Sokoliński (Drucki Sokoliński) Krzysztof, kniaź (zm. 1639), starosta jezierzyski, kasztelan połocki. Był najstarszym synem woj. połockiego Michała (zob.) i jego pierwszej żony Rainy Korsakówny.

Być może początkowo przeznaczono S-ego do stanu duchownego, ponieważ w r. 1590 był alumnem w seminarium papieskim w Wilnie. Studiował następnie na Uniw. Wil. (w l. 1592–3 należał do sodalicji mariańskiej), poczem wyjechał za granicę; 19 X 1595 immatrukulował się na uniw. w Ingolsztadcie, gdzie podjął studia prawnicze. Kontynuował je w Rzymie i w r. 1598 jako student obojga praw ogłosił z upoważnienia rektora Sapienzy M. Velliusa pracę Conclusiones iuridicae de legatis… Wyłożył w nich, przedstawione na czterdziestu przykładach, zaczerpniętych głównie z Kodeksu Justyniana, kwestię legatów wg prawa rzymskiego. Pracę tę dedykował kanclerzowi lit. Lwu Sapieże, nazywając go swoim patronem. W r. 1599 był w Altdorfíe, a później znowu w Ingolsztadcie, gdzie w r. 1600 wraz z którymś z Tyszkiewiczów i Sanguszków wdał się w burdę z niemieckim studentem J. Waiblem. Uznany za winnego napaści na Waibla, podobnie jak i pozostali, uszedł kary, wyjeżdżając do Włoch.

Po powrocie do kraju pozostawał S. w gronie klientów L. Sapiehy, któremu najpewniej zawdzięczał tytuł dworzanina i sekretarza królewskiego. W r. 1603 polecił go Sapieha Zygmuntowi III jako biegłego w prawie na urząd instygatora, lecz bez powodzenia. W r. 1607 dostał S. w zarząd, z cesji ojca, star. jezierzyskie. W r. 1609 posłował z woj. połockiego na sejm, na którym wybrano go do komisji dla korektury praw i Tryb. Lit. W Jezierzyszczach, twierdzy granicznej z Moskwą, zabiegał o odbudowanie zamku po niedawnym pożarze oraz o odzyskanie gruntów oderwanych od starostwa i zawłaszczonych przez okoliczną szlachtę. Popadł wówczas w ostry konflikt z horodniczym witebskim Mikołajem Wasilewiczem o służby i stacje zamkowe należne od jego poddanych. Dzięki mediacji woj. witebskiego Jana Zawiszy spór został załagodzony, 16 IV 1613 określono ściśle obowiązki poddanych Wasilewicza wobec star. jezierzyskiego. W r. 1615 drewniany zamek jezierzyski spłonął ponownie i mocą konstytucji sejmu w r. 1616 zobowiązano S-ego do jego odbudowy, usypania wałów i obsadzenia go załogą. Przeprowadzona w r. 1617 lustracja zamku wypadła korzystnie dla S-ego; chwalono dobre przygotowanie do obrony. Chorąży połocki Jan Korsak, dokonujący lustracji z ramienia pisarza polnego lit. Jarosza Piaseckiego, zauważył jednak słabe zaopatrzenie Jezierzyszcza w żywność, toteż Piasecki postulował, aby wspomóc S-ego finansowo.

S. zajęty pilnowaniem pogranicza, rzadko włączał się w życie publiczne. Kłopotów przysparzały mu zatargi między załogą zamku a poddanymi starostwa, napaści żołnierzy na okoliczną szlachtę (np. na Krzysztofa i Jerzego Chrapowickich). W r. 1621 posłował z woj. połockiego na sejm, na którym został wyznaczony do komisji dla ustalenia cen na towary w W. Ks. Lit. Uzyskał wówczas obietnicę interwencji królewskiej u rotmistrza załogi zamku newelskiego, do którego zbiegli, pobrawszy płacę i «barwę», hajducy z Jezierzyszcza. Dn. 30 I 1623 dostał kasztelanię mścisławską, 10 III t.r. mianowany został surogatorem połockim dla zachowania porządku i sprawowania sądów grodzkich w zastępstwie nieobecnego w kraju Janusza Kiszki, woj. połockiego (urząd ten sprawował jeszcze w pocz. r. 1627). Na sejm w r. 1623 przybył już po wotach; mianowano go tam 9 XII jednym z komisarzy do osądzenia witebszczan za zabójstwo unickiego arcybpa połockiego Jozafata Kuncewicza. W styczniu i lutym 1624 uczestniczył w odbywającym się w Witebsku pod przewodnictwem L. Sapiehy procesie, który zakończył się odebraniem praw miejskich Witebskowi i surowym wyrokiem na winnych zabójstwa. Dn. 27 V 1625 postąpił na kasztelanię połocką. Był na sejmie 1626 r.

