Domański Michał, h. Laryssa, konfederat barski, z rodziny osiadłej głównie w ziemi czerskiej, był zapewne synem Wojciecha Franciszka, sekretarza pieczęci w. lit. przy ks. Mich. Wiśniowieckim (1724), a urodził się ok. r. 1735 w dziedzicznym majątku Zadołże w pow. pińskim. Do czternastego roku życia uczył się w szkołach pińskich, potem po śmierci ojca stryj oddał go na dwór ks. Karola Radziwiłła, miecznika lit. Po kilku latach »gwarnej« służby na dworze tego magnata został deputatem w trybunale. Zachwiał się nieco w przywiązaniu do domu radziwiłłowskiego u schyłku panowania Augusta III, jakkolwiek bowiem wypierał się przed protektorem jeżdżenia »po Słonimach i Wołczynach« (tj. do M. Ogińskiego i M. Czartoryskiego), jednak po klęsce i ucieczce Radziwiłła udał się do Warszawy i oddał głos na St. Poniatowskiego. Odzyskał protekcję nieświeską w dobie konfederacji radomskiej, za której sprawą posłował na sejm r. 1767–8 i podpisał traktat gwarancyjny. Nie słychać, by porwał za broń przy pierwszym porywie Radziwiłła w r. 1768; dopiero kiedy powiat piński, zagrzany przez Pułaskich, skonfederował się w lipcu 1769 pod Ant. Orzeszką, D. przyjął w tym związku godność konsyliarza, choć sam na razie trzymał się na uboczu. Klęska Pułaskich i Orzeszki pod Włodawą wyrwała D-go z bezczynności. Marszałek piński schronił się do Zadołża w kilku ludzi i uprosił swego konsyliarza, by mu towarzyszył w dalszej ucieczce aż do Bielska na Śląsk. Złożywszy przysięgę jako konsyliarz Generalności, bawił D. przy niej w Białej, potem w Preszowie, ale duszą i ciałem zależał od księcia »Panie Kochanku«. Mieszkał przy nim w Sebeszu, potem jeździł za nim do Pragi, stamtąd w towarzystwie Sarnackiego konsyliarza pomorskiego odprawił skuteczne poselstwo do Drezna po zasiłek 10.000 duk. dla Generalności. Przez śmierć Orzeszki (pod Lanckoroną 23 V 1771) stał się w Generalności jedynym przedstawicielem Pińszczyzny, samodzielnej jednak inicjatywy nie rozwinął ani na plac boju nie spieszył. W Cieszynie (od pocz. r. 1772) dość wesoło dotrzymywał kompanii regimentarzowi Sapieże i jego żonie, ks. Teofili; w chwili rozbioru kraju i rozjazdu Generalności przylgnął znów do Radziwiłła, jeździł z nim do Frankfurtu n. M. i Mannheimu, potem był wysyłany ze zleceniami politycznymi na zjazdy konfederackie do Braunau (paźdz. 1772) i do Landshutu (marzec 1773). Nie uchylił się też od udziału w wielkiej misji czy też ekspedycji do Turcji, którą wojewoda wileński podjął ze Strasburga pod koniec r. 1773, a która miała D-go przerzucić na daleką północ, do Petersburga. Wśród karnawału weneckiego pan i sługa popadli w sieci niezwykłej awanturnicy, zwanej księżną Oberstein, Aly Emettee i jeszcze inaczej, udającej córkę carowej Elżbiety. D. zakochał się w niej na zabój, asystował jej i Radziwiłłowi do Raguzy, a kiedy wojewoda otrzeźwiał i wrócił do Włoch, on jeszcze trwał przy samozwance, błagał o jej rękę, zaciągał dla niej długi. Razem przez Neapol przybyli do Rzymu (w grudniu), by łudzić z kolei Stolicę Apostolską, – i razem, przeniósłszy się do Liworna, dali się zwabić ks. Orłowowi na pokład statku »Izydor«, skąd 22 II 1774 aresztowani powędrowali przez Gibraltar i Londyn nad Newę do twierdzy petropawłowskiej. Badany przez wicekanclerza Golicyna, D. zeznawał dość oględnie; w Warszawie i na emigracji jeszcze w kwietniu r. 1776 obiegały pogłoski, że go w Moskwie powieszono, kiedy naprawdę carowa Katarzyna już w sierpniu 1775 uznała go za ofiarę »księżnej Tarakanow«, pozwalała mu ją poślubić i gotowa była oboje odesłać do Polski. Dn. 25 III 1776 D. i towarzysze jego niedoli podpisali rewersy i z rosyjskim zasiłkiem pod eskortą udali się przez Rygę do kraju. Dn. 20 VII napisał z Wilna do Radziwiłła, że mu się za »głupotę« słusznie należała »koza«. Osiadł znów na folwarku, ale go stracił za długi. Stare lata spędzał w Teofilpolu u ks. T. Sapieżyny na łaskawym chlebie; tam go słuchał jeszcze ks. Leon Sapieha, opowiadającego niebywałe rzeczy o konfederacji barskiej. Trudno stwierdzić na pewno, czy to on zostawił synów Hilarego i Stefana, którzy się z czasem wylegitymowali ze szlachectwa na Podolu.
Boniecki; Łuniński E., Księżna Tarakanowa, Lw. 1907; Konopczyński, K. Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konf. Barska, 2 t., W. 1936–8; tenże wyd. Z pamiętnika konfederatki T. Sapieżyny, Lw. 1914; Korespondencja ks. St. Radziwiłła, Kr. 1888; Vol. L. VII 870; Listy D. do Radziwiłła w A. O. N., 1763, 1782.
Władysław Konopczyński