Słomczewski Michał, pseud. Strohalm, krypt. St., M.S., (1818–1893), spiskowiec, publicysta, powstaniec 1848 r. Ur. w Opatówku koło Kalisza, był synem Ignacego i Doroty z Miaskowskich.
Po ukończeniu szkół w Sieradzu i Piotrkowie S. został aplikantem w Trybunale cywilnym w Kaliszu. W r. 1840 zbiegł do zaboru pruskiego przed aresztowaniem za udział w tajnych związkach. Dzięki stypendium Tow. Naukowej Pomocy studiował (1841–5) filozofię heglowską na uniw. w Berlinie; należał tam do «Bratniej Pomocy» studentów polskich. W l. 1842–3 ogłosił w „Tygodniku Literackim” m. in. artykuły: Ogólny charakter i ważność pism periodycznych, a zwłaszcza obyczajowych (1842 nr 38–42), Ogólne uwagi o naturze stowarzyszeń w państwie (1842 nr 41–4); w tym ostatnim atakował kształcenie «ludzi przemysłowych» jako szerzące materializm i egoizm w prowincji». W artykule ogłoszonym pod krypt. St., Stosunek religii do państwa (1843 nr 5–7) głosił konieczność całkowitej harmonii między religią a państwem i z tego punktu widzenia krytykował «przestarzałą religijną formę katolicyzmu». W Poznaniu przyjaźnił się z Narcyza Żmichowską, a kochał się bez wzajemności w dużo starszej od siebie Bibiannie Moraczewskiej.
Z ramienia konspiracyjnej Centralizacji Poznańskiej S. dojeżdżał od r. 1843 do Królewca, gdzie wśród studentów polskich założył «koło demokratyczno-spiskowe». Pod pseud. Strohalm nawiązał kontakt z konspiracją w Augustowskiem (bracia Dionizy i Onufry Skarżyńscy) i w Wilnie (Anicety Renier). W listopadzie 1845 uczestniczył w naradach przywódców organizacji w Poznaniu, wraz z Walentym Stefańskim popierał plany Edwarda Dembowskiego, który typował go na członka Komitetu, mającego stanąć na czele rewolucyjnego ruchu. W poł. grudnia przebywał potajemnie w Wilnie; w styczniu 1846 w Poznaniu zdał sprawę ze stanu rzeczy na Litwie Ludwikowi Mierosławskiemu; 14 II został aresztowany w Pniewach przez władze pruskie.
W śledztwie S. wypierał się, ile tylko mógł, wszystkiego. Rząd pruski nie zgodził się wydać go w ręce rosyjskie, zaś w procesie berlińskim 1847 r. obrona podważyła wiarygodność obciążających go rosyjskich materiałów śledczych. W rezultacie S., uniewinniony przez sąd, już w końcu t.r. włączył się w Poznaniu wraz ze Stefańskim do nowych przygotowań powstańczych. W parę dni po wybuchu powstania 20 III 1848 został dokooptowany do Komitetu Narodowego (KN). Należał do grona inicjatorów i współpracowników „Gazety Polskiej” wydawanej od 22 III. Zapewne (M. Motty: «ile pamiętam») był autorem programowego artykułu wstępnego „Gazety Polskiej”. Należał do ściślejszego kierownictwa robót organizacyjnych w Poznańskiem; sygnował kilka ważnych dokumentów: odezwę o zrównaniu stanów, rozporządzenie o ulgach dla chłopów uczestników powstania, dekret (nie wykonany) o utworzeniu Rządu Tymczasowego, pismo dziękczynne KN w związku ze stanem prowincji dla gen. W. Willisena, projekt odezwy o darowiźnie 3 mórg dla ochotników bezrolnych. Należał też do komisji zagranicznej i do komisji wyborczej, choć nie znalazł tu pola do działania. Po układzie jarosławieckim z 11 IV udał się do obozu we Wrześni, a następnie do Nowego Miasta. Dn. 25 IV na posiedzeniu KN opowiadał się przeciw wnioskowi o złożeniu broni. Wystąpił z Komitetu i jedyny z jego członków wziął udział w powstańczej kampanii.
Aresztowany po rozsypce powstańców i więziony w Cytadeli poznańskiej, został S. wkrótce zwolniony i wydalony do Francji. O dalszym jego życiu nic prawie nie wiadomo, w l. pięćdziesiątych korespondował z Centralizacją Tow. Demokratycznego Polskiego w Londynie, w czasie wojny krymskiej miał kontakt z Ryszardem Berwińskim. W r. 1868 wygłosił w Stow. Pomocy Naukowej w Paryżu odczyt o rządzie w Polsce w porównaniu z innymi rządami w Europie. S. zmarł w r. 1893 w Paryżu.
Brak danych o stosunkach rodzinnych S-ego.
Bibliogr. historii Pol. XIX w., II; Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r., Wr. 1996 IV; Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832–1855, Wr. 1990; Lewak-Więckowska, Zbiory B. Rap. Katalog; – Borejsza J., Emigracja polska po powstaniu styczniowym, W. 1966; Fajnhauz D., Ruch konspiracyjny na Litwie i Białorusi 1846–1848, W. 1965; Grot Z., Hipolit Cegielski, P. 1947; Kamiński A., Polskie związki młodzieży 1831–1848, W. 1968; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., I; Kieniewicz S., Ruch chłopski w Galicji w 1846 r., Wr. 1951; tenże, Społeczeństwo polskie w powstaniu poznańskim 1848 roku, W. 1960; Limanowski B., Historia demokracji polskiej w epoce porozbiorowej, Wyd. 3, W. 1946; Prasa polska 1661–1864, W. 1976; Terlecki T., Rodowód poetycki Ryszarda Berwińskiego, P. 1937; Tyrowicz M., Polski ośrodek rewolucyjny w Królewcu 1845–1846 r., „Kom. Inst. Mazurskiego w Olsztynie” 1948 nr 5; Zakrzewski B., Tygodnik Literacki 1838–1845, W. 1964; – Akta i czynności sądowe, tyczące się procesu Polaków oskarżonych w roku 1847-ym o zbrodnię stanu, Berlin 1847–8 II 233–8, 240, 586; Giller, Historia powstania, IV 54; Motty M., Przechadzki po mieście, P. 1957; Żmichowska N., Listy, W. 1960 II; Żychliński L., Z pamiętnika Wielkopolanina, dod. do „Kraju” 1890 nr 35, 1891 nr 12–14; Żychliński T., Wspomnienia z czasów uniwersyteckich, „Dzien. Pozn.” 1885 nr 143.
Stefan Kieniewicz