Sanguszkowa z Czartoryskich Klementyna Maria Teresa (1780–1852), filantropka. Ur. 30 IX w Korcu, była drugą córką Józefa Klemensa Czartoryskiego (zob.) i Doroty Barbary Jabłonowskiej.
Uczyła się w domu pod kierunkiem prywatnych nauczycieli. Ok. r. 1795 wyjechała z ojcem do Saksonii, gdzie 26 VI 1798 w Dreźnie wyszła za mąż za Eustachego Erazma Sanguszkę (zob.). W posagu otrzymała 200 tys. złp. S. z mężem zamieszkała w Antoninach w pow. zasławskim.
W czasie kilkuletniego pobytu wraz z rodziną w Berlinie i Wiedniu S. zaprzyjaźniła się z Karoliną Hohenzollern, siostrą późniejszego króla pruskiego Wilhelma I i w przyszłości żoną cara Mikołaja I. Od r. 1810 przebywała w kraju (Warszawa, Korzec, Antoniny, Tarnów i Sławuta). W lutym 1812 jej mąż wyjechał na Wołyń bez porozumienia się z rządem Ks. Warsz. i został oskarżony o dezercję. S. podjęła wówczas szeroką korespondencję z władzami i różnymi wybitnymi osobistościami wyjaśniając postępowanie męża, później zaś zajmowała się łagodzeniem skutków jego politycznej i towarzyskiej izolacji. Od r. 1813 osiadła w Sławucie. Sporo uwagi poświęciła urządzaniu rodowej rezydencji. Z jej inicjatywy założono w Sławucie bibliotekę, której podstawą stał się księgozbiór z Korca, odziedziczony przez S-ą po ojcu. Znajdujące się w nim pisma teologiczne i polityczne uzupełniła pracami historycznymi autorów polskich. Ok. r. 1850 biblioteka sławucka liczyła ponad 6 tys. tomów. Później zajęła się S. też uporządkowaniem biblioteki w Gumniskach. Po nagłej śmierci córki Doroty (1821) dla jej uczczenia S. wzniosła kościół w Sławucie w stylu klasycystycznym p. wezw. św. Doroty.
S. prowadziła w swoich dobrach działalność charytatywną wśród biednych i chorych, przeznaczając na ten cel nadwyżki produktów rolnych ze swoich folwarków. W r. 1834 S-ej udało się zapobiec konfiskacie grożącej rodzinnemu majątkowi ze względu na udział jej syna Romana (zob.) w powstaniu. Przez wiele lat prowadziła starania o jego uwolnienie z zesłania syberyjskiego, m. in. wykorzystując dawną znajomość z Karoliną Hohenzollern, wówczas już cesarzową Aleksandrą, i wychowywała jego córkę. Mimo nacisków władz carskich Sanguszkowie w r. 1834 nie zgodzili się na otwarcie szkoły rosyjskiej w Zasławiu. S. spisała w l. 1832–5 pamiętnik ogłoszony w r. 1927 pt. Roman Sanguszko, zesłaniec na Sybir z r. 1831, w świetle pamiętnika matki, ks. Klementyny z Czartoryskich Sanguszkowej oraz korespondencji współczesnej (W.); pamiętnik ten wykorzystał Tadeusz Łopalewski w powieści historycznej o Eustachym Sanguszce pt. „Ostatni z pierwszych” (W. 1977). Ok. r. 1837 S. poważnie zachorowała i leczyła się wówczas u Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Po śmierci męża w r. 1844 zamieszkała w Gumniskach koło Tarnowa, gdzie nadal prowadziła działalność charytatywną. Zmarła 2 III 1852, pochowana została w grobie rodzinnym na Starym Cmentarzu w Tarnowie.
Z małżeństwa z Eustachym Sanguszką miała S. troje dzieci (zob. życiorys męża).

Portrety przez: Lejba Horowitza (ok. 1835), Józefa Grassiego (ok. 1797–9) oraz G. Battiga – dwa ostatnie znajdują się w Muz. Okręgowym w Tarnowie; – Słown. Geogr., XIV 446; Słown. Pracowników Książki Pol.; Konarski S., Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1958 s. 116–17; Żychliński, V 302; Katalog zabytków sztuki w Pol., I 446; Schematismus universi venerabilis cleri dioeceseos Tarnoviensis anno 1827, 1841, 1844, 1848; – Beauvois D., Polacy na Ukrainie (1831–1863). Szlachta polska na Wołyniu, Podolu i w Kijowszczyźnie, Paryż 1987 s. 210; Chrzanowska P., Sanguszkowie, Tarnów 1989 s. 10, 11; Dutkiewicz J., Tarnów, W. 1954 s. 70; Kłodziński A., Nekrolog ks. Eustachego Sanguszki, Lw. 1886; Kumor B., Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1786–1985, Kr. 1985; Stecki T. J., Wołyń pod względem statystycznym, historycznym i archeologicznym, Lw. 1864 I 347–62; – Sanguszko E., Pamiętnik 1786–1815, Kr. 1876; Szujski J., Opowiadania i roztrząsania, Kr. 1866 II 225–52; – „Czas” 1852 nr 58; „Dzien. Warsz.” 1852 nr 97, 101 (mylna data śmierci); „Gaz. Lwow.” 1852 nr 55.
Józef Długosz