INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Szewczyk  

 
 
1922-03-08 - 1944-05-27
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szewczyk Jerzy, pseud.: Szarzyński, (Szaryński), Sza, Sza., (Sza), -Sza-, (S), Szary, Yes (1922–1944), poeta, dziennikarz, żołnierz Armii Krajowej.

Ur. 8 III w Tarnowie, był synem Franciszka, legionisty, urzędnika i handlowca, oraz Klementyny Antoniny z Waruszyńskich.

Po rozpadzie małżeństwa rodziców S. w r. 1931 opuścił z matką Tarnów i zamieszkał w Krakowie. Uczył się w szkole w Nowym Sączu, a w r. szk. 1937/8 w III Gimnazjum im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. Działał w harcerstwie, m.in. był organizatorem i drużynowym gromady zuchowej oraz przybocznym 6. męskiej drużyny harcerzy przy Szkole Podstawowej nr 4 im. św. Jana Kantego przy ul. Smoleńsk. W kampanii wrześniowej 1939 r. dotarł z falą uchodźców do Monasterzysk i zatrzymał się u dziadków Waruszyńskich. Podczas okupacji sowieckiej, pod koniec listopada t.r., zamieszkał we Lwowie, a następnie w Przemyślu. Przekradł się na teren okupacji niemieckiej i w grudniu 1939 znalazł się ponownie w Krakowie. Uczył się na tajnych kompletach i działał w konspiracji związanej z Szarymi Szeregami. Wiosną 1941 zainicjował w tym środowisku konkurs literacki na opowiadanie. Publikował wiersze w wydawanym nieregularnie w l. 1941–2 „Przeglądzie Polski Młodych”. Wspólnie z Lucjanem Krywakiem, Adamem Trembeckim i Juliuszem Jasieńskim wydał (1941/2) sześć numerów tajnego, powielanego pisma „Z trudu i znoju”. Jako plutonowy podchorąży o pseud. Szary został w r. 1942 drużynowym w 1. drużynie 3. plutonu 3. komp. AK. Przeszedł t.r. szkolenie wojskowe i brał udział w akcjach małego sabotażu. Sztuki dziennikarskiej uczył się na Kursie Korespondentów Wojennych zorganizowanym przez przedwojennych dziennikarzy związanych z Biurem Informacji Prasowej Komendy AK w Krakowie. Zainicjował wydawanie i był redaktorem naczelnym krakowskiej gazetki młodzieżowej „Bez wędzidła” (w okresie 10 VII – 24 XI 1943 ukazało się pięć numerów). W r. 1943 związał się z redakcją „Przeglądu Polskiego”, dziennika i tygodnika Szarych Szeregów oraz AK. Był również współzałożycielem oraz redaktorem naczelnym (jako Szarzyński, Sza i ) tygodnika satyrycznego „Na ucho” (ukazywał się od 7 XI 1943 do kwietnia 1944). Wraz z grupą konspiratorów dokonał 10 XI 1943 na Plantach krakowskich napadu na kasjera krakowskiej filii «Creditanstalt-Bankverein», zdobywając 450 tys. zł, za które zakupiono potem m.in. powielacz. Od 15 XI t.r. był redaktorem naczelnym pisma Szarych Szeregów „Czuwaj”. We wszystkich tych pismach publikował m.in. swoje utwory poetyckie. Wspólnie z Wiesławem Zapałowiczem wydał w Krakowie t.r. trzy tomiki wierszy patriotycznych: Premiera, II tomik wierszy i III tomik wierszy; większość utworów była jego autorstwa (sygnowane jako Szarzyński, Yes i ). Razem z Eugeniuszem Kolanko (pseud. Bard) wydał w Krakowie w grudniu, nakładem tygodnika „Na ucho”, tomik poetycki Dysonanse; opublikował w nim szesnaście swoich wierszy (m.in. Modlitwa do Matki Podziemnej, Powstanie, Miasto nocą). Współpracując nadal z Kolanką, przygotował następny tom z czternastoma swoimi wierszami (niewyd.). W grudniu pięć wierszy S-a znalazło się w antologii „Krwawe i zielone” (Kr.) wydanej nakładem krakowskiego tygodnika konspiracyjnego „Watra”. T.r. ogłaszał też wiersze w „Legionie”, dodatku młodzieżowym „Przeglądu Polskiego”. Od grudnia współpracował z „Watrą”, redagowaną przez Tadeusza Staicha (pseud. Andrzej Styrbny); ogłosił tu wiersze (Krwawy sonet, Witraże, oba 1944 nr 1, Poeci podziemia, 1944 nr 5, Apel 1944 nr 8) oraz artykuły kreślące wizję przyszłego państwa (Realizujmy idee, Droga wzwyż, 1943 nr 12). Współpracę z tym tygodnikiem zakończył w marcu 1944. Wiersze S-a zamieszczono też w konspiracyjnym zbiorze pt. „Biały wiolin – czerwony bas” (Kr. 1944). Aresztowany 8 V 1944 przy ul. Grzegórzeckiej 14, wraz z redaktorami „Przeglądu Polskiego”, „Watry”, „Na ucho” i „Czuwaj” oraz zastępcą szefa krakowskiego Biura Informacji Propagandy, Edwardem Heilem, został osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich i 15 V t.r. skazany na karę śmierci. Stracono go 27 V 1944 w zbiorowej egzekucji w Krakowie na ul. Botanicznej (róg ul. Lubicz 27).

