INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Janina Emilia Strzelecka (z domu Panasewicz)     

Janina Emilia Strzelecka (z domu Panasewicz)  

 
 
1890-04-13 - 1937-05-13
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Strzelecka z Panasewiczów Janina Emilia (1890–1937), działaczka kulturalna, współzałożycielka i dyrektorka teatru dla dzieci, publicystka.

Ur. 13 IV w Łodzi, była córką Erazma Panasewicza (Panasiewicza, Panasowicza) i Natalii z domu von Haentschel.

Janina uczęszczała do gimnazjum w Łodzi, a po strajku szkolnym w r. 1905 na pensję Pauliny Hewelke w Warszawie. Maturę zdała eksternistycznie w Petersburgu, następnie uzyskała uprawnienia nauczycielskie. W r. akad. 1909/10 studiowała historię i literaturę polską na Wydz. Filozoficznym UJ; zapewne była już wtedy sierotą, skoro jej opiekunem prawnym był Cezar Eisenbraun z Łodzi. Studia historyczne kontynuowała w r. 1910 na uniw. w Wiedniu, jednak już w r. 1911 została nauczycielką historii i języka francuskiego w Gimnazjum im. Elizy Orzeszkowej w Łodzi. Równocześnie wykładała historię na miejscowym Uniw. Powszechnym. Od r. 1920 mieszkała w Warszawie, gdzie do r. 1930 uczyła języka polskiego w Szkole Handlowej, Męskiej Szkole Zawodowej oraz II Miejskiej Szkole Rzemieślniczej. Prowadziła jednocześnie sekcję kulturalno-oświatową Rodziny Wojskowej. W r. 1928 była współzałożycielką, a później członkiem Zarządu Głównego, działającego w ramach BBWR Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet (ZPOK) oraz kierownikiem Wydz. Kultury i Piękna tego związku.

W l. 1927–35 zamieściła S. ponad sześćdziesiąt artykułów i felietonów o problematyce społecznej, pedagogicznej, oświatowej i kulturalnej, m.in. w tygodniku kobiecym „Bluszcz” (Konieczność pracy zarobkowej dla kobiet – 1929 nr 33, Jeszcze o pracy społecznej – 1930 nr 7, Tolerancja, oportunizm, czy zanik sumienia? – 1930 nr 49), periodykach pedagogicznych „Świat, Dom i Szkoła” (W domu i w szkole – 1929 nr 43) i „Wiek Szkolny” (Kilka uwag o nauczaniu języka polskiego – 1929 nr 21) oraz „Kurierze Porannym” (Powrót do dulszczyzny – 1933 nr 292). Publikowała m.in. w „Gazecie Polskiej”, „Expressie Porannym”, „Ilustrowanym Kurierze Codziennym”, „Kulturze Ciała”, „Państwie Pracy”, „Przeglądzie Wieczornym”, „Rodzinie i Dziecku”, „Sterniku”, „Tygodniku Ilustrowanym”. W październiku 1930 z ramienia ZPOK została współkierownikiem warszawskiego teatru dla dzieci i młodzieży «Jaskółka», działającego od roku pod kierownictwem Haliny Starskiej; teatr, który stał się placówką ZPOK, był finansowany przez Min. WRiOP i wspierany przez magistrat; patronem było Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego, subwencję przyznał Fundusz Kultury Narodowej. O teatrze tym opublikowała S. artykuł w „Gazecie Polskiej” (1930 nr 91). Dzięki zabiegom S-iej i interwencji u prezydenta Ignacego Mościckiego teatr, wcześniej występujący w przypadkowych salach, otrzymał możliwość występów w Pomarańczarni w Łazienkach. Spektakle reżyserowali zawodowi reżyserzy, m.in. Halina Gallowa i Jerzy Ronard Bujański, scenografię przygotowywał Iwo Gall, a występowali głównie młodzi aktorzy, niekiedy grający w innych teatrach warszawskich, czasem bezrobotni; gościnnie pojawiali się znani artyści, m.in. Irena Solska. Założenia przedstawione w wydanej w r. 1931 przez ZPOK broszurze Cele i zadania wychowawcze teatru dla dzieci i młodzieży (W.) S. rozwinęła w innych artykułach (W sprawie repertuaru teatru dla dzieci i młodzieży – „Kobieta Współcz.” 1931 nr 37, Hodowla publiczności teatralnej – „Kur. Poranny” 1935 nr 112) apelując, by «unikać jak ognia mentorstwa, dydaktyki, moralizowania i wszelkiej propagandy» („Kur. Poranny” 1935 nr 112) oraz zadbać o dobór repertuaru, staranną inscenizację i grę aktorów. «Jaskółka», odchodząc w znacznym stopniu od tradycyjnie wystawianych bajek na korzyść literatury współczesnej i klasycznej, była pierwszym nowoczesnym, niekomercyjnym, opartym na założeniach artystycznych teatrem dla dzieci i młodzieży. Zyskała dużą popularność wśród młodej publiczności, a także uznanie Kuratorium Warszawskiego, lecz z powodu trudności finansowych zawiesiła działalność we wrześniu 1933. Ostatecznie «Jaskółka» przestała istnieć w r. 1934. S. była też (od 24 I do 28 II 1932) dyrektorem i kierownikiem artystycznym efemerycznego dziecięcego Teatru dla Wszystkich.

