INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Andrzej Stankiewicz     

Jan Andrzej Stankiewicz  

 
 
1890-11-14 - 1952-10-20
Biogram został opublikowany w latach 2003-2004 w XLII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Stankiewicz Jan Andrzej, pseud. Jan Olszański (1890–1952), dziennikarz.

Ur. 14 XI w Krakowie w rodzinie wielodzietnej, był synem Jana, pochodzącego z Łapanowa w Bocheńskiem, właściciela szwalni na pl. Mariackim i gospodarza domu ks. Stefana Pawlickiego, oraz Antoniny z domu Mika.

W l. 1900–8 uczęszczał S. do IV Gimnazjum w Krakowie, którego nie ukończył (wg wspomnień rodzinnych został usunięty przed maturą z powodu redagowania i wydawania tajnej gazetki). W r. 1909 znalazł zatrudnienie w redakcji „Nowin”, a następnie „Głosu Narodu”, gdzie zetknął się z Marianem Dąbrowskim, który był tam redaktorem odpowiedzialnym i akcjonariuszem. Gdy Dąbrowski założył „Ilustrowany Kurier Codzienny”, wycofując swoje udziały z „Głosu Narodu”, zaproponował S-owi pracę w nowym dzienniku (1910). Początkowo prowadził S. dział reporterski, potem został redaktorem technicznym. Szczególnie ważną rolę, stabilizując sytuację w redakcji, odegrał podczas pierwszej wojny światowej, kiedy Dąbrowski przebywał w Wiedniu. W marcu 1918, z powodu publikacji o charakterze niepodległościowym, dziennik został zawieszony przez władze austriackie. S. przyjął wówczas propozycję lwowskiego koncernu prasowego Roberta Battaglii i na jego zlecenie zorganizował w Krakowie konkurencyjny „Nowy Kurier Krakowski”, w którym był redaktorem odpowiedzialnym i faktycznym kierownikiem redakcji. Odwieszenie „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” i w następstwie tego proces sądowy zmusił nową redakcję do przyjęcia tytułu „Goniec Krakowski”. Na przełomie października i listopada t.r. uczestniczył S. w przejmowaniu rządów w mieście przez władze polskie (był potem członkiem Związku Uczestników Oswobodzenia Miasta Krakowa i 31 X 1924 został odznaczony srebrnym krzyżem pamiątkowym z okazji szóstej rocznicy tych wydarzeń). Wejście Battaglii do spółki wydającej „Ilustrowany Kurier Codzienny” postawiło S-a w bardzo trudnej sytuacji. Niemniej jednak wydawał nadal „Gońca”, zredukowanego do czterech stron, aż wreszcie otrzymał korzystną ofertę finansową od Dąbrowskiego i 1 IV 1920 został redaktorem odpowiedzialnym „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”. W l. 1921–5 podpisywał jako redaktor naczelny „Dodatek Literacko-Naukowy” ukazujący się okazjonalnie przy „Kurierze”. W l.n. był ponadto redaktorem odpowiedzialnym innych wydawnictw koncernu Dąbrowskiego: „Tajnego Detektywa” (1931–4), „Tempa Dnia” (1933–8) i „Asa” (1935–9). Z racji pełnionych funkcji reprezentował koncern na rozprawach sądowych, w które uwikłany był szczególnie „Kurier”. Z okazji 25-lecia pracy dziennikarskiej S-a wydano poświęconą mu jednodniówkę humorystyczno-satyryczną pt. „Stankiewiczówka” (23 XII 1934), w której swe artykuły zamieścili m.in. Dąbrowski, Ludwik Szczepański, Zygmunt Nowakowski i Józef Flach. S. był członkiem BBWR. Należał do Zarządu Syndykatu Dziennikarzy Krakowskich. W r. 1937 był członkiem komitetu redakcyjnego i współautorem publikacji „25-lecie Syndykatu Dziennikarzy Krakowskich”, otrzymał wówczas godność seniora tej organizacji.

Tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej, na początku sierpnia 1939, pod nieobecność Dąbrowskiego, S. wszedł w skład komitetu utworzonego przez pracowników koncernu i stał się jego współkierownikiem. Był współorganizatorem lokalnej gazety w Krakowie, którą w swoich pamiętnikach nazywał «Godzina 6 wieczór», w rzeczywistości był to prawdopodobnie „Telegram Wieczorny”, wydawany od 28 VIII t.r. w niewielkim nakładzie i przeznaczony wyłącznie do kolportażu ulicznego. Po rozpoczęciu działań wojennych, w dn. 3–4 IX, zorganizował wyjazd starszych redaktorów „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” z rodzinami do Lwowa, gdzie próbował odtworzyć redakcję w oddziale koncernu przy ul. Akademickiej. Mimo że nie udało mu się wywieźć z Krakowa żadnego sprzętu drukarskiego, przy niechęci prasy lwowskiej oraz w warunkach dezorganizacji zespołu, doprowadził do wydania kilku jeszcze numerów „Kuriera”. Przed zajęciem Lwowa przez Armię Czerwoną (22 IX) ewakuował redakcję do Zaleszczyk, gdzie zespół się rozpadł. S. wyjechał do Rumunii, początkowo przebywał w Bukareszcie, potem od r. 1940 kolejno w Kluż i Krajowej. Zamieszczał felietony w tygodniku „Kłosy”, wydawanym w Krajowej potajemnie przed Rumunami przez Marię Kasterską-Sergescu, miejscową korespondentkę Polskiej Agencji Telegraficznej. Pisał też pod pseud. Jan Olszański do „Wiarusa Polskiego” wychodzącego w Lille. Do Generalnego Gubernatorstwa wrócił za zgodą władz okupacyjnych w grudniu t.r. Odrzucił propozycję współpracy z polskojęzyczną prasą okupacyjną, mieszkał w Krakowie, potem w Myślenicach, utrzymywał się z zasobów zgromadzonych przed wojną.

