INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Prot Adam Lelewel     

Prot Adam Lelewel  

 
 
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lelewel Prot Adam Jacek (1790–1884), oficer napoleoński, poseł na sejm Król. Pol., ziemianin. Ur. 11 IX w Warszawie; szóste z rzędu dziecko Karola (zob.) i Ewy z Szeluttów, brat Joachima (zob.) i Jana (zob.). Wychowywał się w domu rodzinnym w Woli Cygowskiej w ziemi liwskiej, a w październiku 1801 r. został oddany do konwiktu pijarów w Warszawie. W r. 1807 rozpoczął służbę w biurze swego kuzyna, ministra spraw wewnętrznych J. Łuszczewskiego. W r. 1809 wstąpił na ochotnika, w stopniu podporucznika, do 3 p. piechoty. W r. 1811 awansowany na porucznika, w 1812 na kapitana (kampanię 1812 r. odbył jako adiutant gen. E. Żółtowskiego); odesłany z Możajska do Mohylowa z depeszami ks. Józefa Poniatowskiego, bił się nad Berezyną. Kampanię 1813 r. odbył u boku gen. J. Dąbrowskiego, uzyskał wówczas Złoty Krzyż Virtuti Militari i Legię Honorową. Wzięty do niewoli w czasie odwrotu spod Lipska, został zwolniony do domu i objął gospodarstwo w Woli Cygowskiej. W l. 1817–9 był sekretarzem nowo utworzonej Dyrekcji Ogniowej w Warszawie. W r. 1821 został afiliowany przez A. Plichtę do Tow. Patriotycznego, w którym nie przejawił jednak szczególnej aktywności. Obrany w r. 1822 posłem z pow. węgrowskiego, zasiadał w czasie sesji 1825 r. w komisji administracyjnej i zaliczany był do «malkontentów». Wzięty pod śledztwo w lutym 1826 r., nie przyznał się do niczego. Dzięki wstawiennictwu gen. J. Rautenstraucha został zaliczony do VI grupy obwinionych i wypuszczony po 2 miesiącach. Po wybuchu powstania 1830 r., prawdopodobnie w styczniu 1831 r., otrzymał nominację na ministra oświaty, której jednak nie przyjął, tłumacząc się brakiem odpowiednich kwalifikacji. Zgłosił się natomiast ponownie do wojska, lecz wódz naczelny M. Radziwiłł delegował go do Wydziału Wojskowego przy Rządzie Narodowym, gdzie pracował jako szef w randze referendarza stanu. Po upadku Warszawy wyjechał do Krakowa, gdzie postanowił skorzystać z amnestii i wrócić do kraju.

Odtąd L. trudnił się gospodarstwem w Woli Cygowskiej, gdzie od r. 1824 był wójtem. W r. 1837 wylegitymował się ze szlachectwa w Heroldii Król. Pol. Od r. 1830 L. działał w Tow. Kredytowym Ziemskim woj. mazowieckiego; w r. 1862 obrany na prezesa wyborów tegoż towarzystwa z pow. stanisławowskiego, odmówił przyjęcia tej funkcji. Po śmierci brata Joachima poświęcił się zbieraniu i porządkowaniu jego spuścizny. Anonimowo ogłosił wspomnienie o bracie Janie (P. 1857), podał do druku Joachima Lelewela „Listy do rodzeństwa pisane” (2 t., P. 1878–9), jak również wybór listów do tego ostatniego („Bibl. Warsz.” 1877). W r. 1878 ukazały się Wspomnienia moje o działaniach wojennych korpusu pod dowództwem gen. J. H. Dąbrowskiego (W.), będące obroną czynności tegoż generała w kampanii 1813 r. W połowie lat pięćdziesiątych spisał Pamiętnik, doprowadzony do r. 1832. Aż do r. 1865 prowadził zwięźlejszy Diariusz domu naszego i jeszcze na schyłku życia, gdy już stracił wzrok, dyktował luźne Opowiadania z lat młodych. Przekazy te są pierwszorzędnym źródłem do życiorysu jego słynniejszego brata. L. opracował też monografię bpa K. Cieciszowskiego (rkp. 2 t. w B. Jag.), był też autorem recenzji (drukowanych i niedrukowanych), interesował się numizmatyką i kartografią. Umarł w Woli Cygowskiej 21 III 1884 r., pochowany w Poświętnem. Z żony Józefy Ślaskiej, poślubionej 23 IV 1823 r., pozostawił synów: Tadeusza, Karola, Zygmunta Augusta i Jana Henryka (miał być jeszcze czwarty syn), oraz córki: Jadwigę, za J. Russockim, i Helenę, za J. Czaplickim.

 

W. Enc. Ilustr.; Boniecki, Uruski; – Askenazy Sz., Łukasiński, W. 1930; Gembarzewski, Wojsko Pol., 1807–14; Mościcki H., Pod berłem carów, W. 1924; – L. P., Pamiętniki i diariusz domu naszego, Wr. 1966 (podob.); Lelewel J., Dzieła, W. 1957–61 I, III, VI–VIII; tenże, Listy emigracyjne; Pamiętniki dekabrystów, Wyd. W. Zawadzki, T. 3: Sprawy dekabrystowskie w pamiętnikarstwie polskim, W. 1960; – „Kłosy” 1884 nr 981 s. 246–7, 256 (podob.), nr 982 s. 262–3; „Kur. Warsz.” 1884 nr 85; „Tyg. Illustr.” 1884 nr 67 (podob.).

Stefan Kieniewicz

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Joachim Józef Benedykt Lelewel

1786-03-21 - 1861-05-29 historyk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Gliński

1850-06-13 - 1920-01-01
poeta
 

Alfred Wysocki

1873-08-26 - 1959-09-03
dziennikarz
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Julian Kramsztyk

1851 - 1926-09-25
lekarz pediatra
 

Alfred Milieski

1834 lub 1835 - 1908-06-14
polityk
 

Bogusław Parczewski

1869-08-14 - 1935-09-04
działacz społeczny
 

Edward Michał Stawecki

1829-09-06 - 1866-04-04
wydawca
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.