INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Tomasz Skorski h. Jastrzębiec  

 
 
1701 - 1752-02-25
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Skorski (Skórski, Skurski) Jan Tomasz h. Jastrzębiec, pseud. Unus e Minima Soc. Jesu (1701–1752), jezuita, wierszopis. Ur. w połowie grudnia w Wierzbątowicach koło Opatowa, był synem Tomasza, zapewne dzierżawcy Wierzbątowic, wsi należącej do opactwa świętokrzyskiego, i Jadwigi z Mikułowskich. Ochrzczony został 19 XII 1701 w kościele klasztornym na Łysej Górze, jego ojcem chrzestnym był Aleksander Benedykt Wyhowski, ówczesny opat świętokrzyski, a zarazem referendarz lit. i bp nominat łucki.

Po ukończeniu klasy retoryki wstąpił S. 29 IX 1718 do zakonu jezuitów. Dwuletni nowicjat odbył w l. 1718–20 w Krakowie przy kościele św. Macieja. W l. 1720–1 studiował w seminarium nauczycielskim (retoryka dla jezuitów) w kolegium św. Jana w Jarosławiu pod kierunkiem Bartłomieja Ludera, poety i panegirysty, a w l. 1721–4 filozofię w Lublinie. W r. 1723 opublikował na zamówienie jezuickiego kolegium krasnostawskiego panegiryki z okazji ślubu Ksawerego Potockiego i Elżbiety z Branickich. Praktykę nauczycielską odbył w Piotrkowie, ucząc gramatyki i infimy (1724–5), a następnie poetyki (1725–6), którą wykładał później również w Krośnie (1726–7) i Łucku (1727–8). Z tego okresu pochodzą mowy S-ego ku czci św. Bonawentury: Ex utroque Caesar virtute et scientia… (Częstochowa 1726) oraz zapewne Vox doloris publici (Cracoviae 1727), mowa o nieszczęściach nękających ojczyznę. W l. 1728–32 odbył czteroletnie studia teologiczne w kolegium św. Piotra i Pawła w Krakowie. Tam też prawdopodobnie w czerwcu 1731 przyjął święcenia kapłańskie. Z tego okresu zachował się jego utwór poetycki napisany w r. 1730 z okazji odnawiania ślubów zakonnych (B. Jag.: rkp. 1179 k. 11). W r. szk. 1732/3 odbył jeszcze roczne studium prawa i duchowości zakonnej, tzw. trzecią probację, w kolegium w Jarosławiu.

W r. 1733 rozpoczął S. działalność nauczycielską. Wykładał we Lwowie retorykę, równocześnie był historykiem (kronikarzem kolegium) i prefektem Kongregacji Opatrzności Boskiej (do r. 1734), w r. szk. 1734/5 – etykę w Lublinie. Przeniesiony ponownie do Lwowa przeprowadził w l. 1735–7 kurs filozofii i matematyki dla świeckich studentów, był równocześnie prefektem Kongregacji Dobrej Śmierci (1735–6) i Kongregacji Serca Jezusowego (1736–7) oraz kaznodzieją. Tam też złożył 4 III 1736 uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych. W r.n. opublikował w imieniu kolegium lwowskiego i stanisławowskiego panegiryk Apex aureus infularum in montibus Leonis eminens… (Lw. 1737) z okazji ingresu arcybpa lwowskiego Mikołaja Ignacego Wyżyckiego na stolicę biskupią. W l. 1737–40 prowadził trzyletni kurs dla kleryków jezuickich w Ostrogu, kierując zarazem jako prefekt Kongregacją Serca Jezusowego (1737–8). Prawdopodobnie jest S. autorem wykładów fizyki i metafizyki, prowadzonych w Ostrogu w l. 1738–40 (rkp. 52 w B. Bobolanum w W. oraz rkp. 134 w B. Dominikanów w Kr.). W l. 1740–1 wykładał S. teologię pozytywną i polemiczną klerykom jezuickim w Krakowie, a równocześnie jako historyk kolegium prowadził kronikę domu. W r. 1741 powrócił do Lwowa, gdzie miał wykłady z teologii scholastycznej dla kleryków i księży diecezjalnych do r. 1749. W końcu kierował jako prefekt studiami wyższymi w Krakowie (1749–51) i Lublinie (1751–2).

