Schiele Kazimierz (1890–1956), taternik, alpinista, narciarz, działacz sportowy. Ur. 27 IX w Warszawie, był synem Kazimierza Ludwika (zob.) i Anny z Temlerów, bliźniaczym bratem Aleksandra (zob.).
Od dzieciństwa S. chodził po Tatrach, a od r. 1905 zaczął uprawiać systematycznie turystykę wysokogórską w Tatrach Wysokich, na ogół w towarzystwie brata Aleksandra i tych samych co i on tatrzańskich przewodników-górali. W r. 1908 został przyjęty do Sekcji Turystycznej (ST) Tow. Tatrzańskiego (TT). W okresie przed pierwszą wojną światową S. należał do najaktywniejszych taterników polskich. Przeszedł wiele dróg wspinaczkowych zaliczanych wówczas do najtrudniejszych: dokonał m.in. drugiego całkowitego przejścia Grani Wideł od Łomnicy po Kieżmarski Szczyt (1911, z bratem Aleksandrem i Jędrzejem Marusarzem Jarząbkiem), poprowadził też kilka nowych dróg, np. na Mylną Przełęcz od wschodu i północną ścianą Gąsienicowej Turni (1909, z Wojciechem Tylko-Suleją) oraz wspomnianą w życiorysie brata Aleksanda – na Małą Buczynową Turnię (1911). Brał udział jako ochotnik w wielu akcjach ratunkowych Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR), z którym był związany od jego powstania w r. 1909 (członkiem zwyczajnym został w r. 1945). Przed pierwszą wojną światową S. ukończył szkołę realną i II semestr w Instytucie Technicznym w Warszawie. Od r. 1909 studiował budowę maszyn w Wyższej Szkole Technicznej (die Technische Hochschule) w Wiedniu, zdając I egzamin państwowy w grudniu 1913, a II egzamin państwowy – w marcu 1918 i uzyskując świadectwo złożenia egzaminów. W Austrii uprawiał wysokogórską turystykę narciarską i skalną wspinaczkę w Alpach; podobnie jak i brat uczył się w r. 1910 jazdy na nartach w Hohenbergu, w szkole M. Zdarsky’ego. Należał, wraz z bratem, do współzałożycieli działającego w l. 1912–14 narciarskiego klubu «Cap» (względnie CAP). Dokonał z kolegami klubowymi i w większości z bratem Aleksandrem przeszło stu wejść szczytowych, narciarskich oraz turystycznych i wspinaczkowych w Alpach Styryjskich, w Niskich i Wysokich Taurach, w Stubaier Alpen, w Tyrolu, w Alpach Bawarskich i w Alpach Szwajcarskich. W r. 1918 S. ożenił się z poznaną w czasie wiedeńskich studiów Austriaczką Hertą Baltzer. Jako prezent ślubny S. otrzymał od ojca na własność willę «Mazowiecka». Skróconą służbę wojskową odbył w Kompanii Wysokogórskiej w Zakopanem, pełniąc funkcję instruktora narciarstwa.
