiej. Od lutego 1930 pracował w Państwowym Gimnazjum im. Romualda Traugutta w Brześciu nad Bugiem. Zorganizował tu i kierował Ośrodkiem Metodycznym Biologii Kuratorium Brzeskiego Okręgu Szkolnego, przyczynił się do założenia kilkudziesięciu pracowni biologicznych w tamtejszych szkołach. Od września 1936 aż do wybuchu drugiej wojny światowej R. był dyrektorem Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce. Po ewakuacji placówki poprzez Białą Podlaską, Brześć, Włodawę, Lublin i Warszawę, powrócił 16 X 1939 do Ostrołęki, gdzie próbował uruchomić szkołę, lecz 7 XI został przez Niemców uwięziony na 10 dni. Po zamknięciu szkoły, został wysiedlony wraz z rodziną 18 XI do Generalnego Gubernatorstwa.

Zamieszkał w Warszawie, gdzie od początku grudnia 1939 do 27 II 1940 brał jako nauczyciel udział w tajnym nauczaniu w XVII Państwowym Gimnazjum i Liceum. Przez pozostały okres okupacji R. od 1 III 1940 do 31 VIII 1944 pracował oficjalnie w Publicznej Szkole Powszechnej, najpierw w Czerwinie, a potem w Jarnutach (pow. Ostrów Mazowiecka). Równocześnie w tym samym czasie był pod krypt. Socha organizatorem i kierownikiem tajnego nauczania z ramienia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej konspiracyjnej szkoły średniej pod nazwą «Golesin», która skupiała od 50–100 uczniów i 7–9 nauczycieli byłego gimnazjum ostrołęckiego. Szkoła ta działała od 1 IX 1941 do 31 VIII 1944 w dziesięciu wsiach w promieniu 20 km. R. prowadził w niej zajęcia z biologii i utrzymywał prywatną bibliotekę przyrodniczą. Córka R-ego Janina była sekretarką tej szkoły. R. był także inspektorem tajnego nauczania i w ostatnim okresie przewodniczącym Powiatowej Komisji Oświatowej na pow. Ostrów Mazowiecka. W Armii Krajowej był pod krypt. Przygroda kwatermistrzem obwodu we wsi Długosiodło koło Lasów Wyszkowskich i pełnił funkcję skarbnika.

Po wyzwoleniu, we wrześniu 1944, ponownie zorganizował R. odtajnione już Gimnazjum i Liceum na wysiedleniu, a od 4 III do 31 X 1945 był dyrektorem Gimnazjum i Liceum w Ostrołęce. Następnie od 1 XI 1945 do 31 VIII 1948 był organizatorem i dyrektorem Państwowego Gimnazjum i Liceum w Kamiennej Górze na Dolnym Śląsku. Tutaj wiele pracy poświęcał inwentaryzacji zabytków przyrody. Od 1 IX 1948 był adiunktem kontraktowym przy katedrze morfologii i systematyki roślin na Uniwersytecie i Politechnice Wrocławskiej, gdzie obok zajęć dydaktycznych prowadził badania florystyczne na torfowiskach Białostocczyzny. Rada Wydziału Nauk Przyrodniczych tej uczelni dn. 12 VII 1948 nadała R-emu stopień magistra filozofii na podstawie dyplomu nauczycielskiego z r. 1927 i pracy wykonanej w czasie studiów pt. Asymetria u Gastropoda i jej przyczyny. W l. 1952–5 pracował w Instytucie Jedwabiu Naturalnego w Milanówku, początkowo z siedzibą w Otmuchowie na Dolnym Śląsku, a następnie w katedrze botaniki Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu; prowadził wówczas badania nad drzewostanami morwy w Polsce. Od 1 IX 1955 R. pracował w Wyższej Szkole Rolniczej w Szczecinie w katedrze botaniki na Wydziale Rolniczym, a równocześnie w l. 1955–68 był organizatorem i kierownikiem Rolniczych Studiów Zaocznych tej uczelni. Wykładał botanikę i prowadził wszystkie zajęcia dydaktyczne z tego przedmiotu. Dn. 28 XI 1957 został mianowany docentem (na podstawie monografii morwy), a 3 X 1967 profesorem nadzwycz. W l. 1958–67 był prodziekanem Wydziału Rolniczego. Na emeryturę przeszedł 30 IX 1968. Był także wiceprzewodniczącym Wojewódzkiej Rady Przysposobienia Rolniczego w Szczecinie, a w l. 1972–6 współpracował z Telewizyjnym Technikum Rolniczym jako współtwórca modelu telewizyjnych lekcji z botaniki i zoologii.

