Bloch Józef (1850–1923), rabin, poseł parlamentarny, ur. w Dukli w domu biednego piekarza, otrzymał tradycyjne wychowanie i głęboką wiedzę talmudyczną, którą uzupełnił podczas swej wędrówki u różnych rabinów galicyjskich. Po uzupełnieniu swych studjów świeckich zdobył B. doktorat filozofji w Niemczech i był pokolei rabinem w licznych miastach morawskich, aż w r. 1877 został rabinem we Florisdorfie pod Wiedniem. Już od r. 1872 wydawał różne prace z zakresu biblistyki i okresu hellenistycznego: Ursprung und Entstehung des Buches Kohelet (1872), Studien zur Geschichte der Sammlung der althebr. Literatur (1875), Juden in Spanien (1876). Teraz na swej nowej placówce zbliżył się do sfer robotniczych i miewał dla nich, mimo niechęci władz, wykłady z zakresu biblijnego i pobiblijnego (Der Arbeiter im Lande Jesu). W r. 1882 wystąpił B. ostro przeciw praskiemu profesorowi teologji katolickiej, Augustowi Rohlingowi, który w tzw. rytualnym procesie w Tisza Eslar (Węgry) starał się dowieść, że Talmud nakazuje żydom używanie krwi chrześcijańskiej. B. publicznie zarzucił Rohlingowi nieuctwo i kłamstwo, zaco ten wniósł skargę do sądu o obrazę honoru i oszczerstwo. Sprawa nabrała wielkiego rozgłosu, a B. celem przeprowadzenia dowodu prawdy opracował obszerną apologję żydostwa, którą po latach wydał pt. Israel und die Völker nach jüdischer Lehre (1922). Do rozprawy nie doszło, gdyż w ostatniej chwili Rohling skargę cofnął. Krokiem tym B. zyskał uznanie sfer żydowskich, oraz liberałów wiedeńskich. Już przedtem ofiarowali mu Żydzi galicyjscy z okręgu wyborczego: Kołomyja, Buczacz i Śniatyń mandat parlamentarny. Mandat ten zdobył B. dwukrotnie, zwyciężając w r. 1885 kandydata »Ogólnego komitetu wyborczego«, dra Emila Byka, a w r. 1891 profesora St. Starzyńskiego.
B. był założycielem tygodnika »Oesterreichische Wochenschrift«, który wydawał przez lat 37 (1884–1921), oraz stowarzyszenia »Oesterreichisch-Israelitische Union«, przeznaczonego do walki z antysemityzmem, szczególnie wiedeńskim. W swem piśmie, które docierało do najdalszych zakątków byłej Galicji, publikował B. prawdziwe i domniemane krzywdy swych współwyznawców, przedewszystkiem swych wyborców, interwenjował wielokrotnie u władz centralnych, nawet przeciw uchwałom Koła Polskiego, którego był członkiem. Żydzi wiedeńscy, liberali i asymilatorzy galicyjscy nienawidzili B-a, uważając, że swemi występami mnoży antysemityzm. Po latach znienawidzili go również i sjoniści, gdyż kroczył własnemi drogami i zwalczał ten ruch i jego przewódcę, dra Herzla. W parlamencie wiedeńskim ścierał się z antysemitami (Bielohlavek, Schneider, książę Liechtenstein), a w r. 1893 wystąpił przeciw księdzu Dekertowi, autorowi rozprawy o Szymonie z Trydentu pt. »Ein Ritualmord aktenmässig nachgewiesen« (Wien 1893). Koło Polskie, niezadowolone z ustawicznych utarczek swego członka z klerykałami wiedeńskimi, zażądało wówczas od B-a wystąpienia z Koła (1895). Równało się to, wobec zobowiązania złożonego przez B-a swym wyborcom, złożeniu mandatu. B. począł się starać o katedrę orjentalistyki na Uniwersytecie Wiedeńskim, lecz fakultet filozoficzny, mimo nacisku zgóry, oddał ją docentowi Dawidowi Henrykowi Müllerowi (z Buczacza); także w nowoutworzonej szkole rabinów w Wiedniu nie chciano zamianować B-a profesorem historji żydowskiej. Odtąd prowadził politykę na własną rękę przy pomocy swego tygodnika, który zamknął dopiero po wojnie i odcięciu Galicji od Austrji (1921). W tym czasie wydał B. swe pamiętniki, oraz swe wyżej wspomniane dzieło apologetyczne.
Grunwald M., Dr J. Bloch »Oestr. Wochenschrift« z 20 XI 1920; Winninger, Grosse jüd. Nationalbiographie (1925) I 392–4; Encyklopädia Jud., IV 860–61; Bloch J., Erinnerungen aus meinem Leben, Wien–Leipzig 1922, 235, 380; Landau S. R., Der Polenklub und seine Hausjuden, Wien 1907.
Majer Bałaban