Rychter Józef (1843–1917), inżynier lądowo-wodny, rektor Szkoły Politechnicznej we Lwowie. Ur. w Krakowie, był synem Józefa (zob.) i Agnieszki Antoniny z Markowskich.

Gimnazjum realne ukończył R. w Warszawie, w l. 1860–5 studiował inżynierię lądowo-wodną na politechnice w Zurychu. W l. 1865–7 pracował jako inżynier przy budowie kolei w Król. Pol., w l. 1867–73 na Węgrzech i w Siedmiogrodzie. Od r. 1873 wykładał budownictwo wodne i drogowe w Szkole Politechnicznej we Lwowie. W r. 1874 został tu profesorem nadzwycz. i kierownikiem Katedry Budowy Dróg i Budownictwa Wodnego na Wydz. Inżynierii Lądowo-Wodnej; od r. 1879, po reorganizacji Wydziału, kierował II Katedrą Inżynierii (budownictwo wodne, regulacja rzek, encyklopedia inżynierii lądowo-wodnej), od r. 1880 jako profesor zwycz. W l. 1877/8, 1880/81, 1882/3, 1883/4, 1886/7, 1887/8 był R. dziekanem tego Wydziału, w l. 1892/3 i 1899/1900 rektorem uczelni.

R. okazał się wybitnym specjalistą w zakresie budownictwa wodnego. Z tego zakresu publikował dużo w „Przeglądzie Technicznym” (m. in. Wykreślny sposób oznaczania grubości muru podporowego dla danego ciśnienia ziemi, 1880, z własnym wzorem zwanym Rychtera, O zapobieganiu wylewom rzek przez odwrócenie nadmiaru od łożysk naturalnych. Z zastosowaniem do górnego Dniestru, 1879), w „Czasopiśmie Technicznym” (m. in. Mosty drewniane nowego systemu, 1884, Uwagi o katastrofie kolejowej w Kolei Czerniowieckiej, 1891, Górskie roboty wodne w alpejskim dorzeczu Adygi, 1892, Wykreślenie krzywej sznurowej dla obciążenia jednostajnie zmiennego, 1904), w „Allgemeine Bauzeitung” (m. in. Die neuen Schiffahrtsanlagen zwischen Paris und Havre, 1886 z. 10–12), w „Wochenschrift der Oesterreichischen Ingenieure und Architekten Verein (m. in. Noch einige Bemerkungen über das Massen-Nivellelement, 1877 z. 3, Drahtseilfähren mit stabilen Betriebsmaschinen als Ersatz für Canalbrücken der Schiffahrtscanäle, 1886 z. 2). Wydał też wiele skryptów i podręczników jak Mury oporowe (Lw. 1877), Roboty wodne (Lw. 1884–8, I–II), Budowa jazów (Lw. 1886), Roboty wodne. Rury i kanały (Lw. 1886), Projektowanie komunikacji, roboty ziemne, budowa dróg (Lw. 1890), Obrachowanie przepływu wody przez jazy, śluzy i oparty według nowej metody Wexa oraz wykreślny sposób zastosowania tej metody (Lw. 1890), Fundamenty (Lw. 1896, Lw. 1900) oraz Pomiary wodne, rowy i kanały (Lw. 1901). Dwie ostatnie prace miały w polskim piśmiennictwie naukowym znaczenie pionierskie. Podsumowaniem i poszerzeniem przemyśleń R-a stało się dwutomowe dzieło Roboty wodne (Lw. 1894 I) i Fundamenty (Lw. 1910 II) przyjęte z ogromnym zainteresowaniem przez fachowców, a tom Fundamenty jako jedno z najwybitniejszych dzieł technicznych otrzymał nagrodę z fundacji Fr. Kochmana.

