Sucheni Józef (Jozafat) (1836–1923), konstruktor i wytwórca pługów.
Ur. 10 IX w Ćmińsku (pow. kielecki), pochodził ze starej kuźniczej rodziny, używającej nazwiska Suchenia lub Suchynia (Suchinia), był synem Jacka i Marianny ze Śleżańskich.
Od r. 1850 praktykował S. w rzemiośle ślusarsko-kowalskim w warsztatach kolejno w Bobrzy, Staszowie, Kielcach i Koniecpolu. Własny warsztat kowalski założył w r. 1859 w Kłomnicach pod Częstochową. Zatrudniając trzech pracowników, zajmował się głównie remontem maszyn i narzędzi rolniczych, ale równocześnie zaczął wytwarzać pierwsze pługi własnej konstrukcji z odkładnicą żelazną. W r. 1865 ożenił się z Katarzyną Wyrzykowską z Gidel (pow. radomszczański) i w r. 1869 osiadł tam na stałe. W wybudowanej kuźni-warsztacie remontował nadal maszyny rolnicze i wytwarzał do nich części, ale w większym niż dotąd zakresie pracował nad konstrukcją pługa. Pług własnego pomysłu, «podobny nieco do ruchadła», pokazał w r. 1874 na wystawie przemysłowo-rolniczej w Warszawie i otrzymał za niego list pochwalny oraz 50 rb. nagrody. Zachęcony uznaniem, przestawił swój warsztat na wytwarzanie pługów. Dalsze konstrukcje S-ego były nagradzane na wystawach i pokazach rolniczych w całej Europie, m.in. za pług całożelazny ze stałą koleśnicą uzyskał w r. 1878 medal III kl. na wystawie w Paryżu, zorganizowanej przez Académie Nationale Agricole, Manufacturiére et Commerciale, a w r. 1879 otrzymał list pochwalny na wystawie rolniczej w Szawlach na Kowieńszczyźnie. W r. 1882 sześć pługów jego konstrukcji dostało srebrny medal (najwyższe tam odznaczenie) na wystawie w Warszawie. Również t.r. za pługi różnych typów otrzymał S. medale brązowe na wystawie w Moskwie (złotego nie przyznano) oraz na konkursie zorganizowanym przez tamtejszą Pietrowsko-Razumowską Akad. Rolniczą. Stalowy pług S-ego był także prezentowany w r. 1888 na wystawie w Watykanie, zorganizowanej z okazji uroczystości jubileuszowych papieża Leona XIII. Po r. 1900 opracował S. konstrukcję ciężkiego pługa dwuskibowego i rozpoczął jego produkcję; pług ten uzyskał pierwszeństwo na wystawach towarzystw rolniczych w Płocku (1902), Kielcach (1903) i Miechowie (1903).
Pługi S-ego zapewniały prawidłową orkę dzięki ulepszonej konstrukcji odkładnicy i właściwemu ustawieniu korpusu płużnego. Umożliwienie w ten sposób równoczesnego odkładania i kruszenia skiby znalazło odtąd powszechne zastosowanie. S. przykładał wagę do upraszczania konstrukcji swoich pługów i ich niskich cen; dzięki temu zdobywał klientów nie tylko w Król. Pol., ale również na terenie Rosji. Odbiorcami jego pługów były też domy handlowe branży rolniczej w Król. Pol., m.in. Goldenring, Ławicki, Muszyński, Rodkiewicz oraz firma «Trylski i Kowalski», a także liczne placówki towarzystw rolniczych. Konkurencyjne firmy często kopiowały pługi S-ego, dlatego celem ochrony swych wyrobów S. corocznie zmieniał kolor napisu firmowego «Fabryka Pługów i Narzędzi Rolniczych Józef Sucheni w Gidlach» i jego miejsce na pługu, o czym informował w krajowych czasopismach rolniczych. Produkcja pługów w wytwórni S-ego systematycznie wzrastała osiągając w r. 1900 3 tys. sztuk o wartości 95 tys. rb.; systematycznie wzrastała też liczba pracowników – od 20 w r. 1894 do 150 w r. 1898. Oprócz pługów produkowano też w Gidlach inne maszyny rolnicze, m.in. obsypniki z ruchomymi odkładnicami, brony sprężynowe, kultywatory i kieraty. W r. 1908 przekazał S. przedsiębiorstwo swym dzieciom, ale nadal interesował się produkcją, kontrolując zwłaszcza jakość wyrobów. Cieszył się w Gidlach dużym autorytetem; pełnił społecznie funkcję ławnika sądowego, a także rozjemcy w miejscowej gminie żydowskiej. Zmarł 30 XI 1923 w Gidlach, został pochowany na tamtejszym cmentarzu.
W małżeństwie z Katarzyną z Wyrzykowskich (1847–1908), miał S. troje dzieci: Antoniego (1872–1920), nauczyciela Wyższej Szkoły Realnej w Krakowie, autora podręczników „Zasady chemii” (Lw. 1904) i „Zasady chemii organicznej” (Lw. 1908), Marię (1876–1970), po mężu Łuniewską, działaczkę Polskiej Macierzy Szkolnej, propagatorkę czytelnictwa w Gidlach, i Wincentego Bolesława (zob.).
W bazylice Dominikanów w Gidlach wmurowano tablicę poświęconą rodzinie Suchenich, na której upamiętniono też imię S-ego.
Słown. pionierów techn.; W. Enc. Powsz. (2005), XXVI; – Biedrzycki S., Maszyny i narzędzia rolnicze w mniejszym gospodarstwie rolnym, W. 1921 s. 15; Kanafojski C., Zasady działania i konstrukcji nowoczesnych odkładnic, „Maszyny Roln.” R. 6: 1929 nr 9 s. 128; Sucheni-Grabowska A., Z dziejów pługa Sucheniego, „Prace i Mater. Muz. Archeol. i Etnogr. w Ł.”, S. Etnogr., 1963 nr 7 s. 29–52 (fot.); – Pokaz i próby pługów dwuskibowych krajowych, „Gaz. Roln.” R. 43: 1903 nr 35 s. 618–19; Prus B., Kroniki, W. 1956 I cz. 2 s. 88; Sprawozdanie z konkursu pługów w Cieszewku, „Gaz. Roln.” R. 42: 1902 nr 47 s. 911–12; – „Gaz. Roln.” R. 42: 1902 nr 42 s. 815; „Kur. Warsz.” 1874 nr 185; – Informacje wnuczki S-ego, Anny Sucheni-Grabowskiej oraz praprawnuczki, Irminy Kaczmarek z W.
Stanisław Tadeusz Sroka