INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maria Morozowicz-Szczepkowska (z domu Morozowicz)      Pokolorowana pocztówka sprzed I wojny światowej.

Maria Morozowicz-Szczepkowska (z domu Morozowicz)  

 
 
Biogram został opublikowany w 1976 r. w XXI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Morozowicz-Szczepkowska Maria (1885–1968), aktorka, literatka. Ur. 13 XII w Warszawie, była córką aktora Rufina Morozowicza (zob.) i Walerii z Kotowiczów. Ukończyła pensję Natalii Porazińskiej, następnie była wolną słuchaczką UJ w Krakowie. W r. 1902 zadebiutowała w Warszawie w Teatrze «Elizeum» przy ul. Karowej, działającym pod patronatem Koła Miłośników Sceny, rolą Modelki w jednoaktówce Ronarda „Mat”. Później została zaangażowana przez Mariana Gawalewicza do teatru łódzkiego, działającego od r. 1905 w sali Filharmonii Warszawskiej. Grała tu takie role, jak Helenka („Pan Damazy” J. Blizińskiego), Rózia („Walka motyli” H. Sudermanna), Sirenetta („Gioconda” G. d’Annunzia). W l. 1908–10 występowała w Wilnie, m. in. w roli Danusi w adaptacji „Krzyżaków” H. Sienkiewicza, Lechona („Lilla Weneda” J. Słowackiego), Goneryli („Król Lear” W. Szekspira), Małgorzaty („Safanduły” V. Sardou), Lulu („Demon ziemi” F. Wedekinda). W Wilnie M.-Sz. brała udział w działalności ugrupowania artystyczno-literackiego «Banda» (Benedykt Hertz, Jerzy Jankowski, Ferdynand Ruszczyc i in.): w związanym z tą grupą wydawnictwie zbiorowym „Żurawce” ogłosiła (1910) kilka wierszy. Zaangażowana następnie przez Ludwika Solskiego do Teatru Miejskiego w Krakowie grała Korę w „Nocy Listopadowej” i Joasa w „Sędziach” S. Wyspiańskiego, Helenę w „Tajfunie” M. Lengyela, Elżbietę w „Carze Pawle I” D. Mereżkowskiego. Ostatnim etapem aktorskiej działalności M.-Sz-iej był Poznań. Na sezon 1912/13 została zaangażowana przez Nunę i Bolesława Szczurkiewiczów do zespołu Teatru Polskiego, gdzie już po pierwszych występach zdobyła uznanie publiczności i krytyki, najpełniej też rozwinęła swój talent sceniczny. M.-Sz. odznaczała się korzystnymi warunkami fizycznymi, powierzano jej «role młodych, zewnętrznie urodziwych postaci kobiecych» (M. K. Maciejewska). Jedną z pierwszych ról na scenie poznańskiej była tytułowa rola w „Różyczce” R. Flersa i G. Caillaveta. M.-Sz. dała w niej – wg recenzenta „Dziennika Poznańskiego” – popis «gry pełnej szczerego uczucia i siły prawdziwie dramatycznej». Zdaniem zaś M.-Sz-iej, najlepiej odpowiadały jej role konwersacyjne. Do końca sezonu poznańskiego wystąpiła m. in. jako Cyganka („Cyganeria warszawska” A. Nowaczyńskiego), Lutka Tulecka („Przywódca” S. Krzywoszewskiego), Ludmiła („Topiel” S. Przybyszewskiego), Waria („Wiśniowy sad” A. Czechowa), Lady Windermere („Wachlarz lady Windermere” O. Wilde’a), Córka („Dobrze skrojony frak” G. Drégely), Dagmara („Samson i Dalila” S. Lange), Hanka („Moralność pani Dulskiej” G. Zapolskiej). Atmosfera domu rodzinnego, wczesne poznawanie tajników gry aktorskiej i doskonalenie swego talentu pod opieką i kierunkiem ojca oraz dziesięcioletnia praktyka sceniczna pozwoliły M.-Sz-iej zdobyć szeroką wiedzę o teatrze, wykorzystywaną w późniejszej pracy literackiej.