Zaraz po wojnie S. przeprowadził się do Warszawy, gdzie podjął pracę w organie PSL „Gazecie Ludowej” jako zastępca redaktora naczelnego (1946–7). Następnie z przyczyn zdrowotnych już nie pracował. W ostatnim roku życia przygotował Szkice do pamiętników, w których opisywał redakcję „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, losy swoich redakcyjnych kolegów i wojenną tułaczkę. Oparte wyłącznie na pamięci, ostatecznie nieuporządkowane i nieukończone pozostają one w maszynopisie w zbiorach Archiwum Państw. w Krakowie (sygn. IT 2389) oraz w posiadaniu rodziny. Trzy drobniejsze przyczynki wspomnieniowe dotyczące drugiej wojny światowej (Dlaczego przegraliśmy?, Za kulisami konsulatu [w Kluż] i Z luźnych wspomnień) przechowywane są w Bibliotece Jagiellońskiej (rkp. Przyb. 762/88). S. zmarł 20 X 1952 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim.

S. był żonaty od r. 1910 z Marią Schmidt. W małżeństwie tym miał dwoje dzieci: Irenę (ur. 1914), absolwentkę romanistyki UJ, żonę dziennikarza Stanisława Roskosza (zob.), oraz Janinę (1917–1991), m.in. pracownicę Archiwum Miejskiego w Krakowie.

 

Fot.: AP w Kr., sygn. StGKr 1005, „Stankiewiczówka. Ilustr. Kur. Jubileuszowy” (23 XII 1934), „Ilustr. Kur. Codz. Numer Jubileuszowy XXV” 1935 nr 348 (18 XII); – Materiały do bibliografii dziennikarstwa i prasy w Polsce 1944–1954, W. 1957; – Słownik dziennikarzy polskich 1661–1945 (wkładka do „Prasy Pol.”), Red. W. Zuchniewicz, W. 1981–4 s. CXXXVIII; – Brzoza C., Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 – 6 IX 1939, Kr. 1998; – Bando A., Dzieje koncernu. „Ilustrowany Kurier Codzienny” w latach 1910–1939, w: Kraków–Lwów. Książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, Red. J. Jarowiecki, Kr. 2001 V; Bogdanowska-Spuła E., Szkice do pamiętników Jana Stankiewicza – redaktora koncernu „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, „Roczn. Hist. Prasy Pol.” T. 3: 2000 z. 2 s. 17–90; Borowiec P., Kształtowanie się wydawnictwa i koncernu „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” w Krakowie (1910–1939), Kr. 2000 (mszp.); Brzoza C., Polityczna prasa Krakowa 1918–1939, Kr. 1990 s. 149–50; Cieślikowa A., Prasa okupowanego Lwowa, W. 1997; Dobroszycki L., Prasa polska w okresie kampanii wrześniowej (1–28 września 1939), „Roczn. Hist. Czasopism. Pol.” T. 5: 1966 z. 1 s. 154; Jędrzejczyk O., Krążownik Wielopole, Kr. 1984 s. 30, 57; Kozioł E., Kurier Literacko-Naukowy, „Zesz. Nauk. Wyższej Szkoły Pedagog. w Bydgoszczy. Studia Bibliologiczne” Z. 2/3: 1980/1 s. 202; Lankau J., Prasa krakowska w przełomowych dniach wrześniowych 1939, „Prasa Współcz. i Dawna” 1958 nr 1 s. 89; Lechicki C., Kartka z dziejów prasy krakowskiej XX w., „Studia Hist.” R. 8: 1965 z. 1/2 s. 119–38; Salmonowicz S., Szwaja J., Waltoś S., Pitaval krakowski, Kr. 1974 s. 518–19, 524–5; Władyka W., Krew na pierwszej stronie. Dzienniki sensacyjne II Rzeczypospolitej, W. 1982 s. 50; – Dąbrowski M., Prasowe imperium „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” cz. 2, „Naprzeciw” 1994 nr 30, 31 (fot.); Kurek J., Mój Kraków, Kr. 1964; Leśnodorski Z., Wśród ludzi mojego miasta, Kr. 1963 s. 103, 181 (błędne inform., jakoby S. zajmował się fot. i mieszkał w Wieliczce); Ordyńska Z., To już prawie sto lat. Pamiętnik aktorki, Wr. 1970 s. 184, 186; Wasilewski A., Sylwetki krakowian, w: Kopiec wspomnień, Oprac. J. Gintel, Kr. 1964; Zechenter W., Upływa szybko życie, Kr. 1975 I; – „Ilustr. Kur. Pol.” R. 8: 1952 nr 275; „Tyg. Powsz.” R. 46: 1992 nr 42; – AP w Kr.: sygn. StGKr 1005 (dowody osobiste), sygn. 214 (Syndykat Dziennikarzy Krak.); B. Jag.: sygn. 8630 III t. 27 k. 74 (koresp. Władysława Orkana), sygn. Przyb. 688/88 (koresp. Jana Wiktora); B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: sygn. 4174 k. 23; – Informacje córki S-a, Ireny Roskosz oraz wnuka Stanisława Roskosza z Kr.

Ewa Bogdanowska-Spuła

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Krzysztof Maria Litwin

1935-06-19 - 2000-11-08
aktor filmowy
 

Andrzej Lech Kondratiuk

1936-07-20 - 2016-06-22
reżyser filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Adolf Strzelecki

1869 - 1911-08-07
literat
 

Władysław Biegański

1857-04-28 - 1917-01-29
lekarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.