Kraiński Jan Krzysztof (zm. 1685), superintendent zborów kalwińskich w dystrykcie podlaskim. Był synem egzulanta czeskiego, ministra Walentego Gracjana. Pod imieniem Jan Gracjan występował do r. 1643, w którym przybrał nazwisko Kraiński. Jako alumn dystryktu lubelskiego w l. 1637–9 uczył się w gimnazjum kockim. W poł. 1640 r. zgromadzenie dystryktu lubelskiego w Bełżycach przeniosło go do miejscowego gimnazjum celem kontynuowania nauki. Przebywał tu do r. 1643. W tym czasie wziął go na utrzymanie Piotr Sieniuta z Lachowiec i dzięki ufundowanemu przez niego stypendium K. studiował w l. 1644–7 we Franeker w Niderlandach. W l. 1649–51 przebywał w Kocku i Żukowie, następnie (1651–3) był preceptorem syna Piotra Sieniuty, po czym pracował w zborze bełżyckim. W r. 1654, wraz z dwoma innymi alumnami, został K. skierowany do nowo założonego seminarium w Zabłudowie, wspólnego dla Małopolski i W. Ks. Lit., w celu pomagania rektorowi K. Pandlowskiemu. Ordynowany na ministra w Kiejdanach w r. 1658 został kaznodzieją nadwornym Bogusława Radziwiłła.
W sierpniu 1660 r. konwent kiejdański wysłał K-ego do Anglii celem szukania tam pomocy materialnej dla zborów litewskich. K. wyjechał zaopatrzony w list polecający od B. Radziwiłła i oficjalną prośbę konwentu do Karola II. W Londynie zapoznał się K. z Bogusławem Samuelem Chylińskim i z jego zabiegami o środki finansowe na druk przekładanej przez niego na język litewski „Biblii”. Skoro K. uzyskał od Karola II Letters Patents z 27 VIII 1661 r. wzywające do publicznej kolekty na kościół litewski, Chyliński zdołał, dzięki poparciu swych protektorów w Tajnej Radzie Królewskiej, skłonić K-ego do przejęcia kosztów druku i przekładu na rachunek przyszłej kolekty; jednocześnie Chyliński poddał swój przekład kontroli synodu litewskiego. Połączenie sprawy „Biblii” z kolektą okazało się w konsekwencji bardzo niefortunne. Gdy bowiem na skutek niekorzystnej opinii referentów litewskich o przekładzie Chylińskiego, K. zdecydował się przerwać druk „Biblii” i wstrzymać zasiłki dla Chylińskiego, a ten ostatni rozwinął energiczną akcję w swojej obronie w kołach londyńskich, kolekta została praktycznie wstrzymana. Toteż K. bezpośrednio po powrocie na Litwę, gdzie w r. 1663 został kaznodzieją w Węgrowie, nalegał na synod o zgodę na wznowienie druku „Biblii” w przekładzie Chylińskiego, jako niezbędnego warunku dla pomyślnego przebiegu kolekty. W tej sytuacji w r. 1664 K. udał się po raz drugi do Anglii, wraz z Mikołajem Minwidem, dla dozoru wydrukowania „Biblii” litewskiej i dokończenia zebrania kolekty. W Londynie spotkał się K. z bardzo nieprzychylnym dla zborów litewskich nastrojem, spowodowanym sprawą Chylińskiego. Druku „Biblii” bowiem, po przerwie w r. 1662, nie podjęto. Nie otrzymał więc K. żadnych poważniejszych sum z kolekty i w r. 1665 wrócił pośpiesznie na Litwę.
Wydarzenia rokoszowe nie pozwoliły mu zdać sprawy z obrotu legacji. Toteż synod prowincjonalny obradujący w Wilnie w początkach lipca 1666 r. miał K-emu za złe brak informacji o kolekcie i fakt niestawienia się na jego obrady. Groził też odpowiednimi sankcjami karnymi. Dopiero w r. n. zdał K. sprawę z niepowodzenia wyprawy. Sprzedaż dóbr węgrowskich przez B. Radziwiłła Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu, podskarbiemu wielkiemu kor. (1664), (z wyłączeniem gruntów, na których stały budynki kościelne) pogorszyła położenie zboru węgrowskiego. Mimo to K. utrzymywał w Węgrowie od r. 1668 nauczyciela w miejscowej szkole. M. in. z tej racji poniósł zbór dodatkowe ciężary, których nie chciała uznać świecka, głównie kupiecka (Szkoci) starszyzna zborowa. Sprawa o bezprawne wydanie sum zborowych ciągnęła się przez kilka lat na synodach prowincjonalnych i została zakończona w r. 1676 oczyszczeniem K-ego.
W r. 1673 został K. konseniorem podlaskim. W tym to charakterze wziął udział w konwokacji generalnej w Chmielniku w styczniu 1676 r., jako jedyny delegat zborów W. Ks. Lit. Synod prowincjonalny wileński powołał K-ego w czerwcu 1676 r. na superintendenta dystryktu podlaskiego. Po spaleniu przez reformatów w r. 1678 zboru w Węgrowie synod wileński wyznaczył K-emu miejsce w Orli lub Zabłudowie, prosząc podstolego buskiego Pawła z Bończy Sienickiego o świadczenie usług seniorowi podlaskiemu. Do odbudowy zboru węgrowskiego przyczynił się K. w poważnym stopniu. W r. 1680 ciężko zachorował. Był jeszcze na synodzie prowincjonalnym w r. 1681, ale w następnych synodach nie brał już udziału. Zmarł 13 V 1685 r. w Węgrowie i tu został pochowany. Ze względu na kłopoty materialne rodziny, pogrzeb urządziła własnym sumptem Ludwika Karolina Radziwiłłówna, margrabina brandenburska. Syn K-ego Jan był autorem diariusza z lat 1682–1710 (B. Uniw. Warsz.).
Kot S., Geneza i tło historyczne Biblii litewskiej Chylińskiego, P. 1958 s. 17–22 (odb. z 2 t. Biblii litewskiej Chylińskiego); Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842 II s. 111, 221–3; Tworek S., Gimnazjum kalwinów małopolskich w Bełżycach w pierwszej połowie XVII w., „Annales Univ. M. Curie-Skłodowska”, S. F., vol. 18: 1966 s. 87–8; tenże, Gimnazjum kalwińskie dystryktu lubelskiego i chełmskiego w Kocku, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 10: 1966 s. 136; tenże, Szkolnictwo kalwińskie w Małopolsce…, L. 1966 s. 394, 396; Wyszomirski T., Z przeszłości zboru protestanckiego w Węgrowie w XVII i XVIII wieku, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 4: 1959 s. 143, 145, 148–9 (jako Krasiński); – Anglo-Polonica. Angielskie źródła rękopiśmienne do dziejów stosunków kulturalnych Polski z Anglią, Wyd. S. Kot, W. 1935; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dział VIII nr 710, 713 s. 354 v., 378 v., 453 v., 556 v., 579, 616, 625–625v.; B. Lit. Akad. Nauk. w Wil.: Sygn. F. 40. ERS-125, F. 40. ERS-1136, s. 213–214, 224, 234–235, 240, 244, 270, 281, 353, 359–60, 375–376; B. Uniw. Warsz.: Zespół Synodu i Zboru Ewangelicko-Reformowanego, Sygn. 4 s. 3v., 6, 8v., 12v., 16, 21v., 27, 31, 34, 38, 41–41 v., 43, 47v., 50v., 55, 58v., Sygn. 491 („Diariusz” Jana Kraińskiego) s. 5–6.
Stanisław Tworek