INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Klemens Podwysocki     

Klemens Podwysocki  

 
 
1832 - 1903-10-21
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Podwysocki Klemens, krypt. K. P. (1832–1903), poeta, tłumacz, pedagog. Ur. w Winnicy na Podolu. Szkoły ukończył w Kijowie (wg „Encyklopedii ogólnej wiedzy ludzkiej” z r. 1875 X, uczęszczał do gimnazjum w Winnicy, a następnie studiował na Uniwersytecie Kijowskim), po czym zajmował się guwernerką po domach ziemiańskich na Podolu. W r. 1866 osiadł w Warszawie, gdzie – poza pracą pedagogiczną – rozwinął wcale żywą działalność literacką, zamieszczając wiersze i poematy oraz przekłady poetyckie przede wszystkim w „Kłosach”, „Tygodniku Illustrowanym” i „Kronice Rodzinnej”, a także w „Bluszczu”, „Wędrowcu”, „Opiekunie Domowym”, „Tygodniku Mód”, „Przyjacielu Dzieci” i w in. pismach warszawskich, a nawet w galicyjskich (np. w „Czasie”). Własna twórczość poetycka P-ego pozostawała w cieniu polskiej literatury romantycznej, zwłaszcza krajowej, wiele np. zawdzięczał Wincentemu Polowi. Obok liryków, w których dawał często wyraz swej tęsknocie za Ukrainą, ogłaszał poematy historyczne, wprowadzał do nich treści zaczerpnięte z dziejów Turcji i Bizancjum (Irena, „Tyg. Illustr.” 1868), Serbii (Miłosz Kobylowicz, tamże 1869), a zwłaszcza Polski i Ukrainy (Córa Chrobrego. Rapsod historyczny, Kr. 1874; Soroka, „Tyg. Illustr.” 1869; Znad Bohu. Z podania ludowego, „Kron. Rodzinna” 1875). Uprawiał także tematykę historiozoficzną w duchu chrześcijańskim (np. w poemacie Noc na Wschodzie, „Tyg. lllustr,” 1873) oraz religijną (Dzień męki. Ahaswerus, legenda, „Tyg. Illustr.” 1874). Epigoński charakter poezji P-ego oraz jego działalność odczytowa, w której zwalczał, zresztą bez należytego przygotowania naukowego, teorię Ch. Darwina i w ogóle filozoficzne podstawy pozytywizmu, powodowały ostre ataki przeciw niemu ze strony wyznawców tego kierunku. P. odpowiadał na nie nie tylko piórem; gwałtowny z natury, nie wahał się publicznie zwymyślać lub – wyzywać na pojedynek swoich literackich przeciwników. W r. 1874 wyzwał redaktora „Przeglądu Tygodniowego” Adama Wiślickiego w odwet za skrytykowanie w „Przeglądzie” swego poematu Noc na Wschodzie. Następstwem tego wyzwania była sprawa sądowa, zakończona skazaniem P-ego na 22 dni aresztu. Takie postępowanie przyniosło P-emu niejaki rozgłos, a poglądy – pewną popularność w pismach i kołach zachowawczych. Popularność ta jednakże nie trwała długo, a od całkowitego zapomnienia uchroniła go twórczość przekładowa, którą uprawiał równocześnie z oryginalną. Zaczął od tłumaczeń wierszy V. Hugo i temu pisarzowi pozostał wierny na długie lata. Tłumaczenia te, chwalone współcześnie, przedrukowywano w antologiach; do dziś zalicza się je do najlepszych spolszczeń z francuskiego poety. Pozostały one jednak trudno dostępne, bo rozproszone po czasopismach, a tylko fragmenty z „Legendy wieków” zdołał P. zebrać w osobnym tomie (W. 1871), stanowiącym zresztą obecnie rzadkość bibliograficzną. Zakaz cenzury przerwał druk drugiego u nas, a wiernego i samodzielnego przekładu „Les Misérables” (pt. „Nędzarze”, W. 1878, w ambitnej serii „Biblioteka Najcelniejszych Utworów Literatury Europejskiej”); tylko na łamach „Tygodnika Mód i Powieści” (1875) ukazało się tłumaczenie „Hernaniego”; scenicznej realizacji tej sztuki w Warszawie również sprzeciwiła się cenzura. Chwalono współcześnie także przeznaczony dla sceny i nie wydany przekład P-ego „Świętoszka” Moliera (wystawiony W. 1874). Dla potrzeb teatru spolszczył P. nadto kilka współczesnych sztuk francuskich (m. in. „Serafinę” V. Sardou), z których jedynie dramat F. Coppéego „Opuszczona” doczekał się druku („Tyg. Illustr.” 1874).

