INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Dominik Kossakowski h. Ślepowron     

Józef Dominik Kossakowski h. Ślepowron  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1968-1969 w XIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kossakowski Józef Dominik h. Ślepowron, przydomek Korwin (1771–1840), poseł na Sejm Czteroletni, targowiczanin, pułkownik W. P. Ur. 16 IV w Wojtkuszkach w pow. kowieńskim, jedyny syn Michała (1733–1798), woj. brasławskiego, i Barbary z Zyberków (zm. 1811), wojewodzianki inflanckiej, wdowy po Michale Tyzenhauzie, staroście posolskim, synowiec biskupa Józefa i hetmana Szymona Kossakowskich. Początkowo K. uczył się w domu, od r. 1783 uczęszczał do szkoły w Wilnie, którą ukończył w r. 1788. W r. 1789 został pisarzem grodzkim wilkomierskim. Karierę wojskową rozpoczął jako towarzysz kawalerii w znaku swego ojca, wówczas woj. witebskiego, dn. 11 III 1790 r. awansował na rotmistrza kawalerii narodowej w brygadzie husarskiej W. Ks. Lit. W r. 1790 wybrany został komisarzem cywilno-wojskowym pow. wiłkomierskiego, a 16 X t. r. posłem na sejm z tegoż powiatu. Otrzymał wówczas instrukcję trzymania się obozu republikańskiego. Uzyskał od sejmu potwierdzenie prawa magdeburskiego dla Wiłkomierza, oswobodzenie mieszczan od powinności wobec starostów i przyznanie im prawa własności placów znajdujących się w mieście. Ponadto sejm zlecił mu lustrację pow. wiłkomierskiego. Dn. 26 IV 1791 r. K. wyjechał z Warszawy do Wojtkuszek.

Uważany za przeciwnika Konstytucji 3 maja, nie był K. obecny przy jej uchwalaniu. Gdy w grudniu t. r. Katarzyna II projektowała utworzenie stronnictwa prorosyjskiego, wśród osób uznanych za pewne wymieniany był również K. Na sesji sejmowej 27 I 1792 r. podczas dyskusji nad zbliżającym się terminem powrotu do kraju wyznaczonym Szczęsnemu Potockiemu i Sewerynowi Rzewuskiemu K. bronił malkontentów, a nad wysuwanymi wnioskami J. U. Niemcewicza i S. Sołtyka głosować nie chciał i opuścił salę sejmową. Kampanię 1792 r. odbył wspólnie z swym krewnym Michałem Zabiełłą pod wodzą gen. Józefa Judyckiego. Dn. 25 VI t. r. powołany został na konsyliarza konfederacji generalnej litewskiej z woj. wileńskiego i jako prezydujący podpisał uniwersały konfederacji generalnej 8 i 17 VIII 1792 r. Przemawiał też na zjednoczeniowym zjeździe konfederacji koronnej i litewskiej w Brześciu Litewskim 11 IX 1792 r. wzywając, aby wielcy mężowie byli «ponad przesądy» i «stróżami swobód ogólnych stanu rycerskiego». Następnie K. towarzyszył swojemu stryjowi w wyjeździe do Warszawy w celu nakłonienia do akcesu prymasa i podziękowania królowi za przystąpienie do konfederacji. W czasie uroczystego przyjmowania przez króla delegacji litewskich 14 X 1792 r. przemawiał m. in. K., który nie powstrzymał się od złorzeczeń despotyzmowi, pseudo-patriotom i «swawoli filozoficznej». Brał również udział w delegacji wyprawionej do Petersburga w celu podziękowania Katarzynie II za pomoc i zaproponowanie przymierza. Gdy pod koniec 1792 r. konsyliarze opuszczali naczelników konfederacji, K. zacieśniał z nimi więzy, przygotowując się do ślubu z Ludwiką Potocką, córką Szczęsnego, marszałka konfederacji targowickiej. Ślub odbył się 10 II 1793 r., żona wniosła K-emu w posagu klucz brzostowicki z 16 wsiami w pow. grodzieńskim. W r. 1793 K. otrzymał Order Orła Białego od Stanisława Augusta.

