INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Leon Kazimierz Strehl     

Leon Kazimierz Strehl  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2006-2007 w XLIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Strehl Leon Kazimierz, pseud. Feliks, Leon (1890–1960), lekarz, działacz niepodległościowy, pułkownik Wojska Polskiego i Armii Krajowej.

Ur. 6 VIII w Czarnicach (Bergelau) koło Chojnic, był wnukiem Leona Czarlińskiego (zob. Czarliński Schedlin Leon), synem Władysława (zob.) i Kazimiery z Czarlińskich (1863–1926).

S. uczył się w szkole powszechnej w Poznaniu, po czym uczęszczał do tamtejszego Gimnazjum G. Bergera. W l. 1904–11 był członkiem konspiracyjnego Tow. im. Tomasza Zana (od r. 1909 prezesem jego koła Poznań-Jeżyce). Po zdaniu matury w r. 1911 podjął t.r. studia medyczne na uniw. w Monachium, kontynuowane od r. 1912 na uniw. w Lipsku. W czasach studenckich był członkiem «Zet» i Grupy Narodowej, a z ramienia galicyjskiego «Strzelca» organizował ćwiczenia wojskowe jego drużyn akademickich. W l. 1912–13 był członkiem Polskiego Akademickiego Stow. Naukowego «Unitas» w Lipsku, a w l. 1913–14 instruktorem dla kół Tow. im. Tomasza Zana na Pomorzu. Propagował w tym okresie ruch skautowy i wchodził w skład redakcji pisma młodzieży polskiej „Brzask”. Powołany w październiku 1913 do armii niemieckiej, odbywał do marca 1914 służbę wojskową w 7. pp, po czym od maja t.r. kontynuował studia medyczne na uniw. w Berlinie. Po wybuchu pierwszej wojny światowej służył od września 1914 w armii niemieckiej jako asystent lekarza w 5. p. artylerii polowej (do grudnia 1915) i szpitalu polowym nr 118 (do maja 1917). Następnie był lekarzem dyonu 97. p. artylerii (m.in. prowadził punkt opatrunkowy w bitwie pod Verdun), w końcu został odkomenderowany na front rosyjski. Po zakończeniu działań wojennych wrócił w grudniu 1918 na studia w Berlinie.