Z powodu zagrożenia od Moskwy nie uczestniczył S. w r. 1632 w konwokacji po śmierci Zygmunta III. Wybierał się t.r. na elekcję, lecz ostatecznie zaniechał podróży. Dn. 10 IX w liście do hetmana polnego lit. Krzysztofa Radziwiłła wyjaśniał, iż nie uchyla się od publicznych obowiązków, ale prawo nakazuje mu podczas bezkrólewia strzec ukrainnego zamku. W czasie działań wojennych polsko-moskiewskich pozostawał w Jezierzyszczu, 8 III 1633 skarżył się Radziwiłłowi na słabość załogi, nie otrzymał jednak posiłków. Zmuszał więc bojarów jezierzyskich, którzy schronili się w zamku do prac fortyfikacyjnych. W wyniku ich skargi upomniany przez Władysława IV, zdołał jednak obronić swoje postępowanie i 13 XII t.r. oraz 9 I 1634 król polecił bojarom, aby nie uchylali się od służby w zamku. Po spaleniu przez Moskwę Połocka włączył się S. do odbudowy kolegium i kościoła jezuickiego, przeznaczając 6 tys. złp. na sprowadzenie dzwonów z Rygi. Uczestniczył w sejmie zwycz. w r. 1635. W lutym 1639 był S. w Wilnie podczas nadawania Kurlandii ks. Jakubowi Kettlerowi.

Dn. 28 VI 1629 S. otrzymał w Wilnie od podskarbiego lit. Krzysztofa Naruszewicza potwierdzenie oddania podatku ze star. jezierzyskiego i z części jego włości. W r. 1630 wraz ze swą drugą żoną otrzymał od Zygmunta III dożywocie na wsiach: Toroczany z Dołhopolem, Koziany, Czortawicze, Uhło, Kopne z przyległościami i Ostrowna w star. jezierzyskim. T.r. dołączył S. do dóbr tegoż starostwa resztę włości Ostrowno (część już w r. 1624). Za zasługi w czasie wojny moskiewskiej Władysław IV nadał mu przywilej na leżące w star. jezierzyskim dobra: Miszniewicze, Horodek, Szczepanowicze, Stajki, Ostrowno i Orle. Z tych dwie (Ostrowno i Stajki) scedował Janowi Dzitrzykowi, trzy (Miszniewicze, Szczepanowicze i Horodek) Pawłowi i Ewie z Dolskich Wasilewskim. Dzitrzyk nie dotrzymał jednak warunków umowy, odmawiał pełnienia powinności na rzecz zamku. S. oskarżał go nadto o zagarnięcie gruntów należących do innych wsi star. jezierzyskiego oraz wyrządzanie krzywd poddanym starostwa (1637). Dn. 3 VIII 1638 dostał S. zgodę królewską na scedowanie star. jezierzyskiego zięciowi Krzysztofowi Stetkiewiczowi i 9 II 1639 istotnie sporządził akt ustąpienia tegoż starostwa na rzecz swej córki i jej męża. Wkrótce zmienił jednak zdanie i postanowił przekazać starostwo synowi Krzysztofowi Januszowi (część dóbr została jednak w posiadaniu córki; w r. 1644 miała 8 siół). Dzięki tym nadaniom dobra te weszły na trwałe w posiadanie spadkobierców S-ego. Dziedziczne dobra S-ego były bardzo skromne, składały się nań m.in. Nesino i Kamień w woj. połockim oraz wniesiona przez pierwszą żonę Strubnica w Grodzieńskiem o którą procesował się z Komajewskimi w r. 1628. Zmarł w końcu r. 1639.

