INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 January Suchodolski     

January Suchodolski  

 
 
1797-09-19 - 1875-03-20
 
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Suchodolski January (1797–1875), malarz.

Ur. 19 IX w Grodnie, był wnukiem Antoniego (zob.), synem Jana, skarbnego litewskiego i Tekli z Downarowiczów. Miał młodszych braci: Rajnolda (zob.), Walentego, Kazimierza i Jacka (Jana) oraz siostry Marię i Salomeę. Pochodził z rodziny osiadłej od pokoleń na Litwie, w majątku Rohoźnica pod Wołkowyskiem.

S. przeznaczony wraz z braćmi do kariery wojskowej, przygotowywał się do niej od r. 1807 w Warszawie, pod opieką stryja Ignacego. Od r. 1810 kształcił się w Korpusie Kadetów Szkoły Elementarnej Artylerii i Inżynierów Wojsk Ks. Warsz., gdzie m.in. pobierał pierwsze lekcje rysunku, głównie topograficznego. Już wówczas rysował portrety kolegów, sceny żołnierskie i konie. W grudniu 1812 pełnił wartę honorową przed Hotelem Angielskim w Warszawie, gdzie zatrzymał się cesarz Napoleon I; spotkanie to było dla S-ego wielkim przeżyciem. W wojsku Król. Pol. awansował w r. 1815 do stopnia sierżanta. Od r. 1817 służył w Pułku Grenadierów Gwardii Królewskiej, dowodzonym przez gen. Wincentego Krasińskiego; awansowany w r. 1821 na porucznika, został 1 IX 1823 adiutantem gen. Krasińskiego. Razem z Zygmuntem Voglem, Antonim Brodowskim, Janem Feliksem Piwarskim i Antonim Blankiem ćwiczył się w litografii w domu Aleksandra Chodkiewicza. Jako adiutant zyskał dostęp do kolekcji dzieł sztuki, militariów i biblioteki gen. Krasińskiego, uczestniczył też u niego w czwartkowych spotkaniach literackich, gdzie poznał m.in. Juliana Ursyna Niemcewicza, Kazimierza Brodzińskiego, Kajetana Koźmiana, Ludwika Osińskiego, Wincentego Dmochowskiego, Antoniego Edwarda Odyńca i Konstantego Gaszyńskiego. Zachęcany przez Krasińskiego, rysował i malował sceny batalistyczne, głównie z wojen napoleońskich; ze zbiorów protektora wielokrotnie kopiował „Bitwę pod Somossierą” H. Verneta, pod którego wpływem pozostał do końca życia.

Po raz pierwszy eksponował S. swoje prace w r. 1825 na Wystawie Publicznej Dzieł Sztuk Pięknych w gmachu uniw. w Warszawie; pokazał Śmierć Władysława pod Warną (zakupioną w r. 1829 przez cara Mikołaja I) i Wzięcie sztandaru Mahometa pod Wiedniem, zdobywając I nagrodę. Z inspiracji Krasińskiego namalował w tym czasie kilka scen z wojen napoleońskich z udziałem generała, m.in. Bitwę pod Tudelą i Kapitulację fortecy Friars. Po koronacji cara Mikołaja I na króla Polski, towarzyszył w r. 1829 Krasińskiemu w misji notyfikacyjnej do Wiednia. Przedstawiony księciu Reichstadtu Napoleonowi II Bonaparte, otrzymał od niego list polecający do Verneta. W r. 1830 awansował do stopnia kapitana. Po wybuchu powstania listopadowego zrezygnował z adiutantury u Krasińskiego, pozostał z nim jednak w przyjaźni i korzystał z jego protekcji. Walczył w powstaniu, m.in. pod Grochowem, Wawrem i Iganiami. Po jego upadku i rozwiązaniu wojska polskiego postanowił zawodowo poświęcić się malarstwu.