W styczniu 1919 znalazł się S. ponownie w kraju i 18 I t.r. wstąpił ochotniczo do wojsk wielkopolskich; wziął udział w powstaniu wielkopolskim jako podporucznik-lekarz odcinka «Śmigiel» Grupy Leszno. Po ukończeniu w kwietniu kursu dla lekarzy w Głównym Szpitalu Wojskowym w Poznaniu został 7 V lekarzem 3. baonu 11. Pułku Strzelców Wielkopolskich. Dn. 23 VII uzyskał dyplom lekarza medycyny na Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz. i w tym miesiącu został adiutantem Dep. Sanitarnego przy Urzędzie Wojskowym w Poznaniu. Powołany w listopadzie t.r. do działu sanitarnego Dowództwa Okręgu Generalnego nr VII tamże, został kierownikiem Referatu Organizacyjno-Mobilizacyjnego. Organizował pomoc sanitarną dla powstań śląskich, a w III powstaniu śląskim w r. 1921 wziął udział jako lekarz odcinka Kluczbork, za co awansował do stopnia majora (ze starszeństwem z 1 VI 1919). Dn. 15 XII 1921 został pierwszym referentem w szefostwie sanitarnym nowo utworzonego Dowództwa Okręgu Korpusu nr VII w Poznaniu. Dn. 24 III 1923 uzyskał na Wydz. Lekarskim Uniw. Warsz. doktorat nauk medycznych na podstawie rozprawy Zmiany w tkankach narządów rodnych w ciąży pozamacicznej. Od grudnia 1925 do stycznia 1927 był słuchaczem kursu doskonalącego, a następnie instruktorem Oficerskiej Szkoły Sanitarnej. W r. 1928 awansował do stopnia podpułkownika (ze starszeństwem z 1 I). W marcu 1930 został dowódcą 7. Baonu Sanitarnego, a w styczniu 1931 pomocnikiem komendanta 7. Szpitala Okręgowego w Poznaniu. Działał w tym czasie w Poznańskim Tow. Przyjaciół Nauk, m.in. był członkiem Komitetu Organizacyjnego Pierwszego Polskiego Zjazdu w Sprawie Badania i Zwalczania Reumatyzmu w Inowrocławiu (6–7 IX 1930). Od października 1931 był komendantem Kadry Zapasowej 7. Szpitala Okręgowego w Poznaniu (do kwietnia 1934). W r. 1933 opublikował Historię 7. Szpitala Okręgowego („Lekarz Wojsk.” nr 5). Wchodził w skład Komitetu Organizacyjnego I Zjazdu Niepodległościowców b. dzielnicy pruskiej w Poznaniu (1934), na którym wygłosił referat Tajne organizacje wojskowe w b. Dzielnicy Pruskiej. (Przyczynek do historii ruchu wojskowo-przygotowawczego w b. zaborze pruskim przed wojną światową) („Pamiętnik I Zjazdu Niepodległościowców byłej Dzielnicy pruskiej w Poznaniu 14.01.1934”, P. 1934). W r. 1934 przeniósł się do Torunia, gdzie początkowo był zastępcą komendanta szpitala okręgowego nr VIII, a od 26 IV t.r. szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu nr VIII. W Toruniu podjął szeroką działalność społeczną, m.in. w l. 1934–7 był członkiem i wiceprezesem Pomorskiego Zarządu Okręgowego PCK, w którym kierował szkoleniem drużyn ratowniczo-sanitarnych i wygłaszał liczne odczyty. Dn. 28 VI 1935 awansował do stopnia pułkownika, a 1 XI 1937 mianowano go szefem sanitarnym Dowództwa Okręgu Korpusu nr I w Warszawie.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 r. S. został 7 IX t.r. szefem sanitarnym tworzącej się Armii «Warszawa». Za zorganizowanie pomocy medycznej w oblężonej stolicy oraz dla Modlina, dowodzący Armią «Warszawa» gen. Juliusz Rómmel w rozkazie pożegnalnym (29 IX) przekazał mu najwyższe uznanie; odznaczono S-a wówczas Krzyżem Virtuti Militari V kl. Po kapitulacji Warszawy S., jako jeniec wojenny, przebywał początkowo w obozie przejściowym w Skierniewicach; 12 X został komendantem Szpitala Okręgowego (Mokotowskiego). Dn. 30 III 1940 zwolniony przez Wehrmacht, przeszedł wraz z personelem pod zarząd miejski, który powierzył mu 1 IV funkcję dyrektora Szpitala Ujazdowskiego i podległego mu Szpitala Maltańskiego. Został także konsultantem, powołanego w marcu t.r. przez centralę PCK, warszawskiego Oddziału Głównej Komisji Opieki nad Inwalidami Wojennymi z okresu wojny 1939 r. Latem 1940 utworzył na terenie Szpitala Ujazdowskiego specjalną szkołę z internatem dla inwalidów. Wraz z Teofilem Kucharskim i Edwardem Lothem organizował w szpitalu zajęcia praktyczne dla studentów konspiracyjnych wydziałów lekarskich Uniw. Warsz. i Uniw. Ziem Zachodnich oraz współtworzył Główną Bibliotekę Lekarską. Prowadzono także w szpitalu zabronione przez okupanta prace naukowe z dziedzin klinicznych i medycyny teoretycznej oraz odbywano posiedzenia referatowe; organizowano tam również zajęcia tajnych podchorążówek oraz szkolenia patroli sanitarnych ZWZ/AK. Dn. 1 VII 1942 objął S. (pod pseud. Feliks) Szefostwo Sanitarne Komendy Głównej AK. W czasie powstania warszawskiego 1944 r., ze swej siedziby (od 4 VIII) w Szpitalu Maltańskim kierował służbą zdrowia walczącej stolicy. Kiedy 14 VIII Szpital Maltański został zajęty przez kompanię SS brygady O. Dirlewangera, S. uratował od śmierci ponad 200 rannych żołnierzy i personel, wyprowadzając ich przez pełen Niemców Ogród Saski do Szpitala Ujazdowskiego w gmachu PKO przy ul. Jasnej (część rannych schroniła się w pustym po niemieckiej masakrze Szpitalu Wolskim przy ul. Płockiej). S-a odznaczono wówczas po raz drugi Krzyżem Virtuti Militari V kl., a wśród współpracowników otrzymał pseud. Mojżesz. Po kapitulacji powstania, przy udziale Lesława Węgrzynowskiego i Wacława Kaflińskiego, lekarzy naczelnych obwodu I Śródmieście, zwołał 3 X odprawę komendantów wszystkich jednostek służby zdrowia, na której ustalono zasady dalszej opieki nad rannymi i chorymi. Sam zorganizował trzy transporty rannych do niewoli i 8 X wyruszył z transportem do Stalagu Mühlberg IV B w Zeithain nad Łabą, gdzie został naczelnym lekarzem polskiego szpitala jenieckiego.

