INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Michał Kończa  

 
 
brak danych - 1794-11-04
Biogram został opublikowany w latach 1967-1968 w XIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Kończa Michał h. Ogończyk odmieniony, krypt. M. K. (zm. 1794), sędzia sądów asesorskich, tłumacz, poeta. Pochodził z rodziny szlacheckiej, osiadłej przeważnie w pow. wiłkomierskim. Był synem Jakuba, kalwina, strażnika wiłkomierskiego, i Zofii z Hazlerów. O dacie urodzenia i przebiegu nauki brak danych. Z późniejszej jego działalności wynika, że posiadał dobrą znajomość łaciny, zainteresowania literackie i orientację prawną. Jako literat ujawnił się pod koniec pierwszego roku wydawania „Zabaw Przyjemnych i Pożytecznych”, należąc do nielicznego w tym roczniku grona współpracowników J. Albertrandiego i A. Naruszewicza (obok jezuity J. Koblańskiego, bliżej nie znanego Piotra Krukowieckiego i Ignacego Chołonieckiego, starosty kołomyjskiego). Na ogłoszone wówczas (1770) i w r. n. utwory jego pióra składało się kilka rozwlekłych i «przeciętnie gładkich» (W. Ogrodziński) przekładów pieśni Horacjusza, przedrukowanych następnie w większości w zbiorowej edycji „Pieśni wszystkich Horacjusza przekładania różnych” (t. 1–2, W. 1773–1775), wiersz Do Muz oraz 4 warianty translacji fragmentu elegii Owidiusza.

Obok literatury interesowała K-ę polityka. W Bibliotece Kórnickiej zachował się jego autograf zawierający Uwagi pewnego Wielkopolanina nad okólnym króla pruskiego listem pod datą 13 września 1772 r. w Berlinie wyszłym, z przyczyn wzięcia w posesją Prus Polskich przez tegoż monarchę. Jest to nie znany dotychczas tekst polski jednego z najwcześniejszych polskich pism polemicznych, związanych z pierwszym rozbiorem, Réflexions d’un gentilhomme de la Grande Pologne, ogłoszonych parokrotnie w r. 1773 (w Londynie, Prusach i b. m.). Tekst ten, w treści całkowicie zbieżny z drukami londyńskimi i b. m., pozbawiony jest „Note de l’éditeur” – jeśli byłby więc wtórny, to oparty został na innym przekazie. Autorstwo Réflexions tradycyjnie przypisywane F. Łojce, zakwestionował ostatnio S. Hubert. W tej sytuacji ujawnienie autografu K-y pozwala na wysunięcie jego kandydatury do autorstwa tekstu polskiego przekładu, a może nawet oryginału.

Według świadectwa współczesnych (Kajetana Kwiatkowskiego, Ksawerego Zubowskiego) uchodził K. za człowieka nieprzeciętnie mądrego. Mimo to, zapewne z racji wyznania, nie uczestniczył czynniej w życiu publicznym. Sprawował tylko urząd komisarza (sędziego) w komisji do spraw Greków nieunitów i dysydentów, zastrzeżonej w znacznym procencie dla różnowierców, działającej w asesorskich sądach zadwornych W. Ks. Lit., do których powołany został («ze stanu rycerskiego») na sejmie 1773–5. Na tymże sejmie otrzymał w emfiteuzę na lat 50 starostwa niegrodowe: Okajnie (które dzierżawił już w 1771) i Kaule w pow. wiłkomierskim oraz Szliki (vel Szlikie) w pow. kowieńskim. Obok działalności w asesorii występował K. wobec urzędów i króla jako pełnomocnik («umocowany») w sprawach majątkowych osób prywatnych. Interesy klientów popierał również drogą osobistych powiązań zapewne z Piusem Kicińskim, szefem Gabinetu i zaufanym króla. Znajomości warszawskie wykorzystywał dla uzyskiwania nowin politycznych i plotek dworskich, których «osobne wypisanie» dołączał do listów pisanych do jednego ze swoich «dobrodziejów» kasztelana mińskiego Adama Chmary. Żonaty był z Anną z Dzierżańskich, córką Antoniego, regenta kwarty i hyberny Skarbu Kor. Mieszkali na Pradze. Zginęli 4 XI 1794 r. w czasie rzezi Pragi.

 

Aleksandrowska E., Zabawy Przyjemne i Pożyteczne 1770–7. Monografia bibliograficzna, Wr. 1959, Książka w dawnej kulturze pol., IX; Słownik Geogr., VII, XI; Boniecki, XI 62, V 183–4; Konarski Sz., Szlachta kalwińska w Polsce, W. 1936; Uruski; – Hubert S., Poglądy na prawo narodów w Polsce czasów oświecenia, Wr. 1960, Prace Wrocł. Tow. Nauk. S. A., nr 66; Ogrodziński W., Polskie przekłady Horacjusza, w: Commentationes Horatianae, Kr. 1935 cz. 2 i odb.; Turowska-Barowa I., Zabawy Przyjemne i Pożyteczne (1770–7). Ze studiów nad literaturą stanisławowską, Kr. 1933, Prace Hist.-Liter., XL; – Vol. leg., VIII 132; Zubowski K., Helikonki, L. 1787 s. 49–50, 68–9; – Kalendarzyki polityczne z l. 1776–94; – B. Czart.: rkp. nr 920 s. 667 (list do P. Kicińskiego z 24 XI 1791), nr 930 s. 407–34 (listy do Stanisława Augusta, kanclerza w. kor. i P. Kicińskiego z 1785–6 oraz ekscerpty z dokumentów dotyczących nadużyć wojsk rosyjskich w Szarogrodzie); B. Jag.: rkp. 6655 II k. 95, 112–3 (listy do A. Chmary z 8 i 22 IV 1782); B. Kórn.: rkp. 1870 (Uwagi pewnego Wielkopolanina, z notatką K. Kwiatkowskiego).

                                                                                                                                                                                                                     Elżbieta Aleksandrowska

 
 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kajetan Koźmian h. Nałęcz

1771-12-31 - 1856-03-07
poeta
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.