Rojewski Marian (1921–1984), artysta grafik, profesor i prorektor ASP w Warszawie, działacz społeczno-polityczny. Ur. 20 VII w Sokulcu (w pow. włocławskim), był synem Leona i Stanisławy z Brockich.
Szkołę powszechną ukończył R. w r. 1936 w Gostyninie, gdzie do r. 1945 pracował jako robotnik (m. in. w młynie Piechota, na folwarku Rataje i w wytwórni elementów betonowych Kopanickiego). W l. 1945–7 R. należał do Związku Walki Młodych i jako jego członek brał udział w przeprowadzaniu reformy rolnej. W r. 1945 po kilkumiesięcznym przeszkoleniu w Otwocku został (i był nim do r. 1949) zastępcą kierownika oddziału śledczego Komendy Powiatowej Milicji Obywatelskiej w Gostyninie. Od r. 1947 R. był członkiem Polskiej Partii Robotniczej, od r. 1948 Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR). W l. 1949–50 sprawował funkcję sekretarza powiatowej Rady Związków Zawodowych w Gostyninie. W r. 1950 ukończył tamże liceum dla pracujących i uzyskał maturę. W t.r. był delegatem powiatu Gostynin na I Kongres Pokoju w Warszawie. W l. 1950–6 R. studiował na Wydz. Grafiki warszawskiej ASP pod kierunkiem Wacława Waśkowskiego. W czasie studiów był przewodniczącym komitetu uczelnianego Związku Młodzieży Polskiej (ZMP), był także członkiem egzekutywy POP PZPR. W l. 1956–7 R. pracował w Warszawskiej Spółdzielni Spożywców na Pradze jako dekorator, zaś od r. 1957 w ASP, kolejno na stanowiskach asystenta (do r. 1961), starszego asystenta (1961–5), adiunkta (1965–8) i docenta (1968–79). W r. 1979 mianowany został profesorem nadzwycz., a w r.n. objął Katedrę Grafiki Warsztatowej. W l. 1971–8 pełnił obowiązki prorektora ASP do spraw nauczania. Od r. 1967 był I sekretarzem POP PZPR w ASP, był także członkiem śródmiejskiego Komitetu Dzielnicowego PZPR. Działał we władzach Sekcji Grafiki Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP), którego członkiem był od 1956 r. M. in. w l. 1958–64 był przewodniczącym Sekcji Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP, zaś w l. 1965–8 sekretarzem i członkiem prezydium Sekcji Grafiki Zarządu Głównego ZPAP.
Podstawową dziedziną twórczości R-ego była grafika warsztatowa. Uprawiał techniki klasyczne (zwłaszcza linoryt), poszukiwał nowych sposobów technicznego opracowania płyty, czego wynikiem były stosowane przezeń nitrotinta (pochodna akwatinty), ksylotypia (pochodna drzeworytu i monotypii) oraz mieszane techniki metalowe. Tematyka rycin R-ego była różnorodna: wspomnienia wojny, ruiny, getto, a także powojenna odbudowa, pejzaż przemysłowy, studia drzew oraz w późniejszym okresie mitologia i świat uniwersalnych symboli. Prace swe R. grupował w cyklach – m. in. Starówka, Odbudowa, Drzewa, Ikony, Definicje. R. uprawiał początkowo sztukę figuratywną, stopniowo jednak rozluźniał z nią związki by, poprzez kompozycje metaforyczne, dojść do abstrakcyjnego studium koloru w cyklu Ikony. Zajmował się także grafiką książkową i akcydensową oraz wystawiennictwem i aranżacją wnętrz. W l. 1955–70 projektował i wykonywał oprawę plastyczną Centralnych Dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie. R. uczestniczył we wszystkich ważniejszych wystawach grafiki w kraju, brał udział w ekspozycjach grafiki polskiej za granicą (m. in. Holandia 1965, Chile 1967, Dania 1969) oraz w wystawach międzynarodowych (m. in. Jugosławia 1961, NRD 1961, Włochy 1963). Miał także kilka pokazów indywidualnych w Warszawie (Galeria MDM 1964, Dom Plastyka 1967, Kordegarda 1969), Gostyninie (Powiatowy Dom Kultury 1970), Olsztynie (Biuro Wystaw Artystycznych 1974), a także w Antibes (Centre Artistique et Culturelle 1967) i w ośrodkach kultury polskiej w Berlinie, Pradze, Bukareszcie, Sofii, Budapeszcie (1968). W r. 1962 na ogólnopolskiej wystawie «Od Ikara do Kosmosu» otrzymał wyróżnienie, w r. 1969 na Wystawie XXV-lecia PRL honorowe wyróżnienie i w t.r. nagrodę Ministra Kultury i Sztuki. R. zmarł 29 VIII 1984 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Komunalnym Północnym w Wólce Węglowej. Był odznaczony m. in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem XXX-lecia PRL (1974).
Z małżeństwa zawartego w r. 1945 z Haliną Malanowską miał R. troje dzieci: syna Henryka (ur. 1947) oraz córki Barbarę (ur. 1948) i Marię (ur. 1955).
Reprod. fot. R-ego w: Marian Rojewski – grafika, W. 1967 ZPAP (katalog wystawy), „Dzien. Lud.” 1964 nr 124 (dod. ilustr.); – Artyści plastycy okręgu warsz. ZPAP 1945–1970 (bibliogr.); Marian Rojewski – grafika, Olsztyn 1974 ZPAP BWA (katalog wystawy, wstęp L. Grabowski); Marian Rojewski – grafika, W. 1967 ZPAP (katalog wystawy); – Chyła W., Dar myśli, kształt barw, „Tryb. Mazowiecka” 1970 nr 56; Grabowski L., Artysta i działacz. Plastyka Mariana Rojewskiego, „Tryb. Ludu” 1975 nr 88; tenże, Marian Rojewski, „Przegl. Tyg.” 1984 nr 44; Panas H., Ikony, „Gaz. Olsztyńska” 1974 nr 76; Piwocki, Hist. ASP; [Skrodzki W.] W. S., Grafika Mariana Rojewskiego, „Przegl. Artyst.” 1964 nr 5 s. 55; Szpruch J., Czarnoleskie malowanie, „Zarzewie” 1974 nr 24 (fot.); – Krzywobłocka B., Elegia dla przyjaciela, „Rzeczywistość” 1984 nr 38; „Express Wieczorny” 1975 nr 32 (H. Grubert); „Polityka” 1984 nr 36 (nekrolog); „Przekrój” 1984 nr 2048 (nekrolog); „Rzeczywistość” 1984 nr 44 (R. Moraczewski); „Sztandar Młodych” 1978 nr 213; – Arch. ASP w W.: Teczka osobowa R-ego nr K. 1268 (życiorys, wypełnione ankiety, dokumenty dotyczące przebiegu prac); IS PAN: Mater. Pracowni dok. plastyki wspótcz. (obfita dokumentacja prasowa).
Wanda Maria Rudzińska