Pigułowski Kazimierz, pseud. Cezary (1907–1942), inżynier architekt, działacz organizacji konspiracyjnej Polska Niepodległa. Ur. 3 III w Warszawie, był synem Antoniego, zduna, i Marianny z domu Gratys. W młodości borykał się z trudnymi warunkami materialnymi i u schyłku pierwszej wojny światowej miał z tego powodu przerwę w nauce szkolnej. Od r. 1920 uczył się w Gimnazjum Humanistycznym Kazimierza Nawrockiego, w którym uzyskał w r. 1925 świadectwo dojrzałości. W t.r. rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej, w r. 1925/6 jako wolny słuchacz, a w r.n. jako student. Studia przerywał w l. 1929–31 ze względu na trudną sytuację materialną oraz dla odbycia służby wojskowej w Batalionie 10a Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty w Nisku nad Sanem w l. 1930/1. W latach studiów imał się różnych zajęć zarobkowych, jak dekoracja wystaw i wnętrz sklepowych oraz dorywcze zajęcia w pracowniach wziętych architektów, m.in. u Leona Makowieckiego, Jerzego Sosnkowskiego, Leonarda Tomaszewskiego, Juliusza Żurawskiego. P. przebywał i pracował w kręgu kolegów, z których wielu stało się potem znanymi architektami i profesorami wyższych uczelni. Interesował się teatrem i muzyką, w życiu politycznym młodzieży akademickiej udziału nie brał. W r. 1936 uzyskał dyplom inżyniera architekta i podjął pracę w Wydziale Planowania Miasta Zarządu m.st. Warszawy. Stosunkowo szybko zyskał sobie uznanie zwierzchników i został kierownikiem Pracowni planu szczegółowego dla dzielnicy Wola. Razem ze Zbigniewem Ihnatowiczem lub Leonem Makowieckim P. brał udział w konkursach urbanistycznych. W r. 1938 uzyskał trzecią nagrodę w konkursie na rozbudowę śródmieścia miasta Równe, a w r. 1939 I nagrodę za projekt zabudowy dzielnicy Lublin-Tatary. Był także współprojektantem domów podoficerskiego i oficerskiego w garnizonie Góra Kalwaria oraz w konkursie na domy mieszkalne Tow. Osiedli Robotniczych bez szczegółowej lokalizacji.
We wrześniu 1939 niezmobilizowany, wyszedł z miasta 7 IX, by rychło doń powrócić. Po kapitulacji Warszawy pracował nadal w Wydziale Planowania Miasta i już w październiku wprowadzony został przez inżyniera Józefa Sulińskiego (pseud. Zawisza), założyciela organizacji Polska Niepodległa (PN), do pracy konspiracyjnej. Powierzono mu obowiązki komendanta Okręgu Warszawskiego PN. Zajmował się głównie działalnością organizacyjno-wojskową PN, zaś sprawami propagandowymi (dobrze redagowana prasa) kierował Tadeusz Kroński. W r. 1941 P. zorganizował i przeprowadził uwolnienie aresztowanego komendanta głównego PN J. Sulińskiego (przebywający na Pawiaku Suliński został celowo zakażony tyfusem, a w następstwie przeniesiony do szpitala zakaźnego Św. Stanisława przy ul. Wolskiej i stamtąd uprowadzony 18 XI t.r.). P. uczestniczył również w podziemnym życiu kulturalnym.
Dn. 6 VI 1942 w drodze na odprawę organizacyjną w dzielnicy Grochów P. został aresztowany wraz z komendantem rejonu Jabłonna PN Włodzimierzem Rogowskim. Czy było to przypadkowe zatrzymanie w łapance (P. miał przy sobie materiały organizacyjne), czy też wynik dłuższej obserwacji, nie udało się ustalić. P., torturowany w czasie śledztwa w siedzibie gestapo w alei Szucha, został 13 VI przewieziony w stanie ciężkim na Pawiak. (W. Rogowskiego w al. Szucha zakatowano). Dwukrotnie zabierany na dalsze śledztwo z izby chorych na noszach, został zamęczony w czasie przesłuchań 18 VI 1942. Zwłoki P-ego niemiecka policja bezpieczeństwa wydała do Zakładu Medycyny Sądowej, licząc zapewne, że na pogrzeb przyjdą towarzysze broni z konspiracji i będzie można dokonać kolejnych aresztowań. Uruchomiony system ostrzeżeń zapobiegł temu. P. pochowany został na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 16 E, I, 2).
Ojciec P-ego Antoni, po dłuższym pobycie na Pawiaku, wywieziony został 29/30 IX 1942 do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu (oznaczony był tam numerem 66769), gdzie zginął.
W małżeństwie z Marią z Winnickich (zm. 1978) miał P. córkę Elżbietę (ur. 1942).
Fot. (2) ze zbiorów S. Sobockiego i S. Tworkowskiego w Materiałach Red. PSB; – Bartoszewski W., Warszawski pierścień śmierci, Wyd. 2., W. 1970; Domańska R., Pawiak. Więzienie gestapo, W. 1978; Spychalski M., Delegacja KRN w Armii Polskiej w ZSRR, „Wojsk. Przegl. Hist.” T. 24: 1979 nr 2 s. 194; Strzembosz T., Odbijanie i uwalnianie więźniów w Warszawie 1939–1944, W. 1972 s. 62–5; Syrkusowa H., Działalność architektów i urbanistów w Warszawie w okresie okupacji hitlerowskiej 1939–1945, w: Warszawa lat wojny i okupacji 1939–1944, W. 1973 III 322–3; Śliwicki Z., Meldunek z Pawiaka, W. 1974; Wanat L., Za murami Pawiaka, Wyd. 5., W. 1972 s. 530–1; Warszawska Szkoła Architektury 1915–1965, 50-lecie Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, W. 1967; – Arch. (Studenckie) Politechniki Warszawskiej: Akta osob. P-ego sygn. 9459; Centr. Arch. KC PZPR 202–I/54 k. 123–221, Mat. org. PN; IH PAN: sygn. A 83a/59, A 473/69; – Informacje: Zbigniewa Ihnatowicza, Stanisława Różańskiego, Stanisława Rychłowskiego, Stefana Sobockiego, Stefana Tworkowskiego i Kazimierza Zatopiańskiego.
Marek Getter