INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Pac h. Gozdawa     

Kazimierz Pac h. Gozdawa  

 
 
brak danych - 1695
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pac Kazimierz h. Gozdawa (zm. 1695), biskup żmudzki. Był najmłodszym z dziewięciu synów Piotra (zob.) i Elżbiety z Szemiotów, bratem Feliksa Jana (zob.), Bonifacego Teofila (zob.) i Michała Kazimierza (zob.), Przed r. 1644 rozpoczął studia w Akad. Wil. Przeznaczony do stanu duchownego, już 23 IX 1643 (po dobrowolnej rezygnacji swego przyrodniego brata Jana) został, jako kleryk mniejszych święceń, proboszczem słonimskim. W r. 1650 uzyskał nominację na sekretarza królewskiego i otrzymał kustodię piltyńską. W r. 1648, wraz z braćmi: Hieronimem, Bonifacym i Michałem Kazimierzem, sprzedał swoją część majątku Ostrowiec i Twerecz (pow. brasławski) bratu Feliksowi Janowi, w r. 1654 został przeniesiony ze Słonima na probostwo białostockie, a w r. 1657 wszedł jako kanonik do kapituły wileńskiej. Po klęsce woj. witebskiego Władysława Wołłowicza pod Miadziołem w końcu 1659 r. P., wraz z bratem Hieronimem, został ujęty przez wojska moskiewskie i wywieziony do Moskwy. Próba wykupienia go z niewoli, podjęta za pośrednictwem Samuela Dernałowicza, skończyła się niepowodzeniem, gdyż Dernałowicz ukradł przekazane mu pieniądze, a w dodatku zajął dobra P-a – Męczeniaty. W r. 1662 nadano mu probostwo wileńskie i gieranońskie. Dopiero w początkach 1663 r. P. powrócił z niewoli i otrzymał nominację na biskupa smoleńskiego. Jesienią t. r. wyznaczony został przez Jana Kazimierza, w miejsce chorego podskarbiego w. lit. Hieronima Kryszpina Kirszenszteina, na komisarza do pozyskania wojska litewskiego. Ostatecznie jednak do wojska nie dotarł, zatrzymany w Mińsku. W czasie pobytu Jana Kazimierza w Wilnie P. został 15 VI 1664 konsekrowany na biskupa smoleńskiego.

Związany ze stronnictwem pacowskim, ściśle współpracował P. z dworem w sprawie elekcji «vivente rege» i brał udział w życiu politycznym Litwy. Jesienią 1664 przewodniczył sejmikowi brasławskiemu, a następnie udał się na sejm 1664/5 r.; wziął udział w sądzie nad Jerzym Lubomirskim. Obecny był również na konwokacji w Grodnie w lipcu 1665. T. r., po śmierci bpa wileńskiego Jerzego Białłozora, Pacowie żądali od Ludwiki Marii nadania mu najpierw godności bpa wileńskiego, a następnie bpa żmudzkiego, chcąc w ten sposób uzyskać kontrolę nad ważną strategicznie Żmudzią. Zabiegi te zakończyły się powodzeniem w r. 1666, kiedy to P. został nominatem żmudzkim (w dwa lata później otrzymał prowizję papieską). Z sejmu 1667 r. wyznaczony został na komisarza do zapłaty wojska i rozpatrzenia sporu między szlachtą pow. piltyńskiego i księciem kurlandzkim Jakubem. Na konwokacji warszawskiej w listopadzie 1668 powierzono mu rewizję skarbu litewskiego. W tym czasie uważany był, jak i reszta Paców, za zwolennika elekcji Romanowa. Zapewne następnie przeszedł na stronę księcia Karola lotaryńskiego. W styczniu 1669 przed sejmikiem przedsejmowym na Żmudzi zabronił katolikom zgłaszania kandydatur ewangelików na funkcje poselskie, a w czasie sejmiku, którego obradom przewodniczył, ostro występował przeciw kalwinom i spowodował elekcję stronników pacowskich. W artykułach poselskich wystąpił przeciw kalwinom i ich protektorowi Bogusławowi Radziwiłłowi, domagając się odebrania im wszelkich praw politycznych. Wybranych z konkurencyjnego sejmiku posłów protestanckich obłożył klątwą. Walka z protestantami stanowiła jedną z podstaw polityki P-a, który zażarcie walczył o wyrugowanie ich z życia politycznego. Starał się też o likwidowanie zborów w swojej diecezji. W dn. 11–13 III 1669 wziął udział w synodzie diecezjalnym w Wilnie. Dn. 19 VIII 1669 odbył ingres do katedry w Worniach. W początkach 1670 r. pilnował sejmiku żmudzkiego w Rosieniach, na którym toczyła się m. in. sprawa wyboru starosty żmudzkiego. Wobec niedojścia do skutku komisji dla rozpatrzenia sporu między szlachtą piltyńską a księciem kurlandzkim wyznaczony został P. ponownie do tej komisji na sejmie 1670 r. Obecny był na sejmie 1671 r.