S. miał opinię wybitnego kaznodziei. Znał doskonale łacinę, był oczytany w poezji rzymskiej, zwłaszcza w Wergiliuszu. Przez 15 lat (jak sam pisał) gromadził materiały, prowadził studia i pisał najważniejszy swój utwór, epopeję łacińską Lechus carmen heroicum … (Lw. 1745), zadedykowaną św. Janowi Nepomucenowi. Dzieło S-ego zawiera 9 034 heksametry w 12 księgach. Wzorował się na „Eneidzie” Wergiliusza, ale zarazem nadał swemu utworowi cechy awanturniczych romansów swej epoki. Fabuła osnuta jest wokół wyprawy morskiej Lecha i jego syna Wizimira oraz towarzyszących im «Slawów» z Kolchidy do «Wandolii». Bohaterowie poematu w cudowny sposób wychodzą z wszystkich niebezpieczeństw, autor opisuje bitwy na lądzie i morzu, praktyki czarodziejskie, sny wieszcze i wróżby. Przyszłość Polski przedstawiana Lechowi w rozmaitych wróżbach i wyroczniach rysuje się tu wspaniale, a najwięcej blasku osiąga za panowania Augusta III. Jednak ustami wieszczącej Syreny S. ostrzegał, że zawiść i niezgoda znajdą w państwie podatny grunt i sprowadzą nieszczęścia i napady sąsiadów. Znawcy wyrażali się z uznaniem o utworze S-ego, miejscami panegirycznym i napuszonym, jednak we fragmentach «godnym najznakomitszych poetów» (K. Brodziński). Ukazał się on również w tłumaczeniu polskim Benedykta Kotfickiego pt. Lech Polski albo wolnego i złotego narodu polskiego początki… (Lw. 1751, być może także Lw. 1758, kolejne wyd. Lw. 1791). Tłumacz nie podał jednak nazwiska autora oryginału. S. zmarł 25 II 1752 we Lwowie.

 

Estreicher; Nowy Korbut, III; Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Oprac. L. Grzebień, Kr. 1996; Brown, Bibl. pisarzów, s. 381; Niesiecki; – Maślanka J., Literatura a dzieje bajeczne, W. 1990; Pilch S., Jana Skórskiego „Lechus”, „Eos” T. 21: 1916 s. 102–14; tenże, Podanie o Lechu w polsko-łacińskiej poezji, „Przegl. Powsz.” T. 152: 1921 s. 396–413; Sinko T., Poezja nowołacińska w Polsce, w: Dzieje literatury pięknej w Polsce, Kr. 1935 I; Ujejski J., Dzieje polskiego mesjanizmu do powstania listopadowego włącznie, Lw. 1931 s. 52, 86; Warszawski J., Mickiewicz uczniem Sarbiewskiego, Rzym 1964; Brodziński K., Proza. Literatura polska (1822–1823), w: Pisma, P. 1872 IV 253; – Arch. Rom. S.I.: Pol. 24–31 (katalogi trzyletnie z l. 1723, 1727, 1730, 1737, 1743, 1746, 1749), Pol. 46 (katalogi roczne z l. 1719–52), Pol. 69 k. 749 (nekrolog), Hist. Soc. 53a k. 75 (wykaz zmarłych); B. Ossol.: rkp. 100 k. 20 (odpis metryki); Nationalbibliothek w Wiedniu: rkp. 11988 s. 716 (historia kolegium lwowskiego).

Ludwik Grzebień

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.