INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Józef Suliński       Józef Suliński, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Suliński Józef, pseud.: Harpun, Onufry, Prądzyński, Rafał, Sulima, Zawisza, Z.P.H. (1902–1944), inżynier, założyciel i komendant główny organizacji konspiracyjnej Polska Niepodległa.

Ur. 28 III w Kutnie, był synem Walentego, rzemieślnika, i Heleny z Kruczkowskich.

Po ukończeniu w r. 1914 pięciooddziałowej rosyjskiej szkoły powszechnej w Kutnie uczył się S. tamże w pięcioklasowej Szkole Kupieckiej Tow. Krzewienia Wiedzy Handlowej. W r. 1916 został członkiem skautingu, a od grudnia r.n. należał, pod pseud. Sulima, do POW w Kutnie; w listopadzie 1918 wziął tam udział w rozbrajaniu Niemców. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został instruktorem szkolenia wojskowego w miejscowym hufcu harcerskim. W czasie wojny polsko-sowieckiej zorganizował w czerwcu 1920 kompanię ochotniczą, która weszła w skład 37. pp, a sam przebywał na froncie trzy i pół miesiąca. Kontynuował naukę i otrzymał w r. 1922 świadectwo dojrzałości w Państw. Gimnazjum im. Henryka Dąbrowskiego w Kutnie (przekształcona Szkoła Kupiecka Tow. Krzewienia Wiedzy Handlowej).

W r. 1922 rozpoczął S. studia na Wydz. Mechanicznym Politechn. Warsz.; przerwał je jednak z braku środków materialnych i od r. 1923 odbywał służbę wojskową w 3. p. szwoleżerów w Suwałkach. Zwolniony z wojska ze względów zdrowotnych, jesienią 1924 immatrykulował się na Wydz. Prawa Uniw. Warsz., ale nauki nie rozpoczął. Od lutego 1925 pracował w Urzędzie Telegraficznym w Łodzi, a od listopada t.r. do sierpnia 1926 w Okręgowej Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Warszawie. W maju 1926 podjął kolejne studia, tym razem w Sekcji Matematyki Wydz. Filozoficznego Uniw. Warsz., ale na żądanie rodziców wrócił na Politechn. Warsz., gdzie w r. 1927 studiował krótko na Wydz. Chemii. Wielomiesięczne kuracje (grudzień 1927 – maj 1928, wrzesień 1930 – czerwiec 1931) spowodowane chorobami płuc i serca uniemożliwiały mu regularne studia. Raz jeszcze w październiku 1931 podjął studia matematyczne, ostatecznie jednak t.r. przeniósł się na Wydz. Inżynierii Politechn. Warsz. i w r. 1937 uzyskał dyplom inżyniera. Po studiach pracował w Zarządzie Miejskim m. stoł. Warszawy i działał w Związku Peowiaków jako sekretarz koła Warszawa-Południe.

W kampanii wrześniowej 1939 r. wziął S. udział w obronie Warszawy jako komendant 5. Baonu Pracy. Dn. 1 XI t.r. wraz z grupą byłych peowiaków i zaufanych członków Zarządu Miejskiego (15 osób) założył konspiracyjną organizację Polska Niepodległa (PN) i został jej komendantem głównym. Stworzył Komendę Główną organizacji wraz z wydziałami do poszczególnych zadań i powołał osiem okręgów. Od grudnia t.r. wydawał tygodnik „Jutro PN” (ukazywał się do lipca 1944), kolportowany nawet w Wielkopolsce przez maszynistów kolejowych, członków PN. W l. 1940–1 organizacja S-ego skupiła wiele grup lokalnych, m.in. Orły (Łomża, Białystok), Samodzielną Grupę Przemysłową (Kielce) i Polską Organizację Sił Zbrojnych (Łódź). S. był również współorganizatorem Komitetu Porozumiewawczego Organizacji Niepodległościowych. Od wiosny 1940 pozostawał w kontakcie z ZWZ, a od grudnia t.r. także z Konfederacją Narodu.

