Kazimierz (Kazek), (zm. między 1490 a 1494), książę zatorski. Najstarszy syn ks. zatorskiego Wacława i Marii, córki Urbana Kopczowskiego zwanego Świrczyna, a brat Wacława, Janusza i Włodka, książąt zatorskich. Zrazu wszyscy czterej rządzili razem i już u progu swych rządów w r. 1469 przyrzekli Kazimierzowi Jagiellończykowi nie wchodzić w przeciągu roku z nikim w układy dotyczące sprzedaży ich księstwa, a w r. 1470 (21 XI) w Piotrkowie na sejmie ponowili to zobowiązanie na rok następny. Dn. 7 I 1471 r. potwierdzili jeszcze wspólnie przywilej ojca Wacława z r. 1449 dla klasztoru tynieckiego. Lecz już w r. 1474 (28 V) podzielili się ojcowizną w ten sposób, że jedną część otrzymali wspólnie K. i Wacław, a drugą Janusz i Włodek; w razie bezpotomnej śmierci któregokolwiek spadek po nim miał przypaść drugiemu bratu. Ponieważ Wacław istotnie zmarł bezpotomnie (w 1484) wcześniej od K-a, tenże odziedziczył połowę zamku w Zatorze, dochody od mieszczan i włościan mieszkających z prawej strony rzeki Skawy, następnie wszystkie wsie zakonne i stacje na Mucharzu (na lewym brzegu). Wspólnie z pozostałymi braćmi posiadał wsie: Piotrowice, Trzebienczyce i Węglowce, tak samo góry i lasy. Również dochody z targów miały być wspólne. K. zatrzymał nadto zamek w Inwałdzie. W r. 1469 uposażył kaplicę św. Barbary w kościele parafialnym w Zatorze. Jednakże bracia nie przestrzegali zasady dziedziczenia po sobie. Zlekceważył ją w r. 1477 Janusz zatorski, a w r. 1487 także i K., zapisując w razie bezpotomnej śmierci cały swój majątek krewnemu Januszowi, ks. raciborskiemu (zapis nie potwierdzony przez króla polskiego i stąd nie zrealizowany).
K. był żonaty z Machną, córką Mikołaja, ks. raciborskiego, której za zgodą brata Wacława (zgodnie z klauzulami traktatu podziałowego) zapisał w r. 1484 (25 IV) Spytkowice i Bachowice oraz cały swój majątek ruchomy i nieruchomy, z wyjątkiem 1 600 fl. węgierskich należnych bratu Wacławowi. W r. 1486 (16 V) spotykamy K-a w Cieszynie jako świadka na dokumencie Stefana Zapolyi i jego żony Jadwigi cieszyńskiej. Obok dobrych kontaktów z Kazimierzem ks. cieszyńskim i jego siostrami pozostawał K. i jego żona Machna w zażyłych stosunkach z mieszczaństwem krakowskim, skoro rajcy krakowscy zastrzegają im i ich potomkom prawo prezenty mansjonarzy w kościele Św. Barbary i ołtarzysty w kościele Najśw. Maryi Panny.
K. oraz jego żona cieszyli się też poparciem króla Kazimierza Jagiellończyka, któremu służyli niejednokrotnie pożyczkami, jak np. w r. 1486, kiedy Machna za radą K-a pożyczyła królowi 2 000 czerwonych zł, czy znów w r. 1489, kiedy K. pożyczył dalsze 200 czerwonych zł. W r. 1490 suma tych pożyczek doszła do wysokości 2 300 zł Obok interesów finansowych prowadzonych z królem Kazimierzem K. i jego żona byli wierzycielami w r. 1488 Mikołaja Tęczyńskiego na 2 000 fl. węgierskich. W r. 1490 (8 I) zapisał K. klasztorowi Augustianów w Krakowie czynsz roczny 5 grzywien od 100 fl. węgierskich, zabezpieczonych na wsi Bachowice. K. nie odegrał, mimo kontaktów z innymi książętami śląskimi i dworem królewskim w Polsce, wybitniejszej roli politycznej. Data jego śmierci nie jest dokładnie znana. Ponieważ w r. 1493 (24 VI) brat K-a Janusz sam wydał przywilej dla m. Zatora, a w r. n. występuje w źródłach (4 VII) Machna jako wdowa (relicta olim Cazek principis Zathoriensis), zmarł więc K. pomiędzy 8 I 1490 a 24 VI 1493, względnie 4 VII 1494 r.
Boniecki M., Książęta śląscy z rodu Piastów, W. 1875 cz. II s. 320; Dworzaczek, Genealogia; Wutke, Stammtafeln; – Biermann G., Beiträge zur Genealogie der Herzöge von Auschwitz, Notizenblatt d. k. k. mähr. schles. Gesellschaft zur Beförderung des Ackerbaues, 1862 s. 34–7, 44–8; tenże, Zur Geschichte der Herzogthümer Zator u. Auschwitz, Sitzungsberichte d. Wiener Akademie d. Wissenschaft, Phil. hist. Klasse 40, s. 594–631; Gątkowski J. N., Rys dziejów księstwa oświęcimsko-zatorskiego, Lw. 1867 s. 53, 93; Hausdorf G., Die Piasten Schlesiens, Breslau 1933 s. 176, 204; Prasek V., Dejiny knižestvi Tĕšinskeho, Opava 1894 s. 161–3; Rychlik I., Księstwo oświęcimskie i zatorskie, Sprawozdanie Gimnazjum w Tarnowie, Tarnów 1887 s. 58–61; Stanek J., Z dziejów ziemi oświęcimskiej, Kr. 1959; – Cod. Sil., VI nr 360, 363, 374, 379; Kod. m. Krak., III nr 477, 478.
Feliks Kiryk