O rodzinie S-a brak informacji.

W miejscu stracenia S-a odsłonięto w r. 1994 tablicę pamiątkową.

 

Bartelski L., Polscy pisarze współcześni 1939–1991, W. 1996; Bibliografia zwartych druków konspiracyjnych wydanych pod okupacją hitlerowską w latach 1939–1945, W. 1970; Czachowska, Literatura pol. Bibliogr., I–III; Jarowiecki J., Katalog krakowskiej prasy konspiracyjnej 1939–1945, Kr. 1978; – Epitafium dla czterdziestu, Red. Z. Bauer, S. Dąbrowa-Kostka, Kr. 1994; Gaweł T., Edward Heil, ps. Jerzy, Kr. 1994; Jarowiecki J., Czasopisma kulturalno-społeczne, literackie i satyryczne Krakowa w latach 1939–1945, „Spraw. PAN” 1977 cz. 1; tenże, Eugeniusz Kolanko „Bard”. Poeta podziemnego Krakowa, Kr. 1999; tenże, Eugeniusz Kolanko i jego konspiracyjne kontakty, „Dzien. Pol.” 1966 nr 27; tenże, Eugeniusz Kolanko i jego związki z krakowską konspiracją z lat 1939–1944, „Prace Human. Rzeszowskiego Tow. Przyjaciół Nauk” 1975 IV; tenże, Eugeniusz Kolanko – poeta konspiracji, „Kwart. Rzeszowski” 1966 nr 2; tenże, Jeszcze jedno pismo konspiracyjnego Krakowa [„Czuwaj”], „Ruch Liter.” 1968 nr 2; tenże, Konspiracyjna prasa harcerska w latach okupacji hitlerowskiej w Krakowie, w: Z dziejów prasy harcerskiej w kraju i na obczyźnie…, Gorzów Wpol. 2003; tenże, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej, Kr. 1980; tenże, Konspiracyjne środowisko literackie Krakowa w latach 1939–1945, w: Poezja pokolenia wojennego, studia, interpretacje, artykuły, Red. Z. Andres, G. Ostasz, Rzeszów 1989; tenże, Krakowskie konspiracyjne czasopismo satyryczne „Na ucho” (1943–1944), „Roczn. Nauk.-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagog. w Kr.”, S. Filol. Pol., T. 24: 1966 Prace Historycznoliter., z. 3; tenże, Krakowskie pismo konspiracyjne „Watra”, „Roczn. Hist. Czasopiśm. Pol.” T. 13: 1974 z. 2; tenże, „Krwawe i zielone”. Antologia poezji polskiej 1939–1943, „Ruch Liter.” 1966 nr 6; tenże, My w słońcu jasnym wierszy nie piszemy (rzecz o Jerzym Szewczyku «Szarzyńskim»), „Roczn. Nauk.-Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagog. w Kr.”, S. Filol. Pol., T. 6: 1975 Prace Historycznoliter., z. 56; tenże, Poeta i konspirator: Jerzy Szewczyk: „Szarzyński”, Gorzów Wpol. 1998; tenże, Poeta podziemnego Krakowa (O Jerzym Szewczyku), „Życie Liter.” 1972 nr 36; tenże, „Przegląd Polski” (1940–1944) – konspiracyjne pismo Szarych Szeregów w Krakowie, „Roczn. Hist. Prasy Pol.” 2001 z. 1; tenże, Skazani na śmierć za „sporządzanie pism podburzających” (maj 1944 w Krakowie), tamże 2005 z. 1; Kurowska M., Szare Szeregi w Krakowie 1939–1945, „Krzysztofory. Zesz. Nauk. Muz. Hist. M. Kr.” 1973 nr 5; Sierotwiński S., Addenda do biografii Barda (Eugeniusza Kolanki 1919–1944), „Kwart. Rzeszowski” 1967 nr 1; tenże, Krakowskie podziemie literackie pod okupacją hitlerowską, Kr. 1971; tenże, Kronika życia literackiego w Polsce pod okupacją hitlerowską. Próba przeglądu wydarzeń w składzie chronologicznym, „Roczn. Nauk. Dydaktyczny Wyższej Szkoły Pedagog. w Kr.”, S. Filol. Pol., T. 24: 1966 Prace Historycznoliter., z. 3; Wiśniewska M., Harcerz, żołnierz, obywatel…, W. 1987; – Strzelichowski J. („Wiktor”), Dwa lata: grudzień 1942 – październik 1944, W. 1942; – Mater. w posiadaniu autora: koresp. i relacje osób związanych z wydarzeniami z okresu okupacji hitlerowskiej (Eugeniusza Kolanki, Anieli i Jana Kolanków, Janusza Benedyktowicza, Anny Olszewskiej, Jadwigi Korczakowej, Stanisława Szczerby, Tadeusza Staicha, Tadeusza Mildnera, Jadwigi Waruszyńskiej, Anny Struś-Marszałek i Feliksa Florka).

Jerzy Jarowiecki

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Juliusz Łukasiewicz

1892-05-06 - 1951-04-06
dyplomata
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Ludwik Sitowski

1880-03-29 - 1947-11-20
zoolog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.