W r. 1884 R. zaprojektował kratowy most drewniany drogowy o rozpiętości do 70 m, na przyczółkach i filarach kamiennych, łatwy w budowie i konserwacji (tzw. most Rychtera). Projekt ten znalazł szerokie zastosowanie (m. in. na Bugu pod Krystynopolem, na Prucie pod Tatarowem, na Czeremoszu pod Kosowem). Wznoszono wg niego wiele mostów aż do r. 1924. Natomiast projekt drewnianego kratowego mostu kolejowego z jezdnią w środku, który R. przedstawił na Wystawie Krajowej we Lwowie w r. 1894, nie przyjął się ze względu na swą łatwopalność i słabość nieodpowiednią wobec coraz cięższego taboru towarowego.

R. zgrupował wokół siebie silną szkołę budownictwa wodnego, do której należeli jego późniejsi następcy na katedrze Łukasz Bodaszewski i Maksymilian Matakiewicz, profesorowie w Warszawie lub Lwowie – Karol Pomianowski, Mieczysław Rybczyński, Jan Łopuszański. R. brał udział w pracach Tow. Politechnicznego we Lwowie, na którego posiedzeniach referował wykreślny projekt ruchu ziemi, środki zapobiegawcze na wylewy rzek, różne systemy nawadniania i osuszania gruntów, problem ulepszonej aparatury pomiarowej, bawarskie budowle systemu Wolffa (m. in. własną pracę Reisebericht über Flussbauten in Bayern, Lw. 1889), osiągnięcie francuskie, jak kanał burgundzki, kanał północny i jego połączenie z Sekwaną, tunel i kanał Saint-Quentin. Był członkiem rządowej rady dla budowy dróg wodnych Austrii.

Wybitna kariera uczelniana R-a została przerwana w r. 1900 wskutek jego zatargu z młodzieżą i ministrem wyznań religijnych i oświaty Wilhelmem Hartlem. R., wówczas rektor lwowskiej Szkoły Politechnicznej, oburzony wiecami i ekscesami młodzieży socjalistycznej skierowanymi przeciw prawicowemu profesorowi Maksymilianowi Thuliemu (12 III) bez zgody Senatu uczelni zawiesił wykłady. Gdy minister udzielił mu za to upomnienia, R. natychmiast zrezygnował z funkcji rektora, wkrótce potem z katedry i w r. 1902 przeszedł na wcześniejszą emeryturę. W l. 1910–15 przebywał w Gorycji, w l. 1915–17 w Rochitsch Sauerbrunn w Styrii. Dn. 15 VI 1917 zamieszkał w Łańcucie, gdzie 17 XII t. r. zmarł.

Ożeniony z Aleksandrą z Pintowskich miał R. syna Tadeusza (zob.) i Stanisława (1880?–1917).

Enc. XX w.; Öster. Biogr. Lexikon; Słown. pionierów techn. (fot.); Składy osobowe i spisy wykładów Szkoły Politechnicznej we Lwowie 1873–1917; – Hist. nauki pol., IV; Jankowski J., Mosty w Polsce i mostowcy polscy, Wr. 1973 (fot.); Juniewicz S., Budownictwo wodne na Politechnice Lwowskiej i Wrocławskiej, W. 1987 (fot.); Kucharzewski F., Kiedy pojawili się technicy w Polsce i którymi z poprzedników naszych pochlubić się możemy, W. 1913; tenże, Pism. techn. pol. (częściowa bibliogr.); Politechnika Lwowska, jej stan obecny i potrzeby, Lw. 1932 s. 76–8; Zajączkowski W., C. K. Szkoła Politechniczna we Lwowie, Lw. 1894 s. 144 (częściowa bibliogr.); – Zapolska G., Listy, W. 1970 I–II; – „Czas. Techn.” 1918 z. 2; „Kur. Lwow.” 1918 nr z 8 I; „Nowa Reforma” 1918 nr z 7 I; – Mater. Red. PSB (Informacje Jana Romana Rychtera ze Szczecina).

Stanisław Marian Brzozowski