W nocy z 7 na 8 I 1941 wraz z żoną i jej kuzynką, łączniczką komendy Głównej PN, Ireną Jundziłł, został S. aresztowany przez Gestapo we własnym mieszkaniu w Warszawie przy ul. Grottgera 11. Osadzony na Pawiaku i poddany ciężkiemu śledztwu, nie został rozpoznany pod względem swej funkcji w organizacji. Będąc więźniem funkcyjnym, nawiązał z Pawiaka kontakt ze współpracownikami i przekazywał za pomocą grypsów wskazówki do dalszego działania, m.in. do powołania Rady Wykonawczej PN. Po drugiej, tym razem udanej, próbie zakażenia tyfusem plamistym został przeniesiony do Szpitala Zakaźnego św. Stanisława na Woli. Jego najbliżsi podkomendni: Cezary Pigułowski, Aleksander Koc i Halina Barańska («Limba»), a także intendent szpitala Jan Nosarzewski i kierownik personalny Wydz. Szpitalnictwa Zarządu Miejskiego Stanisław Lemański, zorganizowali wtedy jego ucieczkę. S. zbiegł 18 XI 1941, wraz z członkiem PN Bronisławem Bachlińskim («Bronisławem Zawadzkim»). Odtąd ukrywał się w okolicach Warszawy, m.in. w Jabłonnie, Pruszkowie i Piastowie; stale nosił przy sobie cyjanek potasu i tego samego wymagał od podkomendnych. Od grudnia 1941 do czerwca 1942 prowadził rozmowy scaleniowe z ZWZ/AK; w ich wyniku nastąpiło 12 VI t.r. przekazanie jednostek wojskowych PN (ok. tysiąca ludzi) Komendantowi Rezerw Komendy Głównej AK i Komendantowi Obszaru Warszawskiego AK płk. Albinowi Skroczyńskiemu. Rozkazem Dowódcy AK gen. Stefana Roweckiego z 8 VIII został S. mianowany porucznikiem czasu wojny. W październiku opracował memoriał dla Delegata Rządu RP na Kraj Jana Piekałkiewicza, przedstawiający historię PN i przebieg akcji scaleniowej. PN zachowała w ramach AK autonomię; rozbudowała działalność prasową (miesięcznik „Głos Wolny Wolność Ubezpieczający”), samopomocową i wywiadowczą. Dn. 13 XII podpisała deklarację Żołnierskiego Braterstwa Broni ze Związkiem Odrodzenia Rzeczypospolitej.

W nocy z 28 na 29 III 1944 przebywał S. w lokalu konspiracyjnym w Piastowie, skąd łączniczka Jadwiga Maciejewska («Orlica») miała go dowieźć do Warszawy na spotkanie z przedstawicielami Delegatury Rządu na Kraj. Gdy o świcie do mieszkania wtargnęło Gestapo, S. i łączniczka popełnili samobójstwo, zażywając cyjanek potasu. Właścicielka mieszkania Leokadia Wojnarowska została osadzona na Pawiaku i 26 IV t.r. rozstrzelana w ruinach getta. Po śmierci S-ego kierownictwo PN przejął jego zastępca Karol Mroczkowski («Bazyli»); w lipcu organizacja weszła w skład Zjednoczenia Demokratycznego. S. był odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości (1937).

W małżeństwie (od 11 I 1931) z Elizą Stanisławą z Rychterów (1905–1976), działająca pod pseud. Weneda w pionie prasowym PN, od stycznia 1941 więźniarką Pawiaka, osadzoną w maju 1942 w obozie koncentracyjnym Ravensbrück, miał S. córką Jadwigę Helenę (ur. 1932), zamężną Woroniecką.

Tablica epitafijna S-ego została umieszczona w Warszawie na nagrobku żony na cmentarzu Powązkowskim (kw. 297–5–6), a tablice pamiątkowe również w Warszawie w kościele św. Antoniego przy ul. Senatorskiej (1978) i na domu przy ul. Grottgera 11 (1997). Nazwisko S-ego wymieniono na tablicy pamiątkowej PN w holu głównym Urzędu Wojewódzkiego przy pl. Bankowym w Warszawie (1996) oraz na odnowionej w r. 2000 tablicy członków POW w gmachu Liceum im. Dąbrowskiego w Kutnie.

 

Fot. w Arch. Uniw. Warsz., sygn. RP 21957; – Ilustrowany przewodnik po Polsce Podziemnej 1939–1945, W. 1996; Kunert, Słown. konspiracji warsz., II (fot.); Słownik biograficzny historii Polski, Wr. 2005 II; – Bartoszewski W., Warszawski pierścień śmierci, 1939–1944, W. 1970; Czuperska-Śliwicka A., Cztery lata ostrego dyżuru, W. 1968 s. 352, 357; Domańska R., Pawiak. Więzienie Gestapo. Kronika 1939–1944, W. 1978; Dubiel P., Kozak J., Polacy w II wojnie światowej, W. 2003; Kunert A. K., Rzeczpospolita walcząca, W. 1993; Pałaszewska M., Pamiątki Elizy i Józefa Sulińskich (Polska Niepodległa, Pawiak, FKL Ravensbrück), „Niepodległość i Pamięć” R. 14: 2007 nr 1 s. 180–254 (fot.); Strzembosz T., Odbijanie więźniów w Warszawie 1939–1944, W. 1972; Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, W. 1974; Wińska U., Zwyciężyły wartości, Gd. 1985 (dot. żony S-ego Elizy); Wojciechowski F., Polska Niepodległa. Konspiracyjna Organizacja Wojskowa, W. 1997 (fot.); – Wanat L., Za murami Pawiaka, W. 1972 s. 504; – „Nowy Kur. Warsz.” 1941 nr 277 (wzmianka o ucieczce ze szpitala); „Życie Warszawy” 1976 nr 156, 158, 162 (nekrologi żony S-ego Elizy); – Kom. Hist. Kobiet w Walce o Niepodległość w W.: Mater. dot. żony S-ego; Muz. Więzienia Pawiak w W.: Kartoteka, Zbiór pamiątek po S-m i jego żonie (listy, rysunki, fot., dok. osobiste i in.).

Marek Getter

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.