W r. 1878 P. przeniósł się do Częstochowy, gdzie został nauczycielem języka francuskiego w progimnazjum. Jednakże już w r. n. z bliżej nie znanych powodów politycznej natury utracił tę posadę, a gdy ponadto policja nie pozwoliła mu udzielać lekcji prywatnych, znalazł się w nędzy, w której poratował go pożyczką przyjaciel ojca Józef Ignacy Kraszewski. W r. 1880 (?) otrzymał marnie wynagradzaną pracę w częstochowskiej Inspekcji Dróg Żelaznych. Ok. r. 1884 znów pojawił się w Warszawie i przypomniał czytelnikom wierszami i poetyckimi przekładami drukowanymi w „Kłosach”, „Bibliotece Warszawskiej”, „Biesiadzie Literackiej”, „Tygodniku Literackim” i w in. pismach, z czasem coraz rzadziej. W stolicy przebywał co najmniej do r. 1887, po czym udał się «na tułaczkę w poszukiwaniu kawałka chleba» („Wiek Ilustr.” 1903; wedle nekrologu w „Bibl. Warsz.”: «do Cesarstwa»). Na parę lat przed śmiercią powrócił do Warszawy, gdzie wegetował nie posiadając stałego zajęcia, usiłował żyć z tłumaczeń, o które przychodziło mu coraz trudniej – m. in. przełożył dla „Biblioteki Dzieł Wyborowych” studium P. Lerey-Beaulieu „Nowe społeczeństwa anglo-saksońskie” (W. 1901). Zmarł w nędzy w Warszawie 21 X 1903.

Przed r. 1878 P. założył – jak się zdaje – rodzinę (w tym czasie pisał do Kraszewskiego: «w Warszawie zostawiłem dzieciątko moje jedyne z biedną matką»).

 

Estreicher w. XIX; toż, Wyd. 2, V 150, X 433; Estreicher K., Zestawienie przedmiotów i autorów w 32 tomach Tygodnika Ilustrowanego z l. 1859–1875, W. 1877; Bibliogr. filozofii pol., III; Bibliografia literacka czasopism polskich za r. 1875–6, Lw. 1936–8; Enc. ogólna wiedzy ludzkiej, W. 1875 X; Enc. Org. (Suplement); Kurier Warszawski. Książka jubileuszowa, W. 1896 s. 670; Ruch. Kalendarz encyklopedyczny na r. 1889, W. 1889; – [Dygasiński A.], Echa warszawskie, „Przegl. Tyg.” 1886 nr 25 s. 299–300; – Gomulicki W., Warszawa wczorajsza, Wyd. J. W. Gomulicki, W. 1961; Kocięcka M., Żydanowicz Z., Z dziejów Wiktora Hugo w Polsce, „Przegl. Human.” 1958 nr 6 s. 96–8, 113; [Pietkiewicz A.] Pług A., Dr Antoni Józef Rolle, „Kłosy” 1883 nr 929 s. 247; [Przyborowski W.] Eksdziennikarz, Stara i młoda prasa, Pet. 1897 s. 117–20; tenże, Listy o literaturze i literatach warszawskich, „Tyg. Mód” 1870 nr 7; Sowiński L., Rys dziejów literatury polskiej podług notat A. Zdanowicza, Wil. 1875 IV; Świętochowski A., Liberum veto, W. 1976 I–II; Żydanowicz Z., Recepcja „Legendy wieków” w Polsce, „Przegl. Human.” 1959 nr 5 s. 155–7, 159–60; – Hertz P., Zbiór poetów polskich XIX w., Ks. 3, 4, W. 1962–75; Lubowski E., Przegląd teatralny, „Bluszcz” 1874 nr 41; Sienkiewicz H., Listy, W. 1977 I cz. 1–2; „Kłosy” 1875 nr 515 (rec. przedstawienia „Serafiny” V. Sardou w przekładzie P-ego, inna rec. w: „Kur. Warsz.” 1875 nr 95); „Kur. Codz.” 1874 nr 141 (sprawa sądowa P-ego); „Niwa” 1872 nr 7, 8, 23; – Nekrologi z r. 1903: „Bibl. Warsz.” t. 4 s. 413–14, „Biesiada Liter.” nr 44 s. 345 ([Maleszewski W.] Sęp), 359, „Dzien. Chicagoski” nr 266, „Książka” nr 11 s. 414, „Tyg. Ilustr.” nr 44 [Ostroróg J.], „Tyg. Pol.” nr 44, „Wędrowiec” nr 44, „Wiek Ilustr.” nr 290 s. 6; – B. Jag.: rkp. 4839, 10900, Listy P-ego: rkp 6475 k. 385–386, 6527 k. 51–55, 6712 k. 348–349, 6998 k. 92–96; B. PAN w Kr.: rkp. 718 (list P-ego); IBL PAN: Kartoteka bibliograficzna.

Rościsław Skręt

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Albin Dunajewski h. Sas

1817-03-01 - 1894-06-19
biskup krakowski
 

Franciszek Ksawery Prauss

listopad 1874 - 1925-12-14
polityk
 
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Henryk Maurycy Szuman (Szumann)

1822-02-03 - 1910-10-17
prawnik
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.