Od r. 1932 wygłaszała S. pogadanki radiowe, związane z kulturą Warszawy. Była czynna w akcjach wyborczych, optując na rzecz obozu sanacji głównie w środowiskach kobiecych. W r. 1934 w organie ZPOK „Praca Obywatelska” zamieszczała regularnie sprawozdania z warszawskich przedstawień teatralnych. Od t.r. (do śmierci) była kierowniczką sekcji kultury Zarządu Miejskiego m. stoł. Warszawy. Prowadziła akcję kulturalną, głównie na przedmieściach, organizując koncerty i widowiska teatralne, zabawy dla dorosłych i dzieci, a także wycieczki krajoznawcze; tworzyła amatorskie zespoły śpiewacze i muzyczne. W lutym 1935 działała w Tow. Przyjaciół Teatru dla Dzieci. W kwietniu 1936 na Nadzwycz. Zjeździe Delegatów ZASP wygłosiła referat pt. Teatr dla dzieci i młodzieży („Scena Pol.” 1936). Zmarła 13 V 1937 w Jaworzu koło Bielska (w „Słown. Teatru Pol.” błędnie w Warszawie) w czasie pobytu w sanatorium Jerzego Czopa; ciało przewieziono do Warszawy i 18 V pochowano na cmentarzu Powązkowskim (kw. 119–II); w czasie pogrzebu przemawiał prezydent Warszawy Stefan Starzyński.

S. była zamężna za Władysławem Strzeleckim (zob.), z którym rozwiodła się w r. 1930. Miała troje dzieci: córkę i dwóch synów: Jana (zob.) i Jerzego.

 

Bibliogr. Warszawy, VI; Klimek K., Powązki, W. 1948; Łoza, Czy wiesz kto to jest?; PSB (Starska Halina); Słown. Teatru Pol.; – Krasiński E., Warszawskie sceny 1918–1939, W. 1976 s. 268, 274; Marczak-Oborski S., Teatr w Polsce 1918–1939, W. 1984; [Podhorska-Okołów S.] S.P.O., Kobiety na stanowiskach kierowniczych, „Bluszcz” 1934 nr 43 (fot.); Strzelecka J., Teatr Jaskółka, „Gaz. Pol.” 1930 nr 91; W kręgu warszawskiego „Baja”, Oprac. H. Jurkowski, W. 1978; – Grzegorczyk P., Diariusz kultury polskiej 1937, W. 1938 s. 5; Jabłonowski R. Wspomnienia 1905–28, W. 1962; – „Bluszcz” 1930 nr 43; „Gaz. Pol.” 1931 nr 28; „Kur. Warsz.” 1935 nr 303 wyd. wieczorne; – Nekrologi z r. 1937: „Bluszcz” nr 22 (fot.), „Gaz. Pol.” nr 137, „Kur. Warsz” nr 131; „Praca Obywatelska” nr 10; – Arch. UJ: sygn. WF II 356, 358; Arch. USC w Jaworzu: Akt zgonu S-iej, nr 9/1937/2B.

Stanisław Konarski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Strzelecki

1919-07-04 - 1988-07-11 socjolog
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tadeusz Makarczyński

1918-09-12 - 1987-07-29
dokumentalista
 

Stanisław Adamski

1875-04-12 - 1967-11-12
biskup katowicki
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Zdzisław Jan Rauch

1883-02-11 - 1964-08-01
inżynier elektryk
 

Władysław Strzemiński

1893-11-21 - 1952-12-26
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.