W r. 1920 S. osiadł w Zakopanem na stałe. W r. 1921 założył tam pierwszą w Polsce mechaniczną wytwórnię nart pod firmą «Bracia Schiele i Spółka». Od r. 1923 zakład mieścił się przy ul. Kasprusie. Ta nowocześnie wyposażona fabryka odegrała ważną rolę w rozwoju polskiego narciarstwa. Produkowała do 3 tys. par nart i 1 tys. sanek rocznie. Sprzęt ten, wytwarzany z czasem na podstawie wzorów szwedzkich, nie ustępował zagranicznemu. Na nartach tej firmy odnosili sukcesy najwybitniejsi narciarze polscy: Stanisław Marusarz, Bronisław Czech, Stanisław Skupień, Józef Daniel Krzeptowski, Jan Kula, Józef Marusarz i wielu innych. Wytwórnia produkowała też nieopłacalne ekonomicznie narty skokowe, tylko dla ułatwienia rozwoju tej konkurencji narciarskiej w Polsce. S. rozdał wybijającym się zawodnikom i uzdolnionej młodzieży góralskiej tysiące par nart. Subsydiował też akcje na rzecz rozwoju narciarstwa wśród dzieci zakopiańskich, organizowane przez Kornela Makuszyńskiego. Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego S. uprawiał w Tatrach i Beskidach turystykę narciarską, dokonując wielu przejść wyczynowych na nartach, m.in. w ciągu 16 godzin pokonał trasę: Zakopane – Hala Goryczkowa – Kasprowy Wierch – Sucha Przełęcz – Dolina Wiercicha – Zawory – Ciemnosmreczyny – Wrota Chałubińskiego – Morskie Oko – Świstówka – Dolina Pięciu Stawów – Zawrat – Hala Gąsienicowa – Zakopane (od 25 III 1926 z Henrykiem Bednarskim).
S. uprawiał też (1912–37) narciarstwo zawodnicze. W konkurencjach biegowych i zjazdowych był jednym z najlepszych zawodników zakopiańskiej Sekcji Narciarskiej (SN) Polskiego Tow. Tatrzańskiego (PTT). Startował 133 razy w różnych zawodach narciarskich, w tym 36 razy za granicą. M.in. zajął I miejsce w biegu na 18 km w klasie seniorów w r. 1927 na mistrzostwach Republiki Czechosłowackiej w Karkonoszach (Nový Svět) i II miejsce na takich samych zawodach w r. 1929. W r. 1933, w Westerowie (Czechosłowacja), dwukrotnie był zwycięzcą: w biegu na 18 km i biegu zjazdowym.
S. należał wraz z bratem Aleksandrem do grupy działaczy, którzy reaktywowali zakopiańską SN PTT w r. 1919, od początku działał w jej zarządzie, a następnie przez blisko dwadzieścia lat pełnił funkcję jej prezesa. W tym samym czasie pracował na różnych stanowiskach w kolejnych zarządach podhalańskiego okręgu Polskiego Związku Narciarskiego (PZN). Był sędzią narciarskim (związkowym i międzynarodowym), kierownikiem sportowym ok. 30 zagranicznych wyjazdów polskich narciarzy i instruktorem narciarstwa (ok. 40 kursów narciarskich dla początkujących i zaawansowanych). W l. 1921–4 był członkiem zarządu ST PTT. Przyznano mu także godność członka honorowego PZN.
W l. międzywojennych S. uprawiał również szybownictwo w Aeroklubie w Nowym Targu. W r. 1934 zdobył w tej dyscyplinie, jeden z pierwszych w Polsce, sportową «kategorię C». Rodzina S-a należała do elity towarzyskiej Zakopanego, a willa «Mazowiecka» była w l. międzywojennych jednym z ośrodków życia sportowego i kulturalnego miasta.
W czasie wojny wytwórnię nart w Zakopanem przejęli Niemcy. S. był aresztowany; po zwolnieniu ukrywał się w Warszawie, gdzie był czynny w konspiracji i brał udział w powstaniu warszawskim 1944 r. W jego willi «Mazowiecka» w Zakopanem przechowywano broń i amunicję partyzantów Armii Krajowej «Kurzawy» (Tadeusza Studzińskiego).
Zaraz po wojnie S. usiłował rozwinąć produkcję w wytwórni nart. W r. 1948 przeszła ona jednak w ręce Izydora Łuszczka i Józefa Bracha, a w r. 1950 została upaństwowiona i wchłonięta przez Zakopiańską Wytwórnię Nart. S. pracował w niej jakiś czas jako kierownik wydziału smarów, a później jako robotnik.