W r. 1832 wyjechał S. do Rzymu, gdzie podjął studia w prowadzonej przez Verneta Akad. Francuskiej. Tworzył popularne wśród emigrantów sceny batalistyczne (m.in. Bitwa pod Raszynem) oraz sceny rodzajowe (np. Powrót z winobrania w okolicach Terracina). Za protekcją Krasińskiego otrzymał w r. 1833 stypendium rządu rosyjskiego, co pozwoliło mu sprowadzić do Włoch rodzinę. Wkrótce jego dom stał się ośrodkiem rzymskiej Polonii, w którym bywali m.in. syn generała, Zygmunt Krasiński, Juliusz Słowacki (jego portret namalował S. w r. 1836) i Henryk Rzewuski. Przez Verneta poznał B. Thorvaldsena, P. Corneliusa i F. Overbecka, prawdopodobnie zetknął się też z przebywającymi w Rzymie malarzami polskimi: Wojciechem Kornelim Stattlerem, Rafałem Hadziewiczem i Janem Nepomucenem Głowackim. Pod wpływem Verneta malował sceny orientalne (Atak Arabów na karawanę kupiecką w stepach Egiptu, Polacy z Legii Cudzoziemskiej w Algierze czytają list z ojczyzny i Farys, zainspirowany poematem Adama Mickiewicza). W r. 1836 wysłał do Warszawy na Wystawę Publiczną Dzieł Sztuk Pięknych kilka prac, m.in. Zachód słońca w południowych Włoszech, Powrót z winobrania, Burzę morską oraz kopię obrazu Verneta „Kontrabandziści”. Na zamówienie Edwarda Raczyńskiego namalował w r. 1837 duży obraz historyczny Wprowadzenie chrześcijaństwa przez Mieczysława.

W r. 1837 wrócił S. z rodziną do Warszawy. W r.n. wziął udział w Wystawie Publicznej Wyrobów Krajowych i Sztuki, pokazując sceny z Włoch: Napad rozbójników w Kalabrii, Widok Sorrento we Włoszech, Wieśniacy włoscy oddający pokłon pustelnikowi oraz epizody z wojen napoleońskich: Przejście Góry św. Bernarda, Przejście góry Saganrog i Wzięcie miasta Achałcyku. Obrazy te zyskały mu rozgłos; został okrzyknięty «polskim Vernetem», a Józef Ignacy Kraszewski po wizycie w pracowni S-ego zamieścił pochlebny artykuł w „Tygodniku Petersburskim”. W r. 1839 S. otrzymał członkostwo Imperatorskiej ASP i zaproszenie do Petersburga. Pokazał tam na wystawie Akademii Przejście Góry św. Bernarda, Szturm Achałcyku (Wzięcie szturmem fortecy Achałcyku) i Spalenie tureckiej fregaty. Dzięki wstawiennictwu Róży Branickiej udało mu się wtedy nie przyjąć carskiego zamówienia na obraz „Wzięcie Warszawy”, ukazujący stłumienie powstania listopadowego. W r. 1840 uczestniczył w Wystawie Sztuk Pięknych i Płodów Rolnych w Warszawie.

