Benedyktowicz Ludomir Ludwik Dominik, (1844–1926), artysta malarz. Syn Piotra i Marji z Ruszczewskich, ur. 5 VIII we wsi Świniary, par. Mąkobody na Podlasiu. Szkoły średnie odbył w Warszawie. W r. 1861 poświęcił się studjom leśniczym w Broku, instytucie, prowadzonym przez Wojciecha Jastrzębowskiego, b. prof. Marymontu. 22 I 1863 wstąpił B. wraz z 79 wychowankami w szeregi powstańcze do oddziału Zameczka (gen. Cichorskiego) i brał udział w kilku utarczkach. Dostawszy się pod dowództwo Wilkoszewskiego (Wirioma), wysłany na rekonesans do Ostrowa Łomżyńskiego i Udryńca, w walce z sotnią kozaków został ciężko ranny w obie ręce. W szpitalu musiał się poddać operacji bez usypiania. Stracił pięść ręki prawej i przedramię lewej. Przerwanych studjów leśniczych nie kończył, ale poświęcił się upragnionemu zdawna malarstwu, umożliwiając sobie pracę przyrządem przez siebie wymyślonym, rodzajem obrączki metalowej, zakładanej na kostkę ręki, do której przymocowany był pędzel czy ołówek. Mimo kalectwa przez całe życie zachował pogodę ducha, humor i animusz. Naukę malarstwa pobierał w Warszawie u W. Gersona, a potem w Szkole rysunkowej. Od r. 1868 przez lat 4 studjował w Monachjum w Akademji Sztuk Pięknych pod prof. Strehuberem, Anschützem, Wagnerem i Seitzem. Powróciwszy do kraju, przebył jeszcze rok na studjach w szkole kompozytorskiej Matejki. W r. 1874, przypuszczając, że lata i wieść ustalona o jego śmierci w potyczce zabezpieczały go dostatecznie przed czujnością władz rosyjskich, udał się do Broku. Jednak, gdy wieśniacy, poznawszy go, w kościele poczęli się wokoło niego tłoczyć, zaniepokojone władze zaaresztowały go i pod zarzutem agitacji osadziły w cytadeli, skąd po 6 miesiącach z braku dowodów został wypuszczony. Powróciwszy do Krakowa, otworzył pracownię i ożenił się w r. 1876 z Marją Skalską (zm. 1900). W mieście tem przeżył długie lata walk, trudów a nawet i niedostatku w zacisznej i barwnej swojej pracowni w zabudowaniach franciszkańskich w otoczeniu nietylko własnych prac, ale, co rzadkie u artysty, dzieł i obrazów innych artystów.

Na parę lat przed wojną przeniósł się do Lwowa; osamotnionego odwiedzali wówczas najbliżsi jego przyjaciele, między nimi i prezydent Rutowski, który przygotowywał dotąd nie wydaną monografję artysty. Żył w bardzo skromnych warunkach. Zmarł we Lwowie 1 XII 1926.

B-icz był artystą rozmiłowanym w przyrodzie. Ukochał każdy jej przejaw; o tem mówią jego lasy i drzewa, często podszyte łuną zachodzącego lub wschodzącego słońca. Przyroda w jego obrazach tchnie życiem, działa suggestywnie. Malował w rzetelnej prawdzie i nie bez rozmachu, rysunek miał poprawny, koloryt ciepły o tonacji przyciemniałej. Po wystawie zbiorowej dzieł artysty w Krakowie w r. 1910 pisał o obrazach jego Włodzimierz Tetmajer w »Czasie« w artykule: »Zapomniany«, że »przykuwają oko tem czemś nieuchwytnem, co się zowie czuciem twórcy«.

Z dzieł wymieniamy: Poranek na wsi, Wieczór na wsi, Przejażdżka po stawie, Bielenie płótna, Nad mogiłą (wystawione w Wiedniu 1875), Stary bór, Sielanka, Wyrąb lasu. Malował także obrazy religijne, jak Chrystusa na Krzyżu (w Szczucinie), oraz portrety. Obrazy jego znajdują się przeważnie w rękach prywatnych. Posługiwał się techniką tak olejną jak i akwarelową, guaszą, piórkiem, węglem i kredką. Obok sztuki malarskiej B. wypowiadał się i w poezji. Jego poemat: Zaklęte jezioro, o podkładzie romantycznym, pełny jest ciętych i zręcznych aluzyj do stosunków współczesnych narodowych, społecznych i artystycznych. Odnosząc się z całym entuzjazmem do estetycznych sądów Stanisława Witkiewicza, niemniej podejmował z nim polemikę o wartościowanie treści dzieł sztuki, broniąc prawdy matejkowskiej, kwestjonowanej przez Witkiewicza. Ogłosił drukiem: Być albo nie być (pod pseudonimem Ludwik Nałęcz), Lw. 1896, Stanisław Witkiewicz jako krytyk, Kr. 1902, Zaklęte jezioro, Kr. 1911.

Zapiski i tradycje rodzinne. Druk: »Tyg. il.« 1870, 47, 91, 210, 222; »Czas« maj 1910; Tetmajer K., Zapomniany, »Gazeta lwowska«; Janusz B., Człowiek niezłomny, »Gazeta lwowska« 1919, 17 i 18 IV; »Gazeta lwowska« 1926, nr 277; „Wiek Nowy” R. 26: 1926 nr 7635; Antoniewicz B. J., Katalog wystawy Sztuki Polskiej 1764–1886, Lw. 1894; W. enc. il.; Świeykowski E., Pamiętnik Tow. Przyj. Sztuk Pięknych w Kr. 1854–1904, Kr. 1905; Thieme-Becker; Zeitschrift f. Bildende Kunst, XIII 257; »Kunstchronik«, X 823.

Helena d’Abancourt