R. był jednym z inicjatorów i pionierów nowoczesnych metod nauczania biologii już w okresie międzywojennym, a po wojnie współtwórcą metodyki kształcenia systemem zaocznym, a także stacjonarnym na studiach wyższych poprzez sterowanie samokształceniową pracą i studiami studenta, ze stosowaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych w formie specjalnych podręczników i przewodników, a także nowych technik łącznie z wykorzystaniem telewizji. Główną działalność w tych kierunkach skoncentrował na opracowywaniu podręczników do nauki botaniki na poziomie średnim i wyższym. Wspólnie z różnymi autorami (S. Tołpą, T. Mulem, K. Steckim, W. Czerwińskim i J. Jasnowską) wydał 13 tytułów Botaniki. Pierwsze podręczniki ukazały się w okresie międzywojennym: Botanika dla II kl. gimnazjum. (Lw. 1934, przedruk Jerozolima 1942, Bari 1945), Nauka o człowieku i higienie dla kl. VII (Lw. 1935), Botanika i życie organizmów w zespołach. Dla I klasy liceum przyrodniczego (Lw. 1939). Po wojnie ukazały się: Botanika dla kl. IX (1950–68 – 17 wydań) i Botanika dla technikum rolniczego (1956–84 – 18 wydań) oraz kilka różnych podręczników Botaniki dla wyższych studiów rolniczych.

Kierunkiem działalności naukowej R-ego była florystyka i fitosocjologia. W okresie międzywojennym pod kierunkiem Seweryna Krzemieniewskiego zgromadził obszerne zbiory zielnikowe z Puszczy Sandomierskiej w toku badań, które miały stanowić podstawę rozprawy doktorskiej. Materiały te w znacznej części zaginęły w czasie wojny w Ostrołęce, a fragmentarycznie były ogłoszone w kilku publikacjach, m. in. w pracy pt. Notatki o niektórych rzadszych roślinach w powiecie niżańskim („Kosmos” T. 52: 1927). Po wojnie prowadzone w l. 1952–5 badania nad drzewostanami morwy w całym kraju ukazały się w monografii pt. Botaniczna charakterystyka morwy rosnącej w Polsce pod względem morfologicznym i nasiennym (Szczecin 1960) i stanowiły podstawę do prac hodowlanych nad krajowymi odmianami tego gatunku w celach praktyczno-przemysłowych. W okresie pobytu w Szczecinie R. przeprowadził badania fitosocjologiczne na Pomorzu Zachodnim, opracowując zbiorowiska roślinne w dolnym biegu doliny Odry (Olesy i lasy łęgowe na Międzyodrzu Szczecińskim, „Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Roln. w Szczecinie” 1962 nr 9, Oles leszczynowy na wyspach odrzańskich, na Międzyodrzu Szczecińskim i na wschodnim brzegu Odry w rejonie Inoujścia, podzespół: Carici elongatae-Alnetum medioeuropaeum coryletosum, tamże 1968 nr 28) oraz wspólnie z J. Jasnowską roślinności kserotermicznych zbiorowisk murawowych na zachodniej krawędzi doliny Odry. W l. 1960–9 wykonał szereg ekspertyz geobotanicznych z Pomorza Zachodniego dla Min. Rolnictwa. R. zasłużył się także w dziedzinie ochrony przyrody, zabiegając o uratowanie cennych zabytków w postaci rezerwatów i pomników przyrody. Zaprojektował bądź opisał rezerwaty, m. in.: Morgi w pow. Nisko („Ochrona Przyrody” R. 12: 1932) i na Pomorzu Szczecińskim: Tchórzyno (tamże R. 37: 1972), Ozy Kiczarowskie, Kurowskie Błota, Wzgórze Widokowe, Wąwóz Kamieniec i in. (nie publikowane, złożone wojewódzkiemu konserwatorowi przyrody). Był rzecznikiem wprowadzenia ochrony przyrody jako nowej gałęzi wiedzy dla szkół: Ochrona przyrody w programach szkoły podstawowej i średniej („Chrońmy Przyrodę Ojczystą” R. 2: 1946 nr 9/10). Na Dolnym Śląsku zainicjował akcję tworzenia gminnych opiekunów zabytków przyrody.

