Pańkowski Kazimierz (1838–1901), zootechnik, dyrektor Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach. Ur. 18 VI w Łące (pow. Rzeszów), był synem właściciela ziemskiego. Po ukończeniu gimnazjum w Rzeszowie studiował w l. 1855–6 inżynierię lądowo-wodną na Politechnice we Lwowie, w l. 1856–8 rolnictwo w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach, potem przez rok specjalizował się w hodowli zwierząt w akademii rolniczej w Altenburgu Węgierskim (dziś Magyar Ovar). W l. 1859–1901 był profesorem hodowli zwierząt w Wyższej Szkole Rolniczej w Dublanach (od r. 1862 jako profesor zwycz.), w l. 1862–7 jej dyrektorem. Był także w l. 1878–96 kierownikiem majątku uczelni, w której zorganizował muzeum hodowlane oraz mleczarskie. W sąsiedztwie Dublan dzierżawił majątki Grzybowice (1869–78) i Malechów (1878–90), w których przeprowadzał liczne doświadczenia z hodowlą ziemniaków, łąkarskie i melioracyjne, zaś w całej okolicy umiejętnie rozwinął wśród chłopów warzywnictwo i sadownictwo, ważne dla sąsiedniego Lwowa. Pod koniec życia kupił majątek Mokrzany w pow. Sambor. Był przede wszystkim jednak zootechnikiem, w uczelni wykładał hodowlę ogólną i szczegółową zwierząt, anatomię i fizjologię zwierząt, mleczarstwo, choć w razie potrzeby i miernictwo, technologię rolną, budownictwo rolne, sadownictwo. Poza uczelnią zasłynął jako wybitny i wszechstronny hodowca, referent hodowlany Galicyjskiego Tow. Gospodarskiego (GTG) i jego inspektor zarodowych obór bydła. Główny nacisk położył na podniesienie zarówno folwarcznej, jak i chłopskiej hodowli bydła w Galicji Wschodniej. W r. 1875 wspólnie z Adamem Sapiehą, prezesem GTG, przesłał do Min. Rolnictwa memoriał w sprawie całkowitej reorganizacji tej dziedziny, poniechania importu często chorego bydła stepowego rosyjskiego i rumuńskiego na rzecz szlachetnego bydła środkowoeuropejskiego dla poprawy stanu krajowego pogłowia; postulował zakładanie przy pomocy rządu zarodowych obór tego bydła dla chowu w stanie czystym oraz stacji kopulacyjnych na licencjonowanych obcych buhajach dla podniesienia bydła krajowego. Dla Galicji Wschodniej był zwolennikiem – zgodnie z ówczesnym zapotrzebowaniem – bydła roboczo-mięsnego. Jako delegat GTG i ministerstwa importował w l. 1871–80 rasy niemieckie (algauery, oldenburgi, wschodnie fryzy, kuhlandy), których wzorowe obory prowadził także w Dublanach, szerzej też propagował rasy szwajcarskie (simmentalery, szwyce, bernery), z których bydło simmentalskie bardzo się rozpowszechniło w chowie czystym oraz przyczyniło do poprawy bydła podolskiego, zaś szwyce do poprawy wschodniogalicyjskiego bydła górskiego. Natomiast był przeciwnikiem importu mlecznego bydła holenderskiego jako zbyt delikatnego dla ówczesnych polskich warunków hodowlanych. W Projekcie do zmiany norm przy subwencjonowaniu chowu bydła rogatego („Rolnik” 1875) zaprojektował podział Galicji na sześć rejonów chowu bydła zgodnie z charakterem gleb, ogólnej kultury rolnej i prowadzoną akcją importową. Pierwszy zwrócił też uwagę na zabiedzone dotąd bydło krajowe, szczególnie majdańskie i czerwone polskie, nadające się do uszlachetnienia w chowie czystym zarówno dla chłopów, jak i ziemian. P. położył także zasługi w uszlachetnianiu krajowych odmian świń oraz koni roboczych, interesował się owczarstwem.
P. ogłaszał artykuły fachowe w „Rolniku” (polemiki owczarskie, artykuły z ogólnej i szczegółowej hodowli, żywienia zwierząt, doświadczeń z paszami i ziemniakami) oraz w „Rocznikach Krajowej Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach” o wpływie melioracji na mleczność krów. Opublikował też wiele podręczników, jak Anatomia i fizjologia zwierząt (Lw. 1867), Chów koni (Lw. 1866,1885), Chów trzody chlewnej (Lw. 1886), Chów zwierząt domowych w ogólności (Lw. 1869, Dublany 1874), Teoria czyli nauka wyżywienia zwierząt domowych (Lw. 1868, 1877), Chów owiec (Lw. 1866), Chów bydła rogatego (Lw. 1869). Zmarł w kilka miesięcy po przejściu na emeryturę 13 VII 1901 w Mokrzanach. Zasługi P-ego uczcili uczniowie i koledzy ufundowaniem stypendium jego imienia dla biedniejszych dublańczyków.
W małżeństwie z Honoratą z Komarnickich P. miał synów: Stanisława, rolnika, i Mieczysława (zob.), oraz córkę Helenę, zamężną Maciołowską.
Österreichisches Biographisches Lexicon. 34. Lieferung, Wien 1977; Au J., Historia Krajowej Wyższej Szkoły Rolniczej w Dublanach, „Roczniki Krajowej Wyższej Szkoły Roln. w Dublanach” 1888 s. 51–62; Dublany, Lw. 1897 s. 13–16, 26, 88–92, 94–104, 115–20, 156–8, 211–17, 361; Pawlik S., Hodowla bydła rogatego w Polsce, Lw. 1925 s. 84–6, 117; Pruski W., Hodowla zwierząt gospodarskich w Galicji w latach 1772–1918, Wr. 1975 I 427, 432–5, II 54–5, 177, 196, 231; – Łopuszański T., Pamiętnik c. k. Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego 1845–1894, Lw. 1894; – „Czas” 1901 nr 160; „Gaz. Lwow.” 1901 nr z 17 VII; „Przegl. Weterynarski” 1901 s. 312, 394; „Rolnik” 1901 nr 32 s. 304–5; „Słowo Pol.” 1901 nr z 16 VII; „Sylwan” 1901 s. 189, 280; „Tyg. Roln.” 1901 s. 239; – Informacje Marii Bojarskiej.
Stanisław M. Brzozowski