Po wyzwoleniu w kwietniu 1945 przez Armię Czerwoną został S. wcielony do jednostki wojskowej nr 54370 i skierowany na stanowisko ordynatora oddziału polskiego w Szpitalu Wojskowym im. Leontiewa. Dn. 15 VIII t.r. przybył na czele transportu inwalidów wojennych i personelu do Torunia, gdzie władze miejskie powierzyły mu funkcję dyrektora Szpitala PCK (pełnił ją do 28 II 1946). Po kilkumiesięcznych staraniach wrócił 18 III 1946 do zawodowej służby wojskowej i objął stanowisko Szefa Lecznictwa w Dep. Służby Zdrowia MON. Publikował artykuły z tematyki ratownictwa medycznego, ewakuacji i zabezpieczenia ludności, głównie na łamach „Zdrowia”. Cieszył się wielkim autorytetem w wojskowym środowisku medycznym, a jego zasługi stawiano na równi z dokonaniami gen. Bolesława Szareckiego. W r. 1951 przeszedł w stan spoczynku i podjął pracę społeczną w Zarządzie Głównym PCK (kierował jego Działem Oświaty i Przysposobienia Sanitarnego) oraz w ZBoWiD. Zmarł 1 IX 1960 w Warszawie, został pochowany 3 IX na cmentarzu komunalnym na Powązkach. Oprócz wymienionych był odznaczony m.in.: Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych (trzykrotnie), Krzyżem Niepodległości, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie), Śląskim Krzyżem Waleczności i Odwagi, Wielkopolskim Krzyżem Powstańczym, Medalem za Warszawę i Odznaką Honorową PCK II st.

W małżeństwie, zawartym 7 VIII 1923 z Władysławą z domu Wszelaki, miał S. dwoje dzieci: Władysława (1924–1925) i Kazimierę (ur. 1926), zamężną Drozdowską, lekarkę.

 

