INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Leon Jan Pogirski (Pogórski, Pogurski) h. Pobóg  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pogirski (Pogórski, Pogurski) Leon Jan h. Pobóg (zm. ok. 1690), marszałek rzeczycki, rotmistrz wojska litewskiego, poseł sejmowy. Pochodził z rodziny osiadłej w woj. trockim, był zapewne synem Jerzego. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych studiował filozofię w Akad. Wil.; w r. 1640 ogłosił panegiryk poświęcony zmarłemu t. r. podkanclerzemu lit. Stefanowi Pacowi, a skierowany do jego synów (Imago una ex omnibus…). W r. 1647 został deputatem z pow. rzeczyckiego do Trybunału Litewskiego. W czasie powstania kozackiego na Ukrainie, w maju 1649, chorągiew P-ego licząca 139 koni wchodziła w skład armii litewskiej. Nie wziął jednak P. udziału w największej bitwie kampanii 1649 r. na Litwie – pod Łojowem (31 VII), być może jego chorągiew stanowiła ochronę obozu w Rzeczycy. Uczestniczył w działaniach rozpoznawczych prowadzonych przez Janusza Radziwiłła, hetmana polnego lit., jesienią t. r. On to właśnie przyniósł 9 IX wiadomość o zawartym pod Zborowem rozejmie. Następnie, pozostając w składzie pułku Szymona Pawszy, P. stacjonował w okolicach Mozyrza, zajmując się pilnowaniem granicy litewskiej przed najazdami oddziałów kozackich. Jego chorągiew szybko malała liczebnie i w pocz. 1651 r. liczyła już tylko 80 koni, przeto została suplementowana. Prawdopodobnie P. wziął udział w zwycięskiej wyprawie J. Radziwiłła na Kijów w r. 1651. Po jej zakończeniu i zawarciu ugody w Białej Cerkwi wrócił do służby strażniczej, stacjonując z pułkiem S. Pawszy w pow. mozyrskim. Zajmował się tam walkami z drobnymi oddziałami powstańców chłopskich. Po wybuchu wojny z Moskwą 1654 r. P. skierowany został w składzie większych sił litewskich (700 ludzi) pod dowództwem chorążego nadwornego lit. Zygmunta Słuszki pod Homel. W październiku t.r. mianowany został podstolim rzeczyckim. Po walkach z wojskami moskiewskimi na terenie Białorusi, zapewne jesienią 1655, P. znalazł się na terenie województwa brzeskiego, gdzie doszło do koncentracji sił litewskich pod dowództwem woj. witebskiego Pawła Sapiehy. Wziął więc zapewne udział w przegranej bitwie wojsk litewskich pod Wierzchowicami (29 XI 1655), kampanii na Podlasiu i Lubelszczyźnie wiosną 1656 oraz w walkach o Warszawę. Jesienią 1656 P. znajdował się na Podlasiu. W t. r. mianowany został marszałkiem rzeczyckim po Jerzym Władysławie Judyckim.

Prawdopodobnie ok. r. 1657 zrezygnował ze służby wojskowej. W liście Jana Kazimierza z 15 X 1660 P. tytułowany jest dworzaninem pokojowym JKM. W następnych latach aktywnie uczestniczył w życiu politycznym kraju. Jako poseł powiatu rzeczyckiego obecny był na sejmie 1661 r. i podpisał 18 VII inspirowany przez Paców manifest szlachty litewskiej w sprawie elekcji vivente rege. Możliwe więc, że był wówczas związany z regalistycznym stronnictwem kierowanym przez kanclerza w. lit. Krzysztofa Paca, który planował powierzenie P-emu funkcji porucznika swej chorągwi husarskiej, do czego jednak nie doszło. P. posłował również z powiatu rzeczyckiego na sejm 1662 r., mimo iż w t. r. był deputatem do Trybunału Lit. Na sejmie tym wybrany został na jednego z komisarzy do pertraktacji z konfederatami wojska litewskiego w Kobryniu, dokąd przybył 2 IV t. r. Rozmowy te nie przyniosły jednak spodziewanych rezultatów i 26 IV komisarze powrócili na sejm do Warszawy. W r. 1666 P. został deputatem do Trybunału Lit. z powiatu rzeczyckiego. Z tegoż powiatu posłował na sejm wiosenny 1667 r., gdzie bezskutecznie usiłował związać się z Bogusławem Radziwiłłem i tym samym porzucić obóz pacowski. Wybrano go wówczas na deputata do komisji w celu rozpatrzenia cen towarów kupieckich, do zapłaty wojsku litewskiemu, a także do rozdziału pieniędzy otrzymanych od Moskwy jako odszkodowanie za utracone wschodnie tereny W. Księstwa. Jednocześnie w zamian za stratę własnych dóbr w woj. smoleńskim P. otrzymał na własność dzierżawione do tej pory dobra królewskie w pow. rzeczyckim: Malewice, Nikonowicze i Choczynka. W r. 1668 P. znowu został obrany przez szlachtę rzeczycką jednocześnie deputatem do Trybunału Lit. i posłem na sejm wiosenny. Na sejmie tym dał się poznać jako zdecydowany regalista i stronnik Paców: dn. 6 IV wystąpił w obronie atakowanego przez Samuela Łukomskiego hetmana w. lit. Michała Kazimierza Paca, przez co popadł w ostry konflikt z opozycją. Następnego zaś dnia ponownie wdał się w zajadły spór z jednym z malkontentów koronnych – posłem sandomierskim Mikołajem Pękosławskim – broniąc interesów królewskich w sprawie pospolitego ruszenia.

