INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Józef Kazimierz Plater (Broel-Plater)  

 
 
1796-03-06 - 1852-02-04
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Plater (Broel-Plater) Józef Kazimierz, pseud. Józef Płaskoziemski (1796–1852), ziemianin, agronom, pisarz. Ur. 6 III w Krasławiu w pow. dyneburskim w Inflantach polskich, był synem Augusta Hiacynta (zob.) i Anny z Rzewuskich, bratem Adama (zob.). Początkowo uczył się w Krożach (pow. Rossienie) na Żmudzi, potem ok. r. 1815 studiował na Uniw. Wil. Był dziedzicem majątku Kombul i Kazanów w Inflantach polskich oraz dóbr Sickeln i Rozaliszki w Kurlandii. Został wybrany na marszałka szlachty pow. rzeżyckiego. Po powstaniu listopadowym był prześladowany przez władze rosyjskie jako krewny uczestników powstania, Platerów: Emilii (zob.) i Cezarego (zob.). Za udzielenie schronienia grupie powstańców, którym groziło zesłanie na Sybir, P. został skazany na przymusowe osiedlenie się w Smoleńsku, gdzie przebywał wraz z rodziną do r. 1846. W Smoleńsku powstała większość jego prac drukowanych; w okresie tym nawiązał też żywy kontakt z Józefem Ignacym Kraszewskim. Po r. 1846 powrócił do Kombula, w r. 1847 został wybrany na asesora Izby Kryminalnej gub. nowogrodzkiej.

P. był przede wszystkim dobrym rolnikiem praktykiem i popularyzatorem. Swoje poglądy na wzorowe prowadzenie majątku ziemskiego przedstawił w książce Rocznik gospodarski (Wil. 1839), przeznaczonej jako podręcznik dla szlachty, ekonomów i nawet chłopów. Nie wprowadzał w nim żadnych zaleceń nowatorskich, lecz systematyczny plan pracy na roli w ciągu całego roku i niektóre zasady ekonomiki gospodarstwa i budownictwa wiejskiego. Przy tradycyjnym podejściu do sprawy pańszczyzny P. zalecał jednak daleko posuniętą troskę o byt ludności wiejskiej. W majątku swoim przeprowadzał próby z maszynami rolniczymi własnego pomysłu. Ogłosił kilka artykułów, m. in. o ludowych sposobach leczenia wścieklizny („Rubon” T. 5: 1845) oraz O zimowym mierniku, owadzie wyniszczającym owocowe sady (tamże T. 8: 1847), Ten ostatni artykuł był w znacznej części tłumaczeniem pracy rosyjskiej, uzupełnionej komentarzem P-a, przy czym P. nadał szkodnikowi polską nazwę: miernik czyli geometra (artykuł ten niesłusznie przez niektórych bibliografów jest przypisywany bratu P-a Adamowi). Dla służby dworskiej i chłopów wydał dwie książki, których głównym celem było podniesienie oświaty, ale treść ograniczała się wyłącznie do przystępnego tłumaczenia Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu oraz umoralniających opowiadań z życia służących (Czytelnia dla służących, Wil. 1842 I, II, Czytania na dni niedzielne i świąteczne, poprzedzone treścią czterech ewangelistów, Wil. 1845). O naukowych zainteresowaniach P-a świadczy natomiast praca Fizyka rozumowana. Teoria gorzenia, ogłoszona pod pseud. Józef Płaskoziemski („Athenaeum” T. 1: 1846), w której podał własną teorię światła, ciepła i elektryczności, nie popartą jednak właściwymi doświadczeniami i w połowie XIX w. już przestarzałą. Był także autorem krótkiej historii i geografii Inflant, uzupełnionej charakterystyką zamieszkującej je ludności („Rubon” T. 2: 1842). T. zmarł 4 II 1852 w Wilnie, pochowany został w Krasławiu.

P. był żonaty (od r. 1819) z Antoniną z domu Pereświt-Sołtan (1800–1871) i miał 14 dzieci; prócz trojga zmarłych w dzieciństwie córki: Ludwikę (1821–1897), Helenę (ur. 1825), bliźnięta Stefanię (ur. 1830) i Józefę (1830–1887), dziedziczki Kombula, Cecylię (1839–1864), zakonnicę, szarytkę w Chełmnie na Pomorzu, i synów: Augusta (1822–1861), Wilhelma (1824–1856), prezydenta sądu w Dyneburgu, dziedzica Kazanowa, Kazimierza (1829–1863), Eugeniusza (1826–1916), właściciela Żubrów, Michała (1834–1924), dziedzica Kombula, Leona (zob.).

 

Estreicher w. XIX; Jakubski A., Bibliografia fauny polskiej do r. 1880, Kr. 1927; Enc. Org.; Borkowski, Almanach; Konarski Sz., Platerowie, Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., IV 113, 116; Pulvis G., Tablice rodowodowe familii de Broel-Plater, Kr. 1888; Uruski; Wilczyński J. K., Herbarz starodawnej szlachty…, Paryż 1860; Żychliński, III 197 (tu data ur. P-a 20 II 1795); – Bieliński, Uniw. Wil.; Broel-Plater L., Krasław, Londyn 1975 s. 27; tenże, Leon hr. Plater, bohater powstania 1863 roku w Inflantach Polskich, Lw. 1939; Lipski J., Archiwum Kuratorii Wileńskiej ks. A. Czartoryskiego, Kr. 1926 (akta nr 246, Zbiór zaświadczeń … wydanych studentom Uniw. Wil. … w r. 1815, niewykorzystane, akta przechowywane w Wilnie); – „Czas” 1852 nr 56; „Kur. Warsz,” 1852 nr 347; „Kur. Wil.” 1852 nr 12; – B. Jag.: rkp. nr 6475 IV t. 16 K. 12–25.

Ligia Hayto

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zygmunt Szczęsny Feliński

1822-11-01 - 1895-09-17
święty
 

Wojciech Gerson

1831-07-01 - 1901-02-25
malarz
 

Józef Maria Grassi

1757-04-22 - 1838-01-07
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Cyprian Godebski

1835-10-30 - 1909-11-25
rzeźbiarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.