W czasie elekcji Jana Sobieskiego w r. 1674 P. podpisał manifestację przeciwko obiorowi Piasta, ponieważ wraz z całą rodziną był zwolennikiem księcia Karola lotaryńskiego. W końcu 1675 r. podjął się roli mediatora w sporze między swoim bratem, hetmanem w. lit. Michałem Kazimierzem Pacem, a Michałem Kazimierzem Radziwiłłem, hetmanem polnym lit. W r. 1678, a także w l. 1683 i 1685 był wyznaczony z sejmu do grona komisarzy do zapłaty wojska. W r. 1679 zabiegał o biskupstwo wileńskie, chcąc usunąć z tej godności swego krewnego Mikołaja Stefana Paca. Intrygi P-a wśród kapituły wileńskiej, mimo początkowych sukcesów, nie przyniosły jednak rezultatu. Na sejmie w Grodnie w styczniu t. r. zdecydowanie wypowiedział się w swym wotum za możliwością wznowienia wojny z Turcją, popierając tym samym plany króla Jana Sobieskiego, choć zapewne wrogo był ustosunkowany do jego innych poczynań politycznych, stojąc solidarnie z resztą rodziny w obozie malkontentów. W r. 1686 ponownie pretendował do biskupstwa wileńskiego, ale – nie mając już poparcia swych potężnych krewnych – przegrał rywalizację z Aleksandrem Kotowiczem. Na sejmie 1690 r. wyznaczony został na deputata do Trybunału Skarbowego. W t. r. wydrukował w Wilnie ustawy synodów odprawionych za swoich poprzedników (z l. 1636, 1639, 1647, 1651).

W r. 1676 kupił P. majętność Postawy (miasteczko oraz sioło Stary Dwór i folwark Sowczyn, w woj. wileńskim) od Zenowiczów i w r. 1678 przekazał ją swojemu bratankowi Janowi Krzysztofowi (zob.). Gdy w r. 1686 bratanek gwałtownie potrzebował gotówki, P. odkupił odeń Postawy za 65 000 złp. Majątek Koziniec w pow. oszmiańskim, nabyty w r. 1683 od podkomorzyny żmudzkiej Katarzyny Stankiewiczowej, odsprzedał w r. 1689 siostrzenicy Katarzynie Danilewiczowej, podkomorzynie oszmiańskiej. Miał P. nadto Osnowiany na Żmudzi, które w r. 1694 zapisał bratankowi Janowi Krzysztofowi i jego żonie, zabezpieczając jednak na tej majętności 20 000 złp. dla kapituły wileńskiej. W Worniach wybudował P. w r. 1691 w nowym miejscu murowaną katedrę, wraz z bratem Michałem Kazimierzem ufundował kościół Św. Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie. Zmarł P. w Olsiadach na Żmudzi w r. 1695.

 

Dworzaczek; Niesiecki; Kojałowicz, Compendium, s. 56; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac., s. 138; – Codello A., Hegemonia Paców na Litwie i ich wpływy w Rzeczypospolitej 1669–1674, „Studia Hist.” R. 13: 1970 z. 1 (48) s. 31, 43, 52; tenże, Rywalizacja Paców i Radziwiłłów w latach 1666–1669, „Kwart. Hist.” R. 71: 1964 z. 4 s. 919, 927, 928; Grużewski B., Kościół Ewangelicko-Reformowany w Kielmach, W. 1912; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskigo, Kr. 1898 I 258; Kubala L., Wojny duńskie i pokój oliwski, Lw. 1922; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912; Matwijowski K., Pierwsze sejmy z czasów Jana III Sobieskiego, Wr. 1976; Wolff J., Pacowie, Pet. 1885; Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką. Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672, W. 1968; tenże, Rzeczpospolita wobec Turcji i Rosji 1674–1679, Wr. 1976; – Akty Juž. i Zap. Ross., IX; Akty Vil. Archeogr. Kom., IV, XXXIV; Chrapowicki J. A., Diariusz, Wyd. T. Wasilewski, W. 1978; Relationes status dioecesium in Magno Ducatu Lithuaniae, Ed. P. Rabikauskas, Romae 1971 I; Vol. leg., IV 981, 1002, 1037, V 53 (wyd. Ohryzki), 367, 618, 749, 810; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. V nr 11204 (Korespondencja P-a); Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów nr 920; B. Czart.: rkp. 401; Inst. Hist. Uniw. Warsz.: Jaroszuk J., Sejm koronacyjny 1669 r., s. 42–3, 194 (praca magisterska).

Andrzej Rachuba

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Władysław IV (Waza)

1595-06-09 - 1648-05-20
król Polski
 

Andrzej Bobola h. Leliwa

ok. 1591 - 1657-05-16
święty
 

Jan Wężyk

1575 - 1638-05-27
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.