Chołoniewska Kamilla Florentyna Maria (1877–1936), działaczka i autorka, ur. 6 I w Warszawie, córka Franciszka Głuchowskiego i Kamilli z Grużewskich, właścicieli ziemskich w pow. kutnowskim woj. warsz. Wyszła z domu patriotycznego; pradziadkiem jej był Mierosławski, generał napoleoński, dziadkiem Ludwik Mierosławski, najbliżsi krewni brali udział w powstaniu. To wywołało u Ch-ej zamiłowanie do studiów historycznych i stało się podłożem jej zmysłu społecznego. Kształciła się w zakładzie Sacré Coeur w Grazu, następnie studiowała historię i geografię we wszechnicy lwowskiej, po czym jako pierwsza z kobiet tej uczelni złożyła egzamin na nauczycielkę szkół średnich. Jeszcze będąc studentką, poślubiła (1900) Antoniego Chołoniewskiego. Jako gorąca zwolenniczka wyższego wykształcenia kobiet, była inicjatorką i jedną z założycielek pierwszego we Lwowie żeńskiego gimnazjum im. Słowackiego, w którym następnie przez dwa lata uczyła bezinteresownie. W r. 1903 przeniosła się z mężem do Krakowa. Tutaj pracowała w gimnazjach żeńskich jako nauczycielka historii i geografii, równocześnie zaś była czynna w różnych stowarzyszeniach kobiecych, zwłaszcza jako przewodnicząca »Pomocy naukowej dla kobiet im. Kraszewskiego«, która ułatwiała studentkom wyższe studia przez udzielanie stypendiów. W okresie budzenia się ruchu niepodległościowego współpracowała wydatnie z twórcami organizacji strzeleckiej. Szczególnie żywą społeczno-narodową i charytatywną działalność rozwijała podczas wojny światowej w »Komitecie doraźnej pomocy dla ewakuowanych«; wyjeżdżała do obozów uchodźców w Czechach celem badania panujących tam stosunków, współdziałała w akcji pomocy więźniom politycznym, w pracach Książęco-biskupiego Komitetu pomocy ofiarom wojny, założyła z własnej inicjatywy »Szatnie dla ofiar wojny«, oraz »Szwalnie i pralnie« dla legionistów.
Po wojnie przeniosła się Ch. wraz z rodziną do Gdańska (r. 1920), potem do Bydgoszczy (r. 1922), gdzie założyła warsztat i szkołę kilimkarską, stwarzając nową gałąź przemysłu domowego w tym mieście. Po śmierci męża wyjechała do Warszawy (r. 1925), powołana na stanowisko wizytatorki żeńskich szkół zawodowych w Ministerstwie W. R. i O. P., następnie zaś w Kuratorium Okręgu Szkolnego Warsz. W tym charakterze gorliwie współpracowała nad rozbudowaniem żeńskiego szkolnictwa zawodowego, w czym pomocnymi jej były: zmysł organizacyjny i niesłabnąca energia. Sama zawołana gospodyni, dążyła usilnie do podniesienia poziomu kultury i życia rodzin polskich przez zaznajamianie ich z nowymi metodami gospodarstwa domowego. Zagadnienia te omawiała w odczytach i w artykułach pism krajowych, głównie w tygodniku »Nasz Dom«, którego była współredaktorką, oraz w czasopismach zagranicznych. Uczestniczyła też w międzynarodowych zjazdach gospodarczego wykształcenia kobiet, np. w Berlinie (r. 1934). Trwałym owocem jej zainteresowań i pracy w tym zakresie jest podręcznik dla szkół zawodowych i samodzielnych gospodyń, pierwszy w jęz. polskim i zupełnie oryginalny, pt. Gospodarstwo domowe a kuchnia racjonalna (W. 1929, w II wyd. zatytułowany: Gospodarstwo domowe i racjonalne żywienie, W. 1936). W r. 1933 została przewodniczącą Rady Naczelnej Instytutu Gospodarstwa Domowego, zaś w r. 1934 objęła kierownictwo Państwowej Szkoły Pracy Domowej i na tym stanowisku spędziła ostatnie lata życia. W szkole tej kształciła w gospodarstwie domowym uczenice szkół powszechnych, zaś dla ich matek założyła »Poradnię w sprawach żywienia i racjonalnej gospodarki domowej«. Równocześnie pracowała w kilku organizacjach kobiecych, jak »Stowarzyszeniu Kobiet z Wyższym Wykształceniem«, a zwłaszcza w »Kole Warszawskim Służby Obywatelskiej«, którego była przewodniczącą. Zmarła 19 XII 1936 w Warszawie i spoczęła w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim. Zasługi jej uczczono w mowach pogrzebowych i przemówieniach w czasie akademii żałobnej.
Ch. była gorącą Polką i niestrudzoną działaczką społeczną. Łączyła w sobie entuzjazm i optymizm z energią czynu, obowiązki zawodowe i społeczne godziła szczęśliwie z rodzinnymi, a życie swoje uczyniła służbą obywatelską. W stosunkach prywatnych ujmowała dobrocią i rzadką uczynnością. Umiała skupiać ludzi wokół siebie, przelewać w nich swój zapał i krzepić ich wiarę. Przedstawiała typ wybitnie społeczny, którego potrzebą było budowanie i organizowanie.
Dorobkiem studiów historycznych Ch-ej są trzy broszury: O koronę (Lw. 1899), krytyczny przegląd nowych źródeł do dziejów Dymitra Samozwańca, wydany za czasów panieńskich; Z naszej przeszłości (W. 1910), rodzaj wypisów historycznych, oraz popularny szkic: Stanisław Staszyc, jego życie i czyny (W. 1916).
Rodzina Ch. posiada jej duży pastelowy portret pędzla Leona Kowalskiego.
Wspomnienia pośmiertne: »Kurier Warsz.« (I. P.) i »Warsz. Dziennik Narodowy« z 23 XII 1936; Witkowska H., Pamięci zasłużonej obywatelki (»Il. Kurier Codzienny«), Kr. 14 I 1937; »Pani Domu«, W. 16 I 1937; »Świat« (M.), W. 23 I 1937 z portretem; »Kurier Warsz.« z 27 II 1937 (Akademia żałobna).
Ludwik Zakulski