W r. 1945 S. powrócił do pracy organizacyjnej w zakopiańskim narciarstwie; został pierwszym prezesem tamtejszej SN PTT. W r. 1949 S. uległ wypadkowi narciarskiemu, który spowodował uraz kręgosłupa, w następstwie chorobę Parkinsona i inwalidztwo. Zmarł 16 V 1956 w Zakopanem i tam, na Nowym Cmentarzu, został pochowany. Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1931).
Żona S-a Herta z domu Baltzer była w 1. poł. l. międzywojennych jedną z czołowych zawodniczek narciarskich zakopiańskiej SN PTT i wybijającą się automobilistką, znaną jako Hanna (bądź Anna) Schiele (w l. 1926–30 wygrała dwukrotnie samochodowy Rajd Pań, organizowany przez Automobilklub Polski, i jeden z górskich wyścigów do Morskiego Oka). Z małżeństwa tego miał S. syna Tadeusza (zob.) i córkę Danutę (ur. 1924), zamężną Semadeni, znaną taterniczkę, która po r. 1948 wyjechała z mężem do Szwajcarii i zamieszkała w Genewie. W jej posiadaniu znajduje się część dokumentów i pamiątek rodziny Schielów.

Enc. tatrzańska (fot.); Narciarstwo. Zarys encyklopedyczny, Red. G. Młodzikowski, A. Ziemilski, W. 1957; Szulc E., Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie, W. 1989; Długołęcka L., Pinkwart M., Zakopane. Przewodnik historyczny, W. 1988; Paryski W.H., Tatry Wysokie. Przewodnik taternicki, W. 1951–83 I–XXV; Pinkwart M., Zdebski J., Nowy Cmentarz w Zakopanem. Przewodnik biograficzny, W.–Kr. 1988; – Chwaściński B., Z dziejów taternictwa. O górach i ludziach, W. 1979; Fredro-Boniecki A., Historia narciarstwa polskiego 1907–1914, „Narciarstwo Pol.” 1925 s. 46–7; Gentil Tippenhauer W., „Zakopanoptikon” i „Wielki dzień” Andrzeja Struga, „Wierchy” 1958 s. 198; Kapeniak J., Tatrzańskie diabły, W. 1971; Krygowski W., Polskie Towarzystwo Tatrzańskie a rozwój narciarstwa w Polsce, tamże 1948 s. 123, 126, 130; Mikulski M., Zakopane kolebką produkcji nart w Polsce, tamże 1986 s. 188–90; Pamiętnik jubileuszu trzydziestolecia Sekcji Narciarskiej Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego przy Oddziale Zakopiańskim PTT., 1937, Zakopane [1937] s. 21, 24–6; Zakopane. Czterysta lat dziejów,. Pod red. R. Dutkowej, Kr. 1991 I–II; Ziemba Z., Śladami dwóch desek. Zarys dziejów narciarstwa, Kr. 1955; – Goetel F., Patrząc wstecz, Londyn 1966 s. 81–2, 107, 131–2; Rocznik polskiego przemysłu i handlu 1938, W., poz. 11793; Schiele A., Kazimierz Schiele, „Taternik” 1958 nr 2 s. 50 (fot.); tenże, Polacy w Alpach Austriackich przed pół wiekiem, tamże 1962 s. 30–1; Schiele T., W cieniach chmur, Kr. 1987 s. 11, 80, 83, 86; Zieliński D. (i Gentil Tippenhauer W.), W stronę Pysznej, Wyd. 3, W. 1976; – „Wierchy” 1956 s. 213 (nekrolog); – Informacje z Universitätsarchiv der Technischen Universität w Wiedniu (z 22 IV 1994); – Informacje i archiwum Józefa Nyki z W. (dokumenty związane z życiem oraz działalnością sportową i organizacyjną S-go); – Informacje Jana Rippera z Zakopanego; – Długołęcka L., Pinkwart M., Zakopane od A do Z [w druku, w wydawnictwie «Sport i Turystyka», 1990].
Andrzej Matuszyk