L. czterdzieste i pięćdziesiąte były okresem szczytowego rozwoju twórczości S-ego. Na zamówienie cara Mikołaja I malował obrazy z tureckiej i perskiej kampanii wojsk rosyjskich, dla ks. Michała Romanowa Obóz Gwardii Rosyjskiej w Carskim Siole, a dla feldmarsz. I. Paskiewicza m.in. Wzięcie twierdzy Erzerum w 1829 r., Zwycięstwo wojsk rosyjskich pod komendą Paskiewicza nad Abbaz-Mirzą pod Elizawetpolem w 1826 r., Przejście rzeki Arcx oraz Portret konny feldmarszałka Paskiewicza (1841). W r. 1841 był członkiem sądu konkursowego Wystawy Sztuk Pięknych, poza konkursem pokazał więc Spalenie okrętu tureckiego przez Greków i Walkę Kirgiza z Kabardyńcami. W r. 1842 uczestniczył w wystawie w Tow. Dobroczynności; spotkał się z krytyką z powodu obrazów, ukazujących kampanie wschodnie armii rosyjskiej. Z tego okresu pochodzą, znane z licznych replik autorskich, Ułan i dziewczyna, Wesele krakowskie i Powitanie Krakowa. W r. 1843 powstała alegoryczna Apoteoza Napoleona, a także Zdobycie wąwozu Somossiera (powtarzane potem w kilku wariantach) oraz Szturm na mury Saragossy. W r. 1844 namalował Śmierć Stefana Czarnieckiego, a w r. 1845 m.in. Obronę Częstochowy i Bitwę na San Domingo. S. przebywał krótko w Paryżu w r. 1847 (zatrzymał się tam u brata, Walentego i odnowił znajomość z Vernetem). Po powrocie kupił w r. 1848 majątek Boimie w pow. wągrowskim (obecnie Bojmie, pow. siedlecki) i odtąd spędzał tam z rodziną lato. Pod wpływem przeżyć związanych z Wiosną Ludów (m.in. po stracie brata, Kazimierza) okresowo cierpiał na paraliż prawej ręki, ale nie przestał malować. W r. 1849 powstały kolejne obrazy historyczne Jadwiga po ślubie z Jagiełłą, Wjazd Jana III do Wiednia i Wjazd Henryka Dąbrowskiego do Rzymu, a także druga wersja Bitwy pod Somosierrą. Odpowiadając t.r. na propozycję kolekcjonera i handlarza dzieł sztuki Szymona Dutkiewicza z Krakowa, który już wcześniej kupował dla niego figurki z saskiej porcelany kolekcjonowane przez żonę artysty, S. nawiązał z nim kontakt, trwający do końca życia. W późniejszych latach Dutkiewicz sprzedawał obrazy S-ego; za uzyskane pieniądze S. m.in. utrzymywał studiującego w Krakowie syna. W r. 1852 S. przyjechał na krótko do Krakowa; zwiedził miasto i Szkołę Sztuk Pięknych, gdzie dzięki Władysławowi Łuszczkiewiczowi poznał uczących się tam Jana Matejkę, Artura Grottgera i Andrzeja Grabowskiego; zawarł również znajomość z profesorami UJ: Wincentym Polem, Józefem Kremerem i Antonim Zygmuntem Helclem. W r. 1853 powstały: cykl czterech obrazów z historii legionów polskich Wiosna we Włoszech, Lato na wyspie San Domingo, Jesień nad Renem i Zima w Rosji, dwa płótna z epizodami z dziejów rodu Stadnickich (dla Władysława Stadnickiego) i Wzięcie Oczakowa (na zamówienie cara Mikołaja I). Od r. 1854 wystawiał S. w TPSP w Krakowie; litograficzną odbitkę namalowanej t.r. Obrony Częstochowy TPSP przyznawało w r. 1855 jako premię dla akcjonariuszy. S. malował nadal głównie obrazy historyczne i pejzaże (m.in. w r. 1854 Śmierć Warneńczyka i Wyjazd na polowanie z sokołem, Portret konny małżonków Schossland, a w r.n. Śmierć Godebskiego pod Raszynem i Bitwę pod Bałakławą). Pod koniec l. pięćdziesiątych wzbogacił tematykę prac o wątki inspirowane utworami Pola (m.in. Scena z Wita Stwosza). W r. 1858 został członkiem zarządu Wystawy Krajowej Sztuk Pięknych, na której t.r. wystawił cztery obrazy, a w r. 1859 trzy duże kompozycje: Śmierć księcia Józefa Poniatowskiego w Elsterze, Przejście przez góry Sierra Morena i Przejście Napoleona przez Berezynę. Poparł w r. 1858 wystąpienie Alfreda Schouppè do Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych Król. Pol. w sprawie założenia w Warszawie TZSP; po ukonstytuowaniu TZSP w r. 1860 został członkiem jego komitetu i odtąd corocznie uczestniczył w jego wystawach. W r. 1861 namalował swój jedyny obraz religijny Przemienienie Pańskie do kościoła p. wezw. Niepokalanego Serca NMP w Częstochowie. Okres powstania styczniowego spędził w Warszawie; w tym czasie jego majątek w Boimiu został zrujnowany i odtąd malarz miał kłopoty materialne.

W r. 1864 wszedł S. w skład komitetu organizacyjnego Muz. Sztuk Pięknych w Warszawie; od r. 1865 był tamże członkiem rady zarządzającej nowo powstałej Klasy Rysunkowej. W tym czasie sporo eksponował: w r. 1865 na wystawie artystów warszawskich w Poznaniu, w r. 1866 w Paryżu, w r. 1868 w Krakowie i Lwowie, w r. 1869 w Monachium (m.in. Przejście Napoleona przez Berezynę), a w r. 1871 na Międzynarodowej Wystawie Tow. Sztuk Pięknych w Wiedniu (Napoleon w wąwozach Somosierry, Powrót Napoleona z Moskwy oraz Konwój rannych i niewolników tureckich po zwycięstwie). Nadal też dużo malował, tworząc z pamięci sceny rodzajowe i krajobrazy z Włoch, wystawiane następnie w TZSP. W ostatnim okresie życia znacznie pogorszył mu się wzrok. Jego dorobek oceniano w r. 1870 na ponad 500 obrazów. Zmarł 20 III 1875 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu paraf. w Oleksinie niedaleko Boimia.

