INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Józefa Anna Struś  

 
 
1923-02-12 - 1991-12-15
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Struś (Strusiowa) Józefa Anna z Marszałków, pseud. i krypt.: Szarotka, Hanka (1923–1991), żołnierz Armii Krajowej, harcmistrzyni.

Ur. 12 II w Krakowie, była córką Marcina Marszałka (1878–1946), dyplomowanego ślusarza, oraz Marii z Malinów 1.v. Pietrusiewicz (1887–1951). Miała brata Jana Marszałka (1922–1997), elektryka, więźnia obozu koncentracyjnego w Dachau, oraz przyrodnią siostrę Fryderykę Pietrusiewicz (1910–1995), zamężną Boligłowa, krawcową, i przyrodniego brata Eugeniusza Pietrusiewicza (1915–1962), żołnierza II Korpusu Polskiego gen. Władysława Andersa.

Od najmłodszych lat Józefa była czynna w ruchu harcerskim, najpierw w drużynie zuchów, od r. 1934 w 21. Drużynie Harcerek. W marcu 1935 złożyła przyrzeczenie harcerskie, zdobyła stopień samarytanki i została przyboczną. Od r. 1938 uczyła się w zawodowej szkole handlowej i była p.o. drużynową 17. Drużyny Harcerek. Na przełomie l. 1938/9 założyła zastęp próbny przy szkole powszechnej w Krakowie - Borku Fałęckim; po roku pracy zastęp ten przekształcił się w drużynę. W maju 1939 ukończyła kurs drużynowych w Szkole Instruktorek na Buczu koło Skoczowa i została mianowana drużynową. Po wybuchu drugiej wojny światowej i zajęciu Krakowa przez Niemców, we wrześniu t.r., włączyła się ze swą drużyną do pracy w Sekcji Charytatywnej Obywatelskiego Komitetu Pomocy przy ul. Garbarskiej 7. Wkrótce została łączniczką między Krakowem i Myślenicami: dostarczała materiału z nasłuchu radiowego i kolportowała „Informacje Radiowe” (od kwietnia 1940 „Przegl. Pol.”). W czerwcu 1940 została zaprzysiężona w Szarych Szeregach przez Kazimierza Cyrusa-Sobolewskiego; w jej domu w Borku Fałęckim przechowywano broń, a od maja 1942 powielano „Przegląd Polski”, którego była współredaktorką. Pisała też artykuły dla dziewcząt do konspiracyjnej gazetki „Na Tropie”. W lipcu 1943 rozprowadzała ze swą drużyną przygotowany przez AK numer „Gońca Krakowskiego”, zawierający treści ośmieszające okupanta. Aresztowana przez Gestapo 8 XI t.r., była przetrzymywana w budynku Zakładu im. Helclów, a następnie osadzona w więzieniu przy ul. Montelupich, gdzie od 15 IV 1944 pracowała w pralni. Dn. 27 VII t.r. przewieziono ją do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück (współpracowała tam z konspiracyjną drużyną harcerską «Mury»), a niebawem do filii obozu w Magdeburgu. Tam 28 IV 1945 doczekała wyzwolenia przez Armię Czerwoną i 17 V t.r. wróciła do Krakowa.

W l. 1945–8 pracowała S. w Składnicy Harcerskiej w Krakowie. W Borku Fałęckim założyła 33. Drużynę Harcerek «Kłosy», a od listopada 1947 była skarbniczką Krakowskiej Komendy Chorągwi Harcerek. W marcu 1948 otrzymała stopień podharcmistrzyni. Od r.n. kierowała Wydz. Imprezowo-Dochodowym połączonych krakowskich Komend Chorągwi Harcerek i Harcerzy. W l. 1949–56 była wielokrotnie przesłuchiwana przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego. Po przełomie październikowym 1956 r. i Zjeździe ZHP w Łodzi (8–10 XII 1956) wzięła udział w grudniu t.r. w konferencji na Lubogoszczy w Beskidzie Wyspowym, poświęconej wypracowaniu nowych założeń programowych polskiego harcerstwa. W maju 1957 prowadziła kurs drużynowych w Beskidzie Wyspowym na Śnieżnicy, a latem obóz Hufca Podgórze w Żmiącej (pow. limanowski). Od czerwca t.r. była instruktorem Wydz. Kształcenia Kadry i członkiem Komisji Prób Instruktorskich Krakowskiej Komendy Chorągwi Harcerstwa oraz drużynową drużyny starszoharcerskiej przy Technikum Geodezyjnym w Krakowie. Jako instruktor Wydz. Drużyn Wiejskich Krakowskiej Komendy Chorągwi Harcerstwa kierowała w r. 1958 szkoleniem zastępowych drużyn wiejskich w ośrodku w Cichawie (pow. bocheński). Dn. 1 II 1959 otrzymała stopień harcmistrzyni. Po r. 1959 należała do Kręgu Seniorów Harcerstwa Borkowskiego «Stara Brać» i sprawowała funkcję sekretarza Komisji Historycznej Chorągwi Krakowskiej ZHP. Była także członkiem sekcji więźniów obozów koncentracyjnych i sekcji społecznej ZBoWiD. Jej relacja Moja praca w konspiracji znajduje się w Inst. Historii PAN w Warszawie. Zmarła 15 XII 1991 w Krakowie, została pochowana 19 XII na cmentarzu w Borku Fałęckim. Była odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem AK, Krzyżem Oświęcimskim, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem «Za zasługi dla ZHP» oraz Złotą Odznaką «Za pracę społeczną dla miasta Krakowa».

