Pachucki Józef Leon (1892–1954), jezuita, pisarz religijny. Ur. 13 II w Nowym Sączu, był synem Józefa, szewca, i Zofii z Podobińskich. Po ukończeniu V kl. Gimnazjum I Wyższego w Nowym Sączu wstąpił w r. 1910, wraz ze szkolnym kolegą Stanisławem Bednarskim, do zakonu jezuitów. Nowicjat odbył w Starej Wsi (pow. brzozowski), a nauki gimnazjalne kontynuował w Starej Wsi, Chyrowie i Welenhradzie na Morawach (1912–15), gdzie w r. 1915 złożył z odznaczeniem egzamin maturalny. Studia filozoficzne odbył w Instytucie zakonnym w Nowym Sączu (1915–18), a teologiczne w Krakowie (1918–19), Starej Wsi (1919–20) i ponownie w Krakowie (1920–2), gdzie 22 I 1922 przyjął święcenia kapłańskie. Obdarzony wieloma zdolnościami, wykładał w prywatnym gimnazjum jezuickim w Wilnie fizykę i matematykę, był prefektem młodzieży w konwikcie oraz opiekował się organizacją «Liga Robotnicza» (1922–3), a następnie uczył religii w gimnazjum jezuickim w Chyrowie (1923–4). Przetłumaczył dwie biografie: z języka niemieckiego „Życie św. Alojzego Gonzagi patrona młodzieży” M. Meschlera (Kr. 1923) oraz z języka francuskiego „Św. Piotr Klawer” G. Ledosa (Kr. 1925). W l. 1925–8 wykładał klerykom w Starej Wsi historię, geografię i język łaciński oraz pomagał w pracy wychowawczej mistrzowi nowicjatu. W okresie tym opracował źródłową monografię miejscowego kościoła i obrazu słynącego cudami, pt. Matka Miłosierdzia (Kr. 1927), oraz biografię pierwszej przełożonej generalnej sióstr służebniczek starowiejskich, pt. Matka Leona Jankiewicz… Rys życia na tle historii zgromadzenia (Kr. 1929). W l. 1928–30 redagował czasopismo zakonne „Nasze Wiadomości”. Korzystając z pomocy Stanisława Bednarskiego, pisał do tego pisma w różnych latach artykuły o tematyce historycznej. Zamieścił tu też wygłoszony 21 XI 1928 do przełożonych domów jezuickich w Polsce referat O naszych bibliotekach, w którym nawoływał do większej troski o księgozbiory jezuickie („Nasze Wiad.”, T. 9: 1928–31 nr 54).

Od 8 XII 1931 P. piastował urząd rektora kolegium w Pińsku, gdzie starał się m. in. o powiększenie biblioteki. Pomagał też bpowi pińskiemu Kazimierzowi Bukrabie (pisał m. in. listy pasterskie). Dn. 15 X 1936 został superiorem nowo zbudowanego domu rekolekcyjnego w Częstochowie. Urządzał pomieszczenia dla odprawiających rekolekcje, organizował księgozbiór rekolekcyjny, kierował Apostolstwem Modlitwy i Sodalicjami. W tym też czasie zorganizował pierwszy zjazd dyrektorów Apostolstwa Modlitwy w Polsce (Częstochowa, 19–21 IX 1938). Po zajęciu domu rekolekcyjnego przez Niemców (1 IV 1942) P. zamieszkał u paulinów na Jasnej Górze. Pisał wtedy i tłumaczył książki religijne. Po zakończeniu wojny przebywał w Zakopanem (1945–7) i Czechowicach (1947–50), gdzie był superiorem domu rekolekcyjnego i opiekunem organizacji kościelnych. Ostatnie lata życia spędził w Poznaniu (1950–3) i Warszawie (1953–4). W latach powojennych wydał książki: Przewodnia myśl życia. Nauki rekolekcyjne dla młodzieży męskiej (Kr. 1947), Dziecięctwo Boże, Marii i nasze. Nauki majowe (Kr. 1947), Brewiarzyk i manuale zgromadzenia sióstr miłosierdzia św. Karola Boromeusza w Polsce (Kr. 1948) oraz tłumaczenie pracy P. Parscha „Wtajemniczenie w ofiarę Mszy św. w duchu odnowienia liturgicznego” (Kr. 1948). P. był także autorem kilkunastu broszur o tematyce religijnej oraz ok. 100 artykułów historycznych i religijnych. Pisał też recenzje w „Przeglądzie Powszechnym”, „Sodalis Marianus” i „Ateneum Kapłańskim”. Zyskał dużą popularność jako konferencjonista i rekolekcjonista. Zmarł 26 VIII 1954 w Starej Wsi (pow. brzozowski) i tam został pochowany w grobowcu jezuitów.

Fot. w Materiałach Red. PSB; – Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, 1872–1972. Historia, opracowania, bibliografia, Kr. 1972 s. 210–11 (tu też bibliogr. podmiotowa); – [Domański F.] fd, Śp. O. Józef Pachucki T. J., „Nasze Wiad.” (Chicago) Nr 16: (1955) s. 12–18; – Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum I Wyższego w Nowym Sączu na r. szk. 1910, Nowy Sącz [b. r.] s. 155; – Arch. Prow. Mpol. T. J. w Kr.: rkp. 1191 (dokumenty osobiste, bibliogr., korespondencja), 1401 IV s. 352–363 (artykuły drukowane), 1147 V, 1273, 1296, 1426–1428, 1443–1447 (korespondencja), 1927 s. 599, 2436 s. 9, 3154 s. 167 (kwestionariusz osobowy), Katalogi prowincji galicyjskiej, polskiej i małopolskiej z lat 1911–1954.

Ludwik Grzebień