INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Pleitner  

 
 
2 poł. XVI w. - XVII w.
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pleitner (Plaitner, Plejtner, Pleutner, Pleytner) Jan (1. poł. XVII w.), inżynier wojskowy w służbie króla Władysława IV. Do Polski sprowadził go ok. r. 1625 królewicz Władysław Waza, który mógł poznać P-a w czasie swej podróży po Niderlandach w r. 1624. Podczas odsieczy Smoleńska i oblężenia obozu N. Szeina jesienią 1633 P. dowodził oddziałami technicznymi. Pod jego kierunkiem wykonywane były polowe szańce, mosty na Dnieprze i ziemne prace oblężnicze, zajmował się także torowaniem przejść w zasiekach i niszczeniem fortyfikacji rosyjskich. Dużą wartość historyczną ma składający się z 16 arkuszy plan Tryumfu Smoleńskiego, wykonany przez P-a w r. 1634, a rytowany w r. 1636 przez Wilhelma Hondiusa. Latem 1634 P. na polecenie Władysława IV przystąpił do opracowania projektu obrony polskiego wybrzeża. W pracach tych brał udział również Fryderyk Getkant, jednak najprawdopodobniej P. bądź to wykonał przeważającą część pracy, bądź raczej nawet właśnie on kierował całością działań, o czym świadczą wielce zróżnicowane kwoty wypłacane na ręce obu inżynierów. Wstępne koncepcje obrony Zatoki Puckiej przedstawiono królowi w czasie jego pobytu w Gdańsku w okresie 19 XII 1634–4 I 1635. Spośród trzech propozycji lokalizacji bazy floty przyjęto ideę P-a budowy portu na półwyspie helskim. Prace przy budowie umocnień podjęto wiosną 1635 wg projektu i pod kierunkiem P-a, zakończono je przypuszczalnie do czasu wizytacji Władysława IV we wrześniu 1635. Łączny koszt budowy wyniósł ok. 24 000 złp. Zrealizowany przez P-a zespół umocnień składał się z głównego, sześciobastionowego fortu Władysławowo i położonego obok portu wraz z warsztatami floty oraz pomocniczego, kwadratowego fortu Kazimierzowo. Fortyfikacje wykonane były wg zasad szkoły staroholenderskiej, jako budowle ziemne z drewnianymi palisadami. Nieregularności w narysie fortu Władysławowo (do zastosowania elementów systemu kleszczowego włącznie) oraz uzupełniający szańczyk przy Kazimierzowie sugerują staranne dostosowanie kształtu założeń obronnych do warunków terenowych, co dobrze świadczy o umiejętnościach fachowych P-a.

W latach następnych P. był dowódcą regimentu z tytułem kapitana i inżyniera królewskiego (1644). W czasie przygotowań do planowanej przez Władysława IV wojny tureckiej otrzymał w r. 1647 stopień pułkownika i list przypowiedni na regiment dragonii (600 ludzi), z którym następnie stawił się w sierpniu t. r. pod Glinianami. Po odstąpieniu króla od planów wojennych regiment P-a został w styczniu 1647 zwinięty. W czerwcu t. r. P., za zgodą króla, zaciągnął się do służby francuskiej i wraz z regimentem ochotników wyjechał do Francji, gdzie brał udział w wojnie z Hiszpanią. Dalsze losy P-a nie są nam znane.

P. był żonaty (od r. 1646) z Ewą, córką Albrechta von Banken.

 

Estreicher; – Czermak W., Przyczynki do dziejów XVII w. z archiwów prywatnych, „Kwart. Hist.” T. 11: 1897 s. 531–42; Czołowski A., Marynarka w Polsce, Lw. 1922; Giergielewicz J., Przegląd działalności inżynierów wojskowych w epoce królów elekcyjnych, „Saper i Inżynier Wojsk.” R. 4: 1925 z. 4 s. 265–81, z. 5 s. 355–68; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw. 1923 II; Lipiński W., Działania wrześniowe pod Smoleńskiem w r. 1633, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 6: 1934 s. 173–219; Wereszczyński J., Studia nad mapami morskimi Fryderyka Getkanta, Zesz. Nauk. Politechniki Łódz., Z. Specjalny Nr 5, Ł. 1967 s. 5–48; – Akta do dziej. Pol. na morzu, II; Diariusz wojny polsko-moskiewskiej…, Oprac. A. Rembowski, W. 1895; Lettow-Vorbeck M., Skarbnica pamięci, Wr. 1968.

Krzysztof Biskup

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.