INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Karol Paduch     

Karol Paduch  

 
 
ok. 1818 - po 1850
Biogram został opublikowany w 1980 r. w XXV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Paduch Karol (ok. 1818 – po 1850), inżynier cukrownik, uczestnik rewolucji lwowskiej 1848 r. Był synem Kazimierza, wziętego krawca ze Lwowa. Po ukończeniu gimnazjum akademickiego we Lwowie studiował w l. 1836–7 filozofię na Uniw. Lwow., po czym przeniósł się na politechnikę do Wiednia. Wymienia się go wśród członków Stowarzyszenia Ludu Polskiego. W r. 1841 policja wiedeńska miała informacje, że P. organizował studentów, zachęcał ich do wstrzemięźliwego trybu życia i do lektur rewolucyjnych; zwracano uwagę na bliską jego znajomość z Kasprem Cięglewiczem. W r. 1843 powrócił do Lwowa; policja miała wówczas ogólnikowe informacje o jego «knowaniach» (Umtriebe) wiedeńskich, mianowicie znaleziono u niego w Wiedniu polskie druki emigracyjne. Latem 1845 P. wyjechał za paszportem do Król. Pol. W październiku t. r. zjawił się w Brukseli u Joachima Lelewela, który wyraził się o nim, że «ma co opowiedzieć». Dał mu też rekomendację do rodaka Filipa Waltera, profesora chemii organicznej w École des Arts et Métiers w Paryżu. Stamtąd też P. 10 XII 1846 nadesłał do „Tygodnika Rolniczego i Przemysłowego” we Lwowie artykuł O aparacie Kossakowskiego do ewaporowania klersy cukrowej (1845 nr 52). Bawiąc za granicą legalnie, nie przystąpił do Tow. Demokratycznego Polskiego (TDP), chociaż na pewno miał kontakt z Centralizacją. Wrócił do Lwowa 3 III 1846 – wolno sądzić, że z zamiarem uczestnictwa w powstaniu. Policja austriacka rewidowała jego rzeczy, nic jednak nie znalazła; sam P. zeznawał, iż przybył do Galicji szukać zatrudnienia w cukrownictwie, niestety bez skutku. Już w kwietniu pozwolono mu wyjechać na Wołyń via Brody. Nie wykluczone, że znalazł się znów na zachodzie, gdyż powrócił do Lwowa wraz z następną z kolei rewolucją, w końcu kwietnia 1848; uważano go zaś powszechnie za emigranta. Zajął wydatne miejsce w Zjednoczeniu Czeladzi Wszystkich Rzemiosł, liczącym pono ok. 1 000 członków. Prowadził wśród czeladników agitację patriotyczną i demokratyczną, występując otwarcie jako «proletariusz». Zabiegał o przyznanie czeladnikom prawa wyborczego, o zaradzenie panującemu bezrobociu, o zniesienie przymusu cechowego, o wymuszenie na majstrach lepszych warunków pracy i płacy, m. in. w oparciu o sądy rozjemcze. Wykładał też czeladnikom «popularną fabryczną chemię». W poł. czerwca przejściowo przewodniczył ich organizacji, w lipcu zaś zorganizował demonstrację czeladników lwowskich przeciw poborowi do wojska austriackiego. Nie udało mu się natomiast utworzyć funduszu składkowego wsparć dla czeladników znajdujących się w niedostatku. W dn. 5, 7 i 18 V 1848 ogłosił w radykalnym „Postępie” 3 artykuły o kwestii «ruskiej». Powołując się na kijowską działalność rewolucyjną Tarasa Szewczenki zapowiadał, że lud ruski poda rękę ludowi polskiemu i «wywalczy sobie równą z ludem polskim niepodległość». Ukraińców nazywał «odłamem szczepu polskiego», ale uważał polonizowanie ich «za trud daremny».

W pierwszych dniach lipca P. wszedł do Rady Narodowej Centralnej (RNC) jako delegat Zjednoczenia Czeladzi, na miejsce Aleksandra Maciejowskiego, który wyjechał ze Lwowa. Powołano go też od razu do wydziału kierującego, w którym reprezentował lewe, radykalne skrzydło. Był w RNC rzecznikiem przybyłych do Galicji działaczy TDP, zwłaszcza Wiktora Heltmana. RNC delegowała go do niektórych drażliwych negocjacji, m. in. do rozmów z agentami węgierskimi, do rozpoznania knowań wywiadu carskiego we Lwowie, do powściągania zamierzeń powstańczych wśród czeladzi. W tej ostatniej sprawie udał się w delegacji do gen. Józefa Bema. Stale też wypowiadał się P. za ściślejszym nadzorem RNC nad działalnością posłów polskich w Wiedniu. Dwukrotnie delegowany był do tego miasta: zrazu pomiędzy 10 a 18 IX, powtórnie zaś 11 X, z Marianem Sroczyńskim, z misją oddziałania na posłów, aby domagali się odrębnego sejmu dla Galicji. Do Lwowa już nie powrócił; nie wiadomo, czy wziął udział w powstaniu wiedeńskim. W r. 1849 władze śledcze we Lwowie zaliczyły P-a zaocznie do drugiej z 16 kategorii oskarżonych o udział w rewolucji. Tymczasem P. przebywał w Brukseli, podawał się za inżyniera fabrycznego i periodycznie zabiegał o prolongatę austriackiego paszportu, po raz ostatni w grudniu 1850. Utrzymywał kontakt z krajem, m. in. należał w l. 1850–5 do współpracowników poznańskiego „Ziemianina”. Nakładem tego pisma ogłosił rozprawkę pt. Pogląd na fabrykację cukru z buraków (P. 1850). Dalsze jego losy nie są znane.

 

Estreicher XIX w., (Dopełnienia); – Kozik J., Między reakcją a rewolucją, W. 1975; Łopuszański B., Stowarzyszenie Ludu Polskiego, Kr. 1975; Łuczakówna H., Wiktor Heltman, P. 1935; Stebelski P., Lwów w 1848 r., „Kwart. Hist.” 1909 s. 316, 358, 507, 516, 525, 528, 532; Zajcew P., Szewczenko i Polacy, W. 1934 s. 53–5; – Batowski A., Diariusz wypadków 1848 r., Wr. 1974; Horoszkiewicz J., Notatki z życia, Wr. 1957; Knot A., Miscellanea źródłowe do dziejów 1848 r. w Galicji, „Sobótka” R. 3: 1948 s. 211; Lelewel J., Listy emigracyjne, Kr. 1952 III; Wybranowski R., Pamiętniki, Lw. 1882 II 179–80; – „Gaz. Narod.” 1848 nr z października; „Postęp” 1848 nr z maja; „Ziemianin” 1850–5 (spis osób wspierających pracami na końcu każdego tomu); – AGAD: Baworowscy, rkp. 269 (protokoły RNC); Kwerenda W. Borysa w katalogach studenckich, aktach komisji śledczej i indeksach akt Gubernium we Lw.

Stefan Kieniewicz

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.