W małżeństwie zawartym w r. 1947 ze Stanisławem Strusiem (1919–1984), technikiem mechanikiem, żołnierzem AK, podharcmistrzem, miała S. czworo dzieci: Annę (ur. 1948), zamężną Bochnak, romanistkę, profesora UJ, Stanisława (ur. 1950), inżyniera mechanika, pracownika Katedry Wytrzymałości Materiałów Politechn. Krak., Marię (ur. 1955), zamężną Cygal, nauczycielkę, i Dorotę (ur. 1960), zamężną Matuszko, klimatologa, pracownika Inst. Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ.

 

Groby harcerskie w Krakowie. Cmentarz Rakowicki, Podgórski i Salwatorski, Kr. 2005 (dot. męża S.); Jarowiecki J., Katalog krakowskiej prasy konspiracyjnej 1939–1945, Kr. 1978; Małopolski słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, Kr. 2000 VI (fot.), 2002 VIII (dot. męża S., fot.); Wojtycza J., Bibliografia prac Komisji Historycznej Krakowskiej Chorągwi ZHP, Kr. 2005 s. 18; – Gaweł T., Edward Heil pseudonim „Jerzy”. Komendant Szarych Szeregów w Krakowie, Kr. 1994; tenże, Pokłon Tym którzy tworzyli… Instruktorzy Chorągwi Krakowskiej ZHP (Wybór), Kr. 1999 s. 199–203 (fot.); tenże, Tropami dziejów Komisji Historycznej Chorągwi Krakowskiej ZHP (Zarys), Kr. 1993 s. 28–30; Harcerki 1939–1945, W. 1983; Jarowiecki J., Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939–1945, Kr. 1980; tenże, Literatura i prasa w latach okupacji hitlerowskiej, Kr. 1983; tenże, Prasa podziemna w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej, „Roczn. Hist. Czasopiśm. Pol.” R. 15: 1976 z. 2 s. 151; Kurowska M., Szare Szeregi w Krakowie 1939–1945, „Krzysztofory. Zesz. Nauk. Muz. Hist. M. Kr.” 1978 nr 5 s. 69, 71, 81, 84, 88–9; Leonhard B., Kalendarium z dziejów harcerstwa krakowskiego 1910–1950, Kr. 2001; Mileska M. I., Materiały do historii krakowskiego harcerstwa żeńskiego w latach 1911–1939, Kr. 2003 I; Miłobędzki P., Harcerze w okupowanym Krakowie 1939–1945, Kr. 2005; Noskowicz-Bieroniowa H., Ciągle czekają z obiadem, Kr. 1987; Porębski S., Krakowskie Szare Szeregi, Kr. 1985; Szeliga-Zahorska A., Szarotka, (mszp. w posiadaniu autora); Wiśniewska M., Harcerz, żołnierz, obywatel…, szkice o prasie Szarych Szeregów, W. 1987; – Rybski B., Wspomnienia z pracy w Krakowskiej Komendzie Chorągwi w latach 1956–1959, w: Komendanci Chorągwi Krakowskiej ZHP z lat 1956–1996 o swojej pracy, Kr. 1999; Rybski B., Wojtycza J., Wojtycza K., Materiały do historii Krakowskiej Chorągwi Harcerstwa w latach 1956–1959, Kr. 2000; Struś S., Wspomnienie kwatermistrza, w: Powsinogi bieszczadzkie. Monografia, Kr. 1985 s. 13; – „Dzien. Pol.” 1966 nr 57; „Wiad. Urzęd. ZHP” 1959 nr 1 s. 12; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne: „Dzien. Pol.” 1991 nr 292–293; „Gaz. Wyborcza”, dod. krak., 2002 nr 132 (J. Wojtycza); – Arch. Kom. Hist. Krak. Komendy Chorągwi ZHP: Rozkazy Komend Chorągwi z l. 1922–39, 1945–50; – Informacje córki, Marii Cygal z Kr.

Janusz Wojtycza

 
 

Powiązane artykuły

 

Polskie Państwo Podziemne 1939-1945

Polska była pierwszym państwem, które powiedziało "Nie!" żądaniom ustępstw terytorialnych ze strony nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. Polska była pierwszym państwem, które zbrojnie przeciwstawiło......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Zbigniew Józefowicz

1925-06-08 - 2016-08-24
aktor filmowy
 

Bronisław Rakowski

1895-06-20 - 1950-12-28
generał brygady WP
 
 

Władysław Narcyz Ziemiński

1864-10-17 - 1947-09-14
inżynier
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Roman Zygmunt Rieger

1870-11-22 - 1947-10-27
inżynier górniczy
 

Raul Koczalski

1885-01-03 - 1948-11-24
pianista
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.