Rappe (Rapp, Rappen) Krzysztof h. własnego (zm. po 1711), generał wojsk kor., komendant twierdzy w Soroce. Pochodził z rodziny inflanckiej. Był synem Henryka (zm. 1675), wójta mojżeńskiego, kapitana (podpułkownika) królewskiego regimentu pieszego Jana Kazimierza, starszym bratem Ottona Ernesta (zob.). Ojciec R-ego pozostał wierny Janowi Kazimierzowi w okresie «potopu», należał do zaufanych oficerów króla i Stefana Czarnieckiego. Na polecenie Czarnieckiego wypełniał delikatne misje polityczne i wojskowe, m. in. kontaktował się z Radziwiłłami.
R. rozpoczął służbę wojskową zapewne w l. 1673–4 w regimencie swojego brata Ottona. W l. 1684–91 był podpułkownikiem tegoż regimentu. W listopadzie 1689 otrzymał od hetmana Stanisława Jabłonowskiego rozkaz, aby z dwoma regimentami pieszymi udać się do Niemirowa w celu objęcia tam funkcji komendanta. W Niemirowie pozostał krótko, bowiem w końcu sierpnia 1691, gdy wojska polskie przeprawiły się na prawy brzeg Dniestru i zajęły twierdzę w Soroce, właśnie R. w stopniu pułkownika otrzymał awans na jej komendanta. Pod swe rozkazy dostał pieszy regiment z 7 działami, dwie chorągwie jazdy oraz zwierzchnictwo nad 500 Kozakami zaporoskimi. Był również odpowiedzialny za wywiad wojskowy w tym rejonie, modernizację fortyfikacji i jej zaopatrzenie. Twierdza leżała na szlaku tatarskim, biegnącym z Budziaku w kierunku Kamieńca Podolskiego, stąd też miała ważne znaczenie operacyjne, a załoga w sile ok. 1 000 ludzi skutecznie wypełniała swe zadania, jako wysunięta placówka wojsk polskich. Już jesienią 1692 R. przeszedł chrzest bojowy jako komendant, skutecznie odpierając od dn. 27 IX do dn. 9 X 1692 wraz ze swoją załogą ataki ok. dwudziestotysięcznych wojsk kozackich i turecko-tatarskich pod dowództwem seraskiera Mustafa Paszy. Polacy zdobyli wówczas 9 chorągwi nieprzyjaciela, wiele sprzętu i amunicji. R. zyskał rozgłos i sławę dzielnego oficera w całej Europie. Stan twierdzy po oblężeniu przedstawiał się jednak tragicznie, z listu R-go do gen. artylerii kor. Marcina Kątskiego (22 X 1692) wynikało, że nowo usypane wały uległy zniszczeniu, wielu żołnierzy i oficerów poległo lub zostało rannych (zdolnych do walki było tylko 100 żołnierzy), Sorokę opuścili również wierni mu Kozacy i chroniący się tu przed Tatarami chłopi, brakowało żywności, sprzętu inżynieryjnego i amunicji. Już w dwa tygodnie po oblężeniu R. udał się do Lwowa, do hetmana Stanisława Jabłonowskiego, celem uzyskania pieniędzy na prace modernizacyjne i zakup żywności dla załogi. We Lwowie przebywał jeszcze w maju 1693, oczekując na pieniądze i suplementy regimentów pieszych. Środki finansowe, a raczej ich zapewnienie, uzyskał w czerwcu t. r., gdyż sejmik wielkopolski w Środzie uchwalił wypłacić R-mu sumę 60 tys. złp. na potrzebne materiały wojskowe i żywność. Prawdopodobnie więc pomiędzy 1693 a 1699 r. dokonał R. modernizacji umocnień (usypanie «nowego wału», który otaczał przygródek zwany też «nowym» miastem oraz stare miasto z murowanym zamkiem), ale w dużej części własnym kosztem. Z sejmu 1699 r. wypłacono mu bowiem sumę 20 445 złp. 12 gr tytułem zwrotu za wyłożone sumy na fortyfikacje i utrzymywanie załogi twierdzy.
W l. 1698–1703 R. był szefem i dowódcą regimentu pieszego, czasowo (1698–9) pełniąc równolegle funkcję tytularnego rotmistrza arkabuzerskiej chorągwi Feliksa Potockiego, hetmana polnego kor. W r. 1701 otrzymał awans na generała i wraz ze swym regimentem wszedł w skład załogi Kamieńca Podolskiego. W komputach w l. 1705, 1710 i 1711 był szefem batalionu lub regimentu pieszego. Zmarł zapewne wkrótce po 1711 r.
Enc. Wojsk., III (Kamieniec Podolski), VII (Soroka); Słown. Geogr. (Kamieniec Podolski, Niemirów, Soroka); Niesiecki; Uruski; – Majewski W., Najazd Tatarów w lutym 1695 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., IX cz. 1 s. 149; Piwarski K., Sprawa pośrednictwa tatarskiego w wojnie polsko-tureckiej (1692–1693), „Studia Hist.” R. 1: 1958 s. 355, 359; Stok P., Bitwa pod Kliszowem w 1702 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., VI cz. 1 s. 205; Wimmer J., Wojsko polskie, W. 1965; tenże, Wojsko Rzeczypospolitej, W. 1956; Wojtasik J., Ostatnia rozprawa zbrojna z Turkami i Tatarami w 1698 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk. XIII cz. 1 s. 88, 117–19; – Documente privitoare la istoria Românilor, Wyd. E. Hurmuzaki, t. XVI (Korespondencja i raporty konsulów francuskich z lat 1603–1824), Bukareszt 1912 s. 284–8 (listy J. K. Baluze i V. D’Esneval do Fr. Croissy z października 1692); Sarnecki K., Pamiętniki z czasów J. Sobieskiego, Wr. 1958; Starożytności hist. pol., II 512; – AGAD: Arch. Skarbu Wojsk. dz. 86 nr 76 i 78, Arch. Skarbu Kor., Rachunki Sejmowe nr 72 (1696) k. 24v.; B. Czart: rkp. 183 k. 511–512, 541–542 (listy R-ego do Marcina Kątskiego z października 1692), rkp. 2589 k. 119, 127, 139, 381, rkp. 2603 k. 91 nn, rkp. 2656 I, rkp. 2673 a, b, rkp. 2699 (ordynanse z 30 XI 1689 i 21 I 1692); B. Jag.: rkp. 6226 k. 1–252 (rolle regimentu pieszego O. E. Rappe z l. 1684–91); B. Ossol.: 3003/I („Dziennik oblężenia od 27 IX do 9 X 1692 r. pułkownika Rappa komendanta w Soroce”).
Marek Wagner