R. należał do wielu towarzystw naukowych i zespołów specjalistycznych. M. in. od r. 1929 był współpracownikiem Komisji Fizjograficznej PAU, w l. 1946–9 delegatem Komitetu Ochrony Przyrody we Wrocławiu na pow. kamiennogórski, członkiem Resortowej Komisji Min. Szkolnictwa Wyższego do spraw Studiów Zaocznych, członkiem Wydziału Nauk Przyrodniczo-Rolniczych Szczecińskiego Tow. Naukowego, Polskiego Tow. Botanicznego, Polskiego Tow. Przyrodników im. Kopernika i in. Zmarł 27 IX 1977 w Szczecinie i pochowany został na cmentarzu Centralnym. Był odznaczony m. in. licznymi odznaczeniami wojskowymi i Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1972).

W małżeństwie (od r. 1925) z Konstancją z Więckowskich (1895–1982), nauczycielką gimnazjalną rysunków w Nisku (ukończyła szkołę malarską w Tyflisie), R. miał trzy córki: Janinę Jasnowską (ur. 1925), profesora botaniki, Marię (ur. 1927), profesora uprawy roli i roślin, i Agnieszkę (ur. 1938), magistra inżyniera rolnictwa.

 

„Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Roln. w Szczecinie” 1968 nr 27 s. 22–4 (bibliogr. I), 1974 nr 45 s. 16–17 (bibliogr. II); Rocznik oficerski, W. 1924; Wyższa Szkoła Rolnicza w Szczecinie, Skład osobowy i spis wykładów…, za l. 1958/9–1969/70; Zagórowski, Spis nauczycieli, II; – Akademia Rolnicza w Szczecinie w latach 1954–1979, Szczecin 1979; Kowalik M., Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Czarnieckiego w Nisku 1912–1982, Nisko 1984 s. 39–40; Niedziałkowska Z., Zarys historyczny dziejów miasta Ostrołęki (do 1945), Ostrołęka 1982 s. 24; Siewierski T., Z dziejów Liceum Ogólnokształcącego w Ostrołęce 1913–1983, Ostrołęka 1983 s. 34–50, 52–6, 144–5, 154 (fot.), 155, 172, 235, 238; Wyższa Szkoła Rolnicza w Szczecinie, Szczecin 1971 s. 55; – Ćwiek T., Wspomnienia z okresu II wojny światowej, okupacji i pierwszych lat powojennych na terenie obecnego województwa ostrołęckiego, Ostrołęka 1977; II Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Romualda Traugutta w Brześciu nad Bugiem za r. szk. 1929/30 s. 16, 21; Radomski J., „Golesin” – Wspomnienia, Ostrołęka 1982 s. 23 (fot., biogr. i bibliogr.); Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum z wykładowym językiem polskim w Przemyślu za r. szk. 1915/16 s. 21, 22, 29; Tabin M., Mój nauczyciel profesor Jan Radomski, Akad. Roln. w Szczecinie, S. Informatory nr 1, Szczecin 1982 s. 56; III Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum w Dębicy za r. szk. 1909/10 s. 56, toż VIII, za r. szk. 1915/16 s. 9; – „Biologia w Szkole” R. 31: 1978 nr I s. 48; „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” R. 2: 1946 z. 5/6 s. 26, R. 3: 1947 z. 5/6 s. 25–6, z. 11/12 s. 23, R. 34: 1978 z. 2 s. 50–3 (fot.); „Głos Szczeciński” 1977 nr 222 s. 7, nr 224 s. 7; „Kur. Szczeciński” 1977 nr 220 s. 7; „Oświata i Wychowanie” (Wersja B) 1980 nr 18 s. 14–15; „Przegl. Zachodniopomorski” 1967 nr 6 s. 157; „Tyg. Ostrołęcki” 1982 nr 1 s. 18–19; „Tyg. Powsz.” 1977 nr 42; „Wiad. Botaniczne” T. 20: 1976 z. 2 s. 75–9 (fot.), T. 22: 1978 z. 2 s. 87–8 (fot.); – Arch. Akad. Roln. w Szczecinie: Akta osobowe R-ego: Arch. Uniw. Wrocł.: Akta osobowe R-ego; – Informacje córki Janiny Jasnowskiej ze Szczecina.

Andrzej Dzięczkowski

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wanda Jakubowska

1907-10-10 - 1998-02-25
reżyser filmowy
 

Henryk Popowski

1878-11-28 - 1953-11-18
poseł na sejm II RP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Henryk Karol Grohman

1862-11-02 - 1939-03-04
przemysłowiec
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.