Jako autorka M.-Sz. zadebiutowała z powodzeniem na scenie poznańskiej w r. 1913 sztuką Kabotyni (premiera 8 IV, z M.-Sz-ą w roli Hanki). Były to zarazem ostatnie tygodnie jej aktorskiej działalności. Po zamążpójściu (18 V 1913) opuściła na zawsze scenę, poświęcając się odtąd pracy literackiej. Następnym jej utworem była farsa Korepetytor (W. 1914), nagrodzona w r. 1914 II nagrodą w konkursie Teatru Nowoczesnego w Warszawie. Okres pierwszej wojny światowej spędziła w Krakowie, później zamieszkała w Milanówku pod Warszawą. Po wojnie powstały (m. in.) komedia Maniuś (wyst. W. 1922), sztuki: Sprawa Moniki – o problemach uczuciowych nowoczesnej, «wyzwolonej» już pod względem zawodowym kobiety (wyst. W. 1932, wyd. W. 1933, później tłumaczona na kilka języków, sfilmowana w Stanach Zjednoczonych i grana wielokrotnie w Polsce i przez teatry polonijne, także po r. 1945), Milcząca siła (wyst. P. 1933 i wkrótce z powodu antymilitarystycznej wymowy, zdjęta przez cenzurę), Nowa kobieta (wyst. P. 1934), Typ A (wyst. W. 1934), Walący się dom (o antyziemiańskiej tendencji, wyst. W. 1937). M.-Sz. pisała również scenariusze filmowe (np. Wyrok życia, ekranizacja 1933), powieść obyczajową Twarz w lustrze (W. 1935), nowele, artykuły, współpracowała z czasopismami („Bluszcz”, „Skawa”, „Praca Obywatelska” i in.). Do swoich utworów wprowadzała często ostre akcenty feministyczne. Pracowała także społecznie w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet. Po drugiej wojnie światowej kierowała Teatrem Objazdowym «Problemy», nie ustając w pracy dramatopisarskiej. W r. 1947 wystawiono trzy jej sztuki: Genewa Paquis nr 10 (Gdynia, o Juliuszu Słowackim), Ojczyzna (Sosnowiec), Powroty (W.). Twórczość literacka – poza Sprawą Moniki – nie przyniosła M.-Sz-iej sukcesu. Większość jej utworów pozostała w rękopisie, wiele sztuk nie dostało się nawet do teatru. Pod koniec życia przygotowała do druku wspomnienia, które zostały opublikowane po jej śmierci, pt. Z lotu ptaka (W. 1968). Była odznaczona (1966) Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarła M.-Sz. 9 XI 1968 w Milanówku pochowana została w grobie rodzinnym w Alei Zasłużonych na Powązkach w Warszawie. Mężem jej (ślub w Krakowie 18 V 1913) był rzeźbiarz Jan Szczepkowski (1878–1964). Z małżeństwa pozostała córka Anna, zamężna Mickiewiczowa.

 

Fot. w: Morozowicz-Szczepkowska M., Z lotu ptaka, W. 1968; – Nowy Korbut (Słownik pisarzy), II; Bibliogr. dramatu pol., I, III; Pol. Bibliogr. Liter., za l. 1944/5 i n.; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); – Banaszkiewicz W., Witczak W., Historia filmu polskiego, W. 1966 I; Chudek J., M. Morozowicz-Szczepkowska, „Roczn. Liter.” 1968 s. 606–7; Maciejewska M. K., Teatr Polski w Poznaniu w latach 1912–1914, w: Prace o literaturze i teatrze ofiarowane Zygmuntowi Szweykowskiemu, Wr. 1966; Romer-Ochenkowska H., XXV-lecie wskrzeszonego teatru polskiego w Wilnie, Wil. 1932 s. 15; 75 lat Teatru Polskiego w Poznaniu, P. 1951 s. 395; – Almanach sceny polskiej 1968/1969, W. 1970 s. 263; Kozikowski E., Łódź i pióro, L. 1972 (fot.); Solski L., Wspomnienia, W. 1956 II 269; – „Nowa Reforma” 1913 nr 238; „Pomorze” 1968 nr 12 s. 4–5 (fot.); – IS PAN: Afisze i programy (m. in. Program Teatru im. A. Fredry w Gnieźnie z dn. 25 X 1969 do Sprawy Moniki. Wstęp i Role M.-Sz-iej w Teatrze Pol. w P., fot.).

Barbara Berger

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Rufin Morozowicz

1851-12-08 - 1931-04-14 aktor teatralny
 

Jan Szczepkowski

1878-03-08 - 1964-02-17 rzeźbiarz
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Fabrycy

1888-03-07 - 1958-07-18
generał dywizji WP
 

Stanisław Lenartowicz

1921-02-07 - 2010-10-28
reżyser filmowy
 

Henryk Giżycki

1940-02-01 - 1998-06-07
aktor teatralny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Ludwik Kulczycki

1866-07-22 - 1941-08-03
działacz polityczny
 
 

Edmund Monsiel

1897-11-02 - 1962-04-08
rysownik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.