Enc. powstań śląskich; Kawalerowie Virtuti Militari, s. 350; Kawalerowie Virtuti Militari. Wykazy; Kunert, Słown. konspiracji warsz., II; Paluszkiewicz N., Szews J., Słownik biograficzny członków tajnych towarzystw gimnazjalnych w Wielkim Księstwie Poznańskim 1850–1918, P. 2000 s. 188–9; Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, W. 1997 II z. 1 (fot., bibliogr.); Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918–1919, P. 2002 (fot., bibliogr.); Toruński słownik biograficzny, Tor. 2004 IV (fot., bibliogr.); – Bayer S., Płk dr med. Leon Strehl, „Przegl. Lek.” 1976 nr 1 s. 237–8; tenże, Służba zdrowia Warszawy w walce z okupantem 1939–1945, W. 1985; Bielecki E., W zasięgu «Past-y», W. 1994; Czubiński A., Grot Z., Miśkiewicz B., Powstanie Wielkopolskie 1918–1919, W.–P. 1988; Dunin-Wąsowicz K., Warszawa w latach 1939–1945, W. 1984 s. 333–4; Felchner A., Służba zdrowia Wojska Polskiego (od jesieni 1918 r. do mobilizacji w 1939 r.), Ł.–W. 1990 II 415–16; Grot L., Pawłowski L., Pirko M., Wielkopolska w walce o niepodległość 1918–1919. Wojskowe i polityczne aspekty powstania wielkopolskiego, W. 1968 s. 60–1; Janicki K., Struktura i organizacja wojskowej służby zdrowia w Poznaniu w okresie międzywojennym, „Kron. M. Poznania” 2005 nr 1 s. 262, 266; Karwat J., Od idei do czynu. Myśl i organizacje niepodległościowe w Poznańskiem w latach 1887–1919, P. 2002 s. 10, 261–9; tenże, Polskie Drużyny Strzeleckie na ziemiach polskich zaboru pruskiego, „Studia i Mater. do Hist. Wojsk.” T. 39: 1998 s. 155–63; Lisowski W., Ludzie zasługi niepospolitej, W. 1983 s. 451–63; tenże, Pułkownik doktor Leon Strehl (1891–1960) – wzór lekarza wojskowego, „Lekarz Wojsk.” 1978 nr 9/10 s. 595–603; tenże, Wojskowa służba zdrowia w Powstaniu Wielkopolskim (1918–1919), tamże 1987 nr 3–4 s. 249; Maciejewska-Rucińska M., Szpital Maltański. Wojskowy Szpital AK, [W. 1992] s. 21, 23–5; Matusak P., Wywiad Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej 1939–1945, W. 2002; 80 lat wyższego szkolnictwa medycznego w Wojsku Polskim 1922–2002, L. 2002 s. 24, 26 (fot.); Śreniawa-Szypiowski R., Służba sanitarna w Powstaniu, w: Powstanie Warszawskie. 1 sierpnia – 2 października 1944. Służby w walce, Red. tenże, W. 1994 (fot.); Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Red. A. Gąsiorowski, W.–P. 1982 s. 232; Warszawa we wrześniu 1939 r. Obrona i życie codzienne, Red. C. Grzelak, W. 2004; Wielkopolska a powstanie śląskie 1919–1921. Materiały z III ogólnopolskiego seminarium historyków powstania wielkopolskiego, Red. B. Polak, Leszno 1977 s. 78; Wojskowe aspekty Powstania Wielkopolskiego 1918–1919, Red. B. Woszczyński, P. 1985 s. 13; Wojtkowiak S., Lancet i karabin. Dzieje szkolnictwa medycznego w wojsku polskim, W. 1973; ZET w walce o niepodległość i budowę państwa, Red. T. Nowacki, W. 1996 s. 128; – AK w dokumentach, I–II; Exodus Warszawy. Ludzie i miasto po powstaniu, Pamiętniki i relacje, W. 1993 II; Rocznik lekarski RP na r. 1933/4, 1936, 1938, 1948, W.; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; Rómmel J., Za honor i Ojczyznę, W. 1958 s. 378, 398; Sadowski C., Pamiętnik doktora „Skiby”, W. 1990; Szaniec Asklepiosa. Wspomnienia żołnierzy, pielęgniarek i opiekunek społecznych Szpitala Ujazdowskiego 1939–1944, Oprac. H. Odrowąż Szukiewicz, W. 1990 s. 17, 21, 29, 80, 163, 187, 212, 223, 230, 232, 234–5, 245, 250; – „Zdrowie” 1960 nr 10; „Życie Warszawy” 1960 nr 211, 212 (nekrologi); – B. Raczyńskich: rkp. 2706 (relacja S-a); CAW: Akta personalne S-a, sygn. 2377/5/53, WBH t. 163b, Tajny skauting i Zarzewie–Berlin.

Janusz Karwat

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Władysław Strehl

1857-04-10 - 1929-02-28 kapitan niemiecki
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jerzy Ryszard Szacki

1929-02-06 - 2016-11-25
socjolog
 

Irena Kosmowska

1879-12-20 - 1945-08-21
działaczka społeczna
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Józef Feliks Krzesz-Męcina

1860-01-02 - 1934-12-02
malarz
 

Aleksander Jelski

1834-06-04 - 1916-08-27
etnograf
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.