P. był obecny na elekcji Michała Korybuta Wiśniowieckiego w r. 1669 i podpisał się pod przysięgą nowego króla złożoną 7 VII w kościele Św. Jana w Warszawie. Przybył także pod koniec obrad na sejm koronacyjny do Krakowa, gdzie wystąpił ze sprawą odebrania rozdanych «a data diplomatis» wakansów, w celu wynagrodzenia nimi egzultantów. W r. 1670 ponownie został deputatem do Trybunału Lit., a w r. 1672 posłem na sejm warszawski, gdzie podpisał się pod manifestem senatorów i posłów litewskich w sprawie dóbr biskupstwa wendeńskiego. Posłował także na sejm 1673 r., skąd wybrany został na jednego z deputatów do rady wojennej przy królu. Wziął udział w elekcji Jana Sobieskiego w r. 1674 jako poseł rzeczycki. Był obecny także na sejmie 1678 r., na którym libertowano jego kamienicę w Wilnie od kwater oraz polecono najbliższej komisji wojskowej w Wilnie rozpatrzyć zasługi wojskowe P-ego. Wziął udział w sejmie 1683 r. oraz posłował z powiatu starodubowskiego na niedoszły sejm 1688 r. W tym czasie prowadził ostry spór z Kazimierzem Pacem, kawalerem maltańskim, o Mejszagołę.

Prócz wymienionych już dóbr P. posiadał jeszcze: Kołczyszczyznę, Boków, Haryn i Zahale (wszystkie w pow. mozyrskim), Mejszagołę (w pow. wileńskim), zabrany Stefanowi Franciszkowi Medekszy folwark Dawkajnie i kamienicę w Wilnie. Zmarł prawdopodobnie ok. r. 1690 «z żalu» po śmierci ostatniego z synów.

W małżeństwie z Anastazją Adelajdą Lenkiewiczówną Ipohorską (ewangeliczką) P. miał dziewięciu synów i pięć córek, z których tylko córki Marianna (zamężna 1. v. za Janem Drobyszewskim, cześnikiem mińskim, 2. v. za Michałem Koziełł-Poklewskim) i Joanna (zamężna 1. v. za Mikiszewskim, 2. v. za Mikołajem Abramowiczem) przeżyły ojca.

 

Estreicher; Konarski S., Szlachta kalwińska, W. 1936 s. 1, 242 (Pogórski); Niesiecki, VII; – Ochmann S., Sejmy lat 1661–1662, Wr. 1977; Wisner H., Działalność wojskowa Janusza Radziwiłła, 1648–1655, „Roczn. Białostocki” T. 13: 1976 s. 78; Wójcik Z., Między traktatem andruszowskim a wojną turecką. Stosunki polsko-rosyjskie 1667–1672, W. 1968; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XVIII; Chrapowicki J. A., Diariusz, Wyd. J. Rusiecki, W. 1845 s. 23, 25; tenże, Diariusz, Cz. 1: 1656–1664, Wyd. T. Wasilewski, W. 1978; Medeksza, Księga pamiętnicza; Poczobut-Odlanicki J. W., Pamiętnik, W. 1877; Vol. leg., IV 950, 981, 996, V 38, 103, 326, 637, 694; Zawisza K., Pamiętniki… wojewody mińskiego (1666–1721), Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1862 s. 19; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II teka 12 nr 1578, Dz. III teka 3 kop. 9 nr 274, Dz. V nr 10036 (S. Morsztyn do B. Radziwiłła, Warszawa 8 IV 1667), nr 12010 (list oryginalny P-ego), Dz. VI nr 36 (Diariusz Janusza Radziwiłła, passim), 11–50 s. 16, Dz. XI nr 51 s. 303, Bibl. Załuskich nr 205 k. 3; Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów nr 124, Zbiór Rusieckich nr 70 s. 129; Arch. PAN: rkp. nr 1404 t. 1 s. 151, nr 5781; B. Czart.: rkp. 158 nr 200, rkp. 394 nr 23, Dep. Muz. Narod. 483 s. 43; B. Jag.: rkp. nr 3595, 5206, Akc. 217/61; B. Narod.: rkp. IV 8505 k. 19.

Andrzej Rachuba

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Jan Wężyk

1575 - 1638-05-27
prymas Polski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.