Pierwszą żoną S-ego była Komajewska (imię nieznane), córka Jerzego, podkomorzego wiłkomierskiego, drugą Maryna, córka podkanclerzego lit. Gabriela Wojny. Z obu małżeństw pozostawił S. czterech synów i trzy córki. Syn Krzysztof Janusz (który nie utrzymał się ostatecznie przy star. jezierzyskim) pochodził z pierwszego małżeństwa, Gabriel (zm. 1643) i Kazimierz Leon (zm. 1657) byli synami drugiej żony. Nie wiadomo, z którego małżeństwa pochodził syn Michał (zm. 1660), komornik smoleński. Córka Krystyna, zamężna za Krzysztofem Stetkiewiczem, podkomorzym bracławskim, od r. 1643 star. jezierzyskim, pochodziła, być może, z pierwszej żony. Pozostałe dwie: Marianna Florencja, która wyszła za mąż za Pawła Władysława Dolskiego, wojskiego wołkowyskiego, 2.v. za Jakuba Teodora Kuncewicza, podkomorzego lidzkiego, oraz Konstancja, przełożona bernardynek przy kościele św. Michała w Wilnie, były urodzone z Wojnianki.

Wdowa Maryna była w r. 1645 fundatorką kościółka p. wezw. św. Kazimierza pod Połockiem nad Dźwiną; w r. 1654 został zburzony przez wojska moskiewskie.

Estreicher; Słown. Geogr. (Jezierzyszcze, Ostrowno); Boniecki, X 353; Dvorjianskie rody Rossijskoj Imperii, [Red.] S.V. Dumin, St. Pet. 1993 I 220–2; Kojałowicz, Compendium, s. 46–7; Niesiecki; Święcki, Historyczne pamiątki, II 122–3; Poplatek J., Wykaz alumnów Seminarium Papieskiego w Wilnie 1582–1773, Wil. 1930 s.235; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit.; – Pietrzak J., Po Cecorze i podczas wojny chocimskiej. Sejmy z lat 1620 i 1621, Wr. 1983; Sapiehowie; Seredyka J., Senatorowie na sejmach z lat 1611–1623, Zesz. Nauk. WSP w Opolu. Historia, T. 27: 1990 s. 113, 117; Wolff, Pacowie, S. Pet. 1885; Załęski, Jezuici, I, IV cz. 1; Żychiewicz T., Jozafat Kuncewicz, Kalwaria Zebrzydowska 1986 s. 105–6; Žukovič P., Bor’ba protiv unii na sovremennych sejmach (1595–1600). Sejmova bor’ba pravoslavnogo zapadno-russkogo dvorjanstva s cerkovnoj unijej po 1609 g., S. Pet. 1901 cz. IV; – Archiwum domu Sapiehów, Wyd. A. Prochaska, Lw. 1892 I; Dogiel M., Codex diplomaticus Regni Poloniae et Magni Ducatus Lituaniae, V 409; Kognowicki, Życia Sapiehów, Wil. 1790 I 112, 116; Komparski J., Threnodie in obitu […] Alberti Radzivill, Vilnae 1593; Polacy na studiach w Ingolsztacie, Wyd. P. Czaplewski, P. 1914; Vol. leg., II 1684–1685, III 309, 426, 500; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. I dok. pergaminowe nr 984, Dz. V nr 14773 (listy K. Sokolińskiego do K. Radziwiłła), 14783, 14784 (listy Maryny Woynianki Sokolińskiej do J. Kiszki), Dz. X nr 303 s. 1–3, 5–10, 22–23, nr 304 s. 3, 5–8, 10, 12, nr 305 s. 4–6, 8–9, 12, 14–24, nr 306 s. 1–2, 3–6, 7, 9, 11, 13, 15, 17, 19, 21, 23, 25, 27–29, 31, 33, 35, 36, 38–39, nr 310 s. 24, Metryka Kor. 180 k. 458v.–459, Metryka Lit. 114 k. 496v.–497; B. Narod.: BOZ nr 960 (korespondencja S-ego z J. K. Chodkiewiczem); L’vivs’ka deržavna naukova biblioteka im. V. Stefanyka we Lw.: rkp. 224/II k. 118v., 124v.; – Mater. Red. PSB: Kartoteka Komitetu Źródeł do Stosunków Kulturalnych; – Uzupełnienia Henryka Lulewicza i Andrzeja Rachuby z W.

Mirosław Nagielski