W zawartym w r. 1829 małżeństwie z Leokadią z Suchodolskich (niespokrewniona, pochodziła z Dorohuska w ziemi chełmskiej, zm. 1870), miał S. synów Edwarda Maksymiliana Rajnolda (ur. 1830) i Zdzisława (zob.).

S. uchodzi przede wszystkim za malarza historycznego i batalistę, ale pozostawił także liczne obrazy rodzajowe i pejzaże. W ostatnich latach życia stracił popularność. Jego dorobek często oceniano krytycznie, dostrzegając brak akademickiego wykształcenia artysty i schematyczność ukazywanych postaci. Od końca XIX w. twórczość S-ego zyskiwała jednak w kraju coraz większe uznanie, a obrazy eksponowano głównie na wystawach tematycznych: w r. 1891 w TZSP, w r. 1896 na wystawie „Koń w malarstwie” w Salonie Krywulta w Warszawie, w r. 1904 na otwarciu warszawskiego Salonu Sztuki Stefana Kulikowskiego, w r. 1913 w Salonie Artystycznym Richlinga na ekspozycji „Rok 1813”, w r. 1914 ponownie w TZSP. Również po pierwszej wojnie światowej obrazy S-ego pojawiały się na różnych ekspozycjach, m.in. w r. 1929 na wystawie autoportretu w Krakowie, w r. 1933 na wystawie Konfraterni Artystów w Toruniu, w r. 1938 na wystawie w Bibliotece Polskiej w Paryżu, w r. 1939 na Wystawie Polskiego Malarstwa Batalistycznego w Warszawie. Po drugiej wojnie światowej pokazano w r. 1954 Śmierć Czarnieckiego i Obronę Częstochowy na Wystawie Polskiego Malarstwa Historycznego i Batalistycznego w Krakowie, a w r. 1961 Polowanie na jelenia na wystawie „Malarstwo warszawskie XIX w.” w Warszawie. Obrazy S-ego pojawiają się także w handlu antykwarycznym.

Prace S-ego znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Wrocławiu, Muzeum WP w Warszawie, Muzeach Okręgowych w Toruniu i Rzeszowie, Muz. Lubelskim w Lublinie, Muz. Mazowieckim w Płocku, Muz. Pomorza Środkowego w Słupsku, Bibliotece Ossolińskich we Wrocławiu, Lwow. Galerii Obrazów we Lwowie, Ermitażu w Petersburgu oraz zbiorach prywatnych w kraju i za granicą.

Imię S-ego nosi Szkoła Podstawowa w Bojmiu.

 