Dn. 21 V 1793 r. K. mianowany został szefem 2 p. piechoty W. Ks. Lit., a 13 I 1794 r. łowczym W. Ks. Lit. Pod przewodnictwem K-ego odbywały się wówczas sejmiki w pow. wileńskim i wybierano asesorów. Udział K-ego w powstaniu kościuszkowskim nie jest wyjaśniony. Wg Żychlińskiego miał przyjechać z Hamburga, by wziąć udział w powstaniu, wg S. Kossakowskiego jako ochotnik wstąpił do szeregów Kościuszki. Niepewna jest wiadomość, iż K. był ranny w czasie walk w lipcu 1794 r.; prawdopodobnie chodziło tutaj o brygadiera Józefa Kossakowskiego, z którym Józef Dominik bywa często mylony. Po upadku powstania K. wyjechał do Hamburga, gdzie przebywała jego żona, a później udał się do Grodna, celem złożenia hołdu królowi. W r. 1797 w czasie pobytu w Wilnie mianowany został kamerjunkrem przez Pawła I i towarzyszył carowi w przeglądzie wojskowym. Po śmierci ojca w r. 1798 jako właściciel dóbr Wojtkuszki, Szyły, Wieprze, Mazuryszki, Markuciszki, Janów, Milejgany i Szymaniszki w pow. kowieńskim, a Antokol w pow. wileńskim, K. osiadł w Wojtkuszkach. Założył w r. 1799 komandorię maltańską dziedziczną, na co otrzymał patent w r. 1801.

W czasie wojen napoleońskich K. nie zgłosił się do wojska, lecz zapewniał swojego przyjaciela Kazimierza Dziekońskiego, późniejszego generała: «przybywaj do nas, a zastaniesz mnie gotowym na wszystko». Gdy rozkazem Napoleona z dn. 5 VII 1812 r. nakazano utworzenie na Litwie siły zbrojnej, w skład komitetu wojskowego wszedł wówczas i K. Zebrane w departamencie mińskim dwa bataliony strzelców litewskich utworzyły następnie pułk strzelców pieszych pod dowództwem K-ego, liczący 724 ludzi wyćwiczonych przez niego i uzbrojonych. Pułk ten, stojący w Cimkowiczach, wyruszył 12 X 1812 r. do Mińska, gdzie walczył, lecz wkrótce został rozbity pod Kojdanowem. Następnie K. brał udział w bitwie pod Borysowem (21 XI 1812), gdzie został ranny odłamkiem granatu, oraz pod Studzianką i Stachowem (28 XI 1812), gdzie zginęły resztki I batalionu K-ego. Walczył też nad Berezyną i przy przeprawie przez rzekę znów był ranny. Dn. 4 XII 1812 r. powrócił do Wilna z 341 strzelcami pozostałymi z pułku, lecz brał jeszcze udział w walkach, osłaniając odwrót wojsk francuskich w Górach Ponarskich na drodze z Wilna do Kowna, a już 6 XII t. r. udał się do Warszawy. Dn. 13 I 1813 r., mianowany pułkownikiem, K. przydzielony został do 3 p. piechoty. Wyjechał wówczas przez Łowicz, Łęczycę do Kalisza, potem do Głogowa na Śląsku, a stamtąd do kwatery głównej w Frankfurcie nad Odrą, wreszcie przez Berlin do Spandau. Przeznaczony do obrony tej warowni, przebył w niej całe oblężenie i odznaczył się, za co otrzymał Krzyż Legii Honorowej (10 VIII 1813). Dn. 4 VII 1813 r. dostał nominację na szefa batalionu, a 24 XI t. r. odznaczony został Orderem Królestwa Obojga Sycylii. W r. 1813 K. był członkiem loży masońskiej «Przesąd zwyciężony». Wśród osób, których majątki uległy konfiskacie dekretem Katarzyny II z 18 X 1813 r. za to, że «łącznie z nieprzyjacielem oddaliwszy się za granicę, stamtąd na czas naznaczony manifestem z 12 grudnia r. z. nie powróciły», wymieniony był też K.

Po powrocie do kraju podał się do dymisji i otrzymał ją 27 XII 1815 r. Osiadł wówczas w Warszawie i spisał swoje wspomnienia wojenne w diariuszu wypadków obejmujących okres od r. 1801 dp 1815, pozostawionym w rękopisie (znajdował się w Archiwum Kossakowskich w Wojtkuszkach). Częściowo wykorzystał diariusz K-ego J. I. Kraszewski w „Dzienniku kampanii w roku 1812” („Pamiętniki wojenne 1792–1812”, Drezno 1871 s. 171–268). W czasie powstania listopadowego K. dn. 9 VIII 1831 r. podpisał akces przystąpienia obywateli woj. wileńskiego do powstania. Brał udział w sejmiku wyborczym jako asesor, otrzymał 16 głosów i nie został deputatem. Zmarł 2 XI 1840 r. w Warszawie, pochowany został w kościele Kapucynów. Pozostawił syna Stanisława Szczęsnego (1795–1872), szambelana i mistrza dworu Król. Pol., członka Rady Stanu, oraz córki: Józefę Barbarę Genowefę (1796–1860), żonę Leona Potockiego, potem Józefa Wojciechowskiego, Pelagię, żonę Aleksandra Bower Saint Clair, Adelę, żonę Eugeniusza Poniatowskiego.

