Czerny-Schwarzenberg Joachim, h. Nowina, († 1771), marszałek krakowski w konfederacji barskiej, pochodził z rodziny niegdyś niemieckiej Schwartzów, która, uzyskawszy szlachectwo polskie, od w. XV piastowała urzędy ziemskie oraz niekiedy kasztelanie, a później pisała się Schwartzenberg Czernymi z Witowic. Ojcem Joachima był Piotr, kasztelanic sądecki, prosty ziemianin z księstwa oświęc.-zatorskego, elektor Leszczyńskiego; matką Katarzyna z Małachowskich, cześnikówna wieluńska, stryjem kaszt. sandecki. Musiał piastować przedtem niższe tytularne urzędy wojewódzkie, skoro w r. 1752 figuruje wśród posłów na sejm grodzieński jako chorąży i poseł oświęcimsko-zatorski. Zapamiętano odwagę, z jaką zażądał wówczas usunięcia z loży dyplomatycznej przysłuchującego się obradom posła rosyjskiego Grossa. Posłując znów do Warszawy w r. 1754, należał do obrońców całości ordynacji ostrogskiej przeciw Czartoryskim. Bo też wcześnie uznał nad sobą autorytet hetmana. J. Kl. Branickiego, którego był adiutantem. Na szczeblach kariery wojskowej doszedł do rangi generał-majora, ale działalności pod lichem kierownictwem nie rozwinął. W r. 1764 posłował na sejm elekcyjny i dał swe sufragium Stan. Poniatowskiemu. Jaką rolę odegrał potem w ruchu radomskim, nie wiadomo. Również na pierwszym zjeździe szlachty ośw.-zatorskiej pod znakiem barskim w Kętach 15 VII 1768 Cz., lubo wtajemniczony w robotę A. Krasińskiego, bpa kamieniec., na zewnątrz jeszcze nie występuje. Dopiero gdy bp i T. Wessel, licząc na pomoc Francji i Turcji, wznowili akcję od granicy śląskiej, Cz. wziął udział w spisku cieszyńskim, tudzież w organizowaniu związków małopolskich. Najpierw 31 III 1769 dał się wybrać konsyliarzem przy marszałku M. Lubomirskim, potem, gdy Wessel zerwał z Lubomirskim, sam Cz. w obozie pod Muszynką 17 IV przyjął laskę krakowską (widać miał dobra w tym województwie); wydawał gorące odezwy do krakowian, zbroił milicję, ale w bitwach, zdaje się, nie bywał. Krótko bawił w opuszczonym przez wroga Krakowie (wrzes.-paźdz. t. r.); pod datą 27 X jako przedstawiciel »górnego« województwa ogłosił akt utworzenia Generalności w Białej. Był to akt dyktowany przez Krasińskiego, a wymierzony przeciw Wesslowi; widocznie Cz. pod wpływem bpa wyzbył się ślepego do Sasów przywiązania i zajął wobec Stan. Augusta umiarkowaną, wyczekującą postawę. Należał potem do komitetu sześciu, którzy kontrasygnowali ekspedycje M. J. Paca jako szefa Generalności. Przez r. 1770 siedział w Preszowie, pilnując posiedzeń rady i komisyj; wziął udział w tłumieniu zdrady Bierzyńskiego. Widocznie był Cz. człowiekiem wykształconym i wyrobionym politycznie, skoro go 16 VIII 1770 przydzielono K. Radziwiłłowi, wybierającemu się do Turcji, jako ministra pełnomocnego, dla dodania powagi ambasadzie. Na wiosnę r. 1771, kiedy K. Radziwiłł ostatecznie odmówił poselstwa do Turcji, Cz. wziął na siebie to odpowiedzialne i niebezpieczne zadanie. Miał zlikwidować misję niedość posłusznego R. Lasockiego, wyrobić u Porty uznanie Generalności za przedstawicielkę Polski. 17 V pożegnał się ze swym województwem i ruszył przez Węgry w drogę, w towarzystwie sekretarza Zakrzewskiego i ks. Hankiewicza, kapelana. Część kosztów poselstwa (wynoszących 8000 duk.) pokryło z zasiłków saskich. W Widyniu doznał jednak Cz. trudności ze strony władz tureckich za sprawą Lasockiego i ambasady francuskiej, czym przygnębiony, widząc towarzyszy mrących z zarazy, zapadł w malignę i umarł (ok. 1 VIII), zostawiając w Preszowie wdowę, Symforiannę z Niszczyckich, kasztelankę ruciąską.
Boniecki; Bartoszewicz; w Enc. Org.; Borkowski i Wąsowicz, Elektorowie; Konopczyński, Konf. Barska, W. 1936–8; Krasicka J., Kraków i ziemia krakowska w konf. barskiej, Kr. 1929; Klima P., Akta do konfederacji r. 1768 wdztwa krak., Spraw. dyr. Gimn. w Wadowicach 1903; Pułaski K., Szkice iposzukiwania hist. Petersburg II, 1898 IV Lw. 1909; Diariusze sejmowe 1750–8. wyd. Konopczyński, W. 1938; Vol. Leg. VII 228; pamiętnik J. A. Puttkamera w Arch. Kom. Hist…. Korespondencja A. Krasińskiego (rpsy Bibl. Czart. 833 i n. 941 i n.), listy do T. Wessla, w B. Ord. Kras. i w Os. 4585, listy do K. Radziwiłła w Arch. Ord. Nieśw.; protokół Generalności rkp B.Tow. Przyj. Nauk w Wilnie 94–5; uniwersał Cz-go 17 V 1771 w rkp Ossol. 570. Relacja Zakrzewskiego w rkp. PAU 317; inne uniwersały Cz-go w rkp. PAU 1149; relacje ambasad. Saint Priesta z Konstantynopola 1771 r. w Arch. Min. Spr. Zagr. w Paryżu.
Władysław Konopczyński