Autoportrety: z r. 1825 na obrazie Fryderyka Skarbka „Widok części Warszawy z dachu domu Towarzystwa Przyjaciół Nauk” w Muz. Narod. w P. oraz z r. 1845 w Muz. Narod. w W., Portret w mundurze kapitana wojsk Król. Pol. przez Paszyca zapewne z ok. r. 1830, reprod. w: „Życie i Sztuka” 1901 nr 12); – Enc. Org.; Grajewski, Bibliogr. ilustracji; Pol. Bibliogr. Sztuki; Rudzka M. A., Słownik malarzy polskich. Od średniowiecza do modernizmu, W. 2001 I; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; – Blak H., Małkiewicz B., Wojtałowa E., Malarstwo polskie XIX w. Nowoczesne malarstwo polskie, Kr. 2001 cz. 1; Galeria malarstwa polskiego. Przewodnik, W. 1995; Galeria sztuki polskiej. Malarstwo polskie od XVI do początku XX w., W. 1975; Katalog wystawy obrazów malarzy warszawskich XIX w., Kr. 1961; Katalog wystawy Polskiego Malarstwa Historycznego i Batalistycznego wieku XIX i XX, Kr. 1954; Malarstwo na aukcjach w Polsce (1998–2000), Oprac S. Bołdok, W. 2001; toż (2001–2004), Kr. 2005; Polskie malarstwo historyczne i batalistyczne XIX i XX wieku, Olsztyn 1965; Wystawa Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w Warszawie 1876, W. 1876; – Buszar L., Jenike L., „Śmierć Stefana Czarnieckiego”, „Tyg. Ilustr.” R. 4: 1861 nr 117 s. 236–8; Celiński A., Na obraz Januarego Suchodolskiego przedstawiający apoteozę Napoleona, „Pielgrzym” T. 1: 1843 s. 34–5; Czajkowski A., Poezje, W. 1845 s. 91; Dobrowolski, Nowoczesne malarstwo pol., I; Grabowski M., Artykuły literackie, krytyczne, artystyczne, W. 1849 s. 178–203; Hulewicz M., Rysów i myśli kilka o Januarym Suchodolskim..., „Ruch Liter.” R. 4: 1877 nr 2 s. 42–3, nr 3 s. 359–60, nr 24 s. 375–6, nr 25 s. 389–90, nr 26 s. 408–9; Kenig J., Malarstwo w Warszawie. Pracownie niektórych malarzy, „Gaz. Warsz.” 1851 nr 86; Kopera F., Dzieje malarstwa polskiego. Malarstwo w Polsce XIX i XX wieku, Kr. 1929 cz. 3.; Kraszewski J. I., Pracownia Suchodolskiego, „Tyg. Petersburski” R. 9: 1838 nr 94 s. 530–1; Krzysztofowicz-Kozakowska S., Stolot F., Historia malarstwa polskiego, Kr. 2000; Kwiatkowski M., Polscy malarze koni, W. 1991; Lachowicz S., Prace Suchodolskiego na tegorocznej wystawie cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, „Tyg. Petersburski” R. 10: 1839 cz. 20 nr 101 s. 565–6; Lesser A., January Suchodolski, „Kłosy” T. 10: 1910 nr 248 s. 197–8; Lewicka-Morawska A., Machowski M., Morawińska A., Malarstwo polskie od gotyku do współczesności, W. 1984; Piątkowski H., Z przeszłości polskiego malarstwa, „Wędrowiec” 1905 nr 2 s. 25–6; Pol. życie artyst. w l. 1890–1914; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Sroczyńska K., January Suchodolski, Wr. 1961; taż, January Suchodolski, W. 1984; taż, O wizerunkach Januarego Suchodolskiego, „Roczn. Muz. Narod. w W.” T. 10: 1984; taż, Pierwszy batalista polski – January Suchodolski, „Polska Zbrojna” R. 1: 1937 nr 17; Stępień H., Artyści polscy w środowisku monachijskim w latach 1828–1855, Wr. 1990; taż, Artyści polscy w środowisku monachijskim w l.1856–1914, W. 2003; Suchodolscy M. i B., Polska. Naród a sztuka, W. 1988; Swieykowski, Pam. Tow. Przyj. Sztuk Pięknych, cz. 2 s. 156–7, cz. 3 s. 525–6; Szymanowski W., 3000 portretów zasłużonych w narodzie Polaków i Polek z dodaniem krótkich wspomnień ich żywotów, W. 1860 s. 249; Wałek J., Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Wr. 1987; Wiercińska, Tow. Zachęty; – Krasiński Z., Listy do ojca, W. 1963; Treter M., January Suchodolski. Korespondencja artysty z l. 1845–1869, „Przew. Nauk. i Liter.” R. 39: 1911 s. 40–62; Wiercińska, Katalog prac TZSP; – „Czas” R. 5: 1852 nr 98, R. 6: 1853 nr 213, 215 s. 1–2, 102, R. 8: 1855 nr 22; „Gaz. Lwow.” dod. „Rozmaitości Lwow.” R. 20: 1837 nr 32 s. 225, R. 22: 1839 nr 30 s. 239, R. 23: 1840 nr 5 s. 47, nr 7 s. 67; „Kur. Warsz.” 1862 nr 74 s. 426, 1869 nr 109, 1870 nr 31; „Opiekun Domowy” 1875 nr 15 s. 240; „Tyg. Cieszyński” 1850 nr 17 s. 133; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Bibl. Warsz.” 1875 t. 2 s. 171–2, „Bluszcz” T. 11: 1875 nr 15 s. 116, „Tyg. Ilustr.” 1875 nr 378 s. 194, nr 381 s. 242, nr 383 s. 265, nr 410 s. 297; „Wędrowiec” T. 11: 1875 nr 274 s. 207; – B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: Teki C. Walewskiego, rkp. 718 k. 1068–73 (własnoręczny fragment życiorysu i koresp. S-ego).

Jolanta Laskownicka

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Piotr Michałowski h. Jasieńczyk

1800-07-02 - 1855-06-09
malarz
 
 

Józef Brodowski (młodszy)

1828-01-17 - 1900-09-05
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

August Porębski

1853-03-10 - 1930-10-01
kupiec
 

Józef Siemaszko

1798-12-25 - 1869-11-27
arcybiskup prawosławny
 

Wincenty Karol Rakiewicz

1834-01-14 - 1899-07-28
architekt
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.