 

Estreicher; Maliszewski, Bibliografia pamiętników; Enc. Org.; Enc. Wojsk.; W. Enc. Ilustr.; Słow. Geogr.; Boniecki; Borkowski J. S. Dunin, Genealogie żyjących utytułowanych rodów polskich, Lw. 1895; Konarski S., Armorial de la noblesse Polonaise titrée, Paris 1958 s. 217; Kosiński A., Przewodnik heraldyczny, W. 1885 V 188; Kossakowski S. K, Monografie historyczno-genealogiczne niektórych rodzin polskich, W. 1859 I 250; Uruski; Żychliński, XII 68–73; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Bartoszewicz K, Dzieje insurekcji kościuszkowskiej, Wiedeń, [b. d.] s. 212–3; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; Iwaszkiewicz J., Litwa w roku 1812, Kr.–W. 1913; Korwin S., Trzeci Maj i Targowica, Kr. 1890 s. 128–9; Korzon, Wewnętrzne dzieje, VI; Kossakowski S., Wspomnienie o Józefie K-m, pułkowniku wojsk litewskich, wielkim łowczym litewskim, P. 1861; Kukiel M., Dzieje wojska polskiego w dobie napoleońskiej 1795–1812, W. 1920 II 56, 148, 149; tenże, Wojna 1812 roku, Kr. 1937 II; Łoza S., Legia Honorowa w Polsce 1803–1923, Zamość 1923; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; Mościcki H., Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi, Wil. [b. r.]; tenże, Gen. Jasiński; Smoleński W., Konfederacja targowicka, Kr. 1903; tenże, Ostatni rok Sejmu Wielkiego, Kr. 1896; Tyszkiewicz J., Histoire du 17me regiment de cavallerie polonaise 1812–1815, Kr. 1904 s. 13, 14, 18; Zych G., Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812, W. 1961; Żytkowicz L., Ze stosunków Jasińskiego z konfederacją targowicką, „Ateneum Wil.” T. 13: 1938 s. 179; – Diariusz sejmu ordynaryjnego 1790, W. 1790 s. XVII; Diariusz sejmu z r. 1830–1831, Wyd. M. Rostworowski, Kr. 1912 VI; Głos J. W. Jegomości pana Józefa Korwina K-ego, wojewodzica witebskiego, posła z powiatu wilkomierskiego miany na sesji sejmowej 1792 27 I, „Gaz. Warsz.” 1792 dod. do nr z 4 II; Korespondencja Adama Naruszewicza 1762– 1796, Wyd. J. Platt, Wr. 1959; Mowa Jaśnie Wielmożnego Józefa Korwina K-ego… przy złączeniu się konfederacyj obu narodów w Brześciu Litewskim roku 1792 die 11 IX miana, [b. m. i r.]; Pamiętniki wojenne 1792–1812, Drezno 1871 s. 180, 184–5, 187, 204, 211–2, 220, 221, 224, 235, 241, 260, Bibl. Pamiętników i Podróży po Dawnej Polsce, VI; Sbornik Dokumentov kasajuščychsja administrativnago ustrojstva severo-zapadnego Kraja 1792–1796, Wil. 1903 s. 114, 116; Spis treści dokumentów dotyczących rodziny Kossakowskich z Akt Głównych Archiwum Królestwa Polskiego, Oprac. J. K. Kołdowski, „Przegl. Bibliogr.-Archeol.” T. 3: 1882 (dod.) s. 35; Tajna korespondencja z Warszawy 1792–1794 do Ignacego Potockiego, Oprac. M. Rymszyna, A. Zahorski, W. 1961; – „Gaz. Koresp. Warsz.” 1813 nr 90 s. 1333; „Gaz. Krajowa” 1794 nr 25 s. 249; „Kłosy” 1869 t. 9 s. 19; „Kur. Warsz”. 1840 nr 292; – B. Ossol.: rkp. 812 poszyt 26 k. 1490.

Irena Homola

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Leon Potocki h. Pilawa

1799-07-14 - 1864-12-12 pamiętnikarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Bogumił Hoff

1829-06-06 - luty/marzec 1894
krajoznawca
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.