Paszkowicz Kazimierz (1788–1845), uczestnik wojen napoleońskich, powstaniec 1830/1 r., pułkownik, emigrant. Ur. 10 III w Zegrzu w pow. pułtuskim, był synem Edwarda, właściciela niewielkiego majątku ziemskiego, i Wiktorii ze Skokowskich. Ukończył szkołę podstawową. Następnie pracował w służbie cywilnej i w r. 1809 został podsekretarzem w komisji obrachunkowej Rady Stanu Ks. Warsz. Dn. 1 III 1809 wstąpił do wojska jako szeregowiec 2 p. piechoty liniowej, brał udział w bitwie pod Raszynem i w szturmie Zamościa. Dn. 10 X 1810 awansował na podporucznika, a 28 VIII 1812 na porucznika. W r. 1812 z korpusem Józefa Poniatowskiego walczył pod Krasną, Smoleńskiem (gdzie został ranny), Możajskiem, Woronowem, Wercją, Małojarosławiem i Berezyną. Awans na kapitana otrzymał 19 IV 1813 i brał udział w bitwach pod Grabstad, Iterbock, Lipskiem, Hanau. Wyróżnił się w bitwie pod Lipskiem i otrzymał Legię Honorową. W r. 1814 walczył we Francji. W r. 1820 został członkiem loży «Bracia Zjednoczeni». W armii Król. Pol. P. był kapitanem pułku grenadierów gwardii, dn. 13 I 1830 awansował na podpułkownika i został przeniesiony do Komisji Rządowej Wojny, gdzie do wybuchu powstania pracował w komisariacie ubierczym. Wtajemniczony w plany powstańcze, nie chciał przystąpić do sprzysiężenia, nie wierząc w powodzenie ruchu, mimo to, aczkolwiek niechętnie, w r. 1828 dał się wprowadzić do związku przez Piotra Wysockiego. P. usunął się jednak na plan dalszy, pomimo że, wg zeznań Franciszka Kruszelnickiego, przewidziany był na członka rządu powstańczego. Jako dowódca 13 p. piechoty walczył w powstaniu, 5 IX 1831 awansował na pułkownika i odznaczył się przy szturmie Warszawy. Dn. 12 IX 1831 otrzymał Krzyż Kawalerski Virtuti Militari. Po upadku powstania P. wyemigrował do Francji i osiadł w Besançon, gdzie działał jako członek Rady Polaków. W czerwcu 1832 był prezesem sądu honorowego Rady Polaków w Besançon dla rozpatrzenia zatargu między gen. Józefem Bemem a ppłkiem Janem Zaleskim. W Besançon zgłosił akces do loży wolnomularskiej «Św. Jan» (marzec 1832) i prowadził akcję werbunkową wśród emigrantów. W r. 1833 jako dowódca 2 batalionu Hufca Świętego podążył z Besançon do Frankfurtu na pomoc rewolucji niemieckiej. Po porażce wyprawy frankfurckiej przeszedł do Szwajcarii i zamieszkał w Porrentruy, gdzie wszedł na krótko w skład Rady Gospodarczej Hufca Świętego. Ponieważ jednak nie zgodził się na współpracę z rewolucjonistami włoskimi, wycofał się z Rady z końcem 1833 r. Wraz z Ludwikiem Oborskim był P. głównym przeciwnikiem wyprawy sabaudzkiej. Ze Szwajcarii czynił starania o powrót do Francji i uzyskał pozwolenie w r. 1834. Krótko mieszkał w Châlons, potem osiadł z powrotem w Besançon w r. 1837. P. zmarł 29 VII 1845 w Paryżu, pochowany został w grobie zbiorowym na cmentarzu Montmartre. Stosunki rodzinne P-a nie są znane.

Enc. Org.; Uruski; Łoza, Legia Honorowa, s. 65; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich; – Askenazy Sz., Łukasiński, W. 1929; Cygler B., Pułkownik Ludwik Oborski szermierz wolności, Gd. 1976; Gadon, Emigracja pol.; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; toż, 1815–30; Harbut J., Noc listopadowa, W. 1926; Księga pamiątkowa w 50-letnią rocznicę powstania 1830 roku, Lw. 1881; Lewak A., Od związków węglarskich do Młodej Polski, W. [b. r.]; Limanowski B., Szermierze wolności, Kr. 1911; Łukaszewicz W., Tadeusz Krępowiecki, W. 1954; Sokołowska S., Młoda Polska, Wr. 1972; Tokarz W., Sprzysiężenie Wysockiego i noc listopadowa, Kr. 1925; Żychowski M., Ludwik Mierosławski, W. 1963; – Bartkowski J., Wspomnienia, 1966; Barzykowski S., Historia powstania listopadowego, P. 1883 I; Golejewski H., Pamiętnik, Kr. 1971 I; Goszczyński S., Noc belwederska, Paryż [b. r.] s. 14, 19; Grabowiecki J., Moje wspomnienia z emigracji, W. 1970; Jełowicki A., Moje wspomnienia, W. 1970; Konarski S., Dziennik z lat 1831–1834, Wr. 1973; Krosnowski, Almanach hist. 1837, 1846; Lipkowski J., Groby polskie w Paryżu i okolicy, „Roczn. Tow. Pol. Liter.-Artyst.” 1911–12 s. 212, 260; Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji, Kr. 1974; – „Demokrata Pol.” T. 8: 1845 s. 16; „Dzien. Narod.” 1845 nr 226; „Roczn. Wojsk. Król. Pol.” 1817–30; „Trzeci Maj” 1845 nr z 20 IX s. 142; – B. PAN w Kr.: rkp. 1841 k. 35–36; B. Pol. w Paryżu: rkp. 387 kontrola I k. 97.

Red.