Pietruski Oktaw (1820–1894), prawnik, działacz polityczny. Ur. 5 II w Brukseli, był synem Józefa Tomasza, kapitana wojsk polskich w epoce napoleońskiej, i Wilhelminy z Wittusów. Ukończył gimnazjum w Stanisławowie i Theresianum w Wiedniu. W r. 1842 rozpoczął pracę w sądzie szlacheckim we Lwowie jako auskultant, następnie był radcą Sądu Obwodowego w Samborze. W r. 1848 wstąpił do Gwardii Narodowej we Lwowie, za co po upadku rewolucji został ukarany pozbawieniem awansu w służbie państwowej do 1857 r. W pierwszych latach autonomii Galicji był radcą w Krajowym Sądzie Wyższym we Lwowie.

 

W r. 1861 P. został posłem do galicyjskiego Sejmu Krajowego z kurii wielkiej własności okręgu stryjskiego jako właściciel Siemuszowej. Wybrany do Rady Państwa w r. 1869 mandatu nie przyjął. W sejmie pracował głównie w komisjach: funduszowej, budżetowej (przewodniczący w l. 1865–6) i konkurencji kościelnej. W l. 1862–90 był członkiem Wydziału Krajowego we Lwowie. Jako jeden z jego organizatorów kierował sprawami administracyjnymi Wydziału. Na tym stanowisku odegrał doniosłą rolę w walce o autonomię Galicji, przede wszystkim przy wprowadzaniu języka polskiego do administracji, sądownictwa i szkolnictwa. Zasiadał w Radzie Szkolnej Krajowej (od 1868). Opracowane przez P-ego memoriały i sprawozdania Wydziału Krajowego w tej materii, przedstawiane sejmowi i przesyłane do Wiednia, stanowiły punkt wyjścia dla polonizacji życia publicznego w Galicji. Bardzo aktywny w sejmie, występował P. przede wszystkim jako sprawozdawca Wydziału Krajowego, m.in. odnośnie organizacji Krajowego Biura Statystycznego, reorganizacji administracji autonomicznej, w sprawach finansowych oraz z własnymi wnioskami, m.in. w kwestii wprowadzenia wykładów w języku polskim na Uniwersytetach we Lwowie i w Krakowie oraz składania egzaminów po polsku (1868), organizacji Rady Szkolnej Krajowej (1869), organizacji szkół ludowych (1872), tworzenia seminariów nauczycielskich (1868), technicznych i leśnych szkół średnich krajowych (1869, 1872). W latach późniejszych był projektodawcą licznych ustaw dotyczących szkolnictwa galicyjskiego. Przyczynił się do przejęcia przez Wydział Krajowy funduszów i zakładów krajowych oraz wydatnie wpłynął na wybudowanie nowego gmachu sejmu we Lwowie. Uchodził za doskonałego urzędnika administracji autonomicznej, ściśle współpracował z Leonem Sapiehą, który uważał P-ego za jednego z najlepiej przygotowanych do pracy w Wydziale Krajowym («Consiliarus Magnificus» u Chłędowskiego), jednakże z czasem zarzucano mu nepotyzm i stosowanie protekcji.

 

W l. 1872–90 był zastępcą marszałka krajowego. W r. 1890 odsunął się od pracy w Wydziale Krajowym zatrzymując jednak mandat poselski. Był członkiem Trybunału Stanu. Od r. 1864 wchodził do Rady Zawiadowczej kolei Lwów–Czerniowce–Jassy, a od r. 1888 do Rady Zawiadowczej kolei Lwów–Bełżec–Tomaszów. Należał do Tow. Gospodarskiego we Lwowie, był wiceprzewodniczącym (1868, 1875), a następnie przewodniczącym Rady Nadzorczej Tow. Kredytowego Ziemskiego we Lwowie (1881, 1887), należał do twórców galicyjskiego Banku Krajowego we Lwowie (1874). Miał obywatelstwo honorowe Lwowa, Krakowa, Rzeszowa, Kołomyi, Buczacza, Husiatyna, Stryja, Stanisławowa, Brzeżan, Podgórza i Wadowic. Zmarł 22 II 1894 we Lwowie, pochowany został na cmentarzu Łyczakowskim. Był odznaczony Komandorią Wielkiego Krzyża Orderu Franciszka Józefa (1880).

 

Ożeniony ze Stefanią z Augustynowiczów miał P. czworo dzieci: Mieczysława (zob.), Oktawię (1850–1915), zamężną Sewerynową Skrzyńską, Zygmunta (1858–1923) i Marię Paulinę (ur. między 1860 a 1862, zm. ok. 1949), zamężną Augustową Łosiową.

 

 

 

Enc. Org.; Österr. Biogr. Lexikon, Lieferung 36; Uruski; – Brückner A., Dzieje kultury polskiej, IV; Chłędowski K., Album fotograficzne, Wr. 1951; Dębicki L., Portrety i sylwetki z XIX wieku, III 109, 112; Drohojowski J., Historia założenia Banku Krajowego, Lw. 1909 s. 13; Finkel–Starzyński, Hist. Uniw. Lwow. II; Koziebrodzki W., Repertorium czynności galicyjskiego sejmu krajowego od roku 1861 po rok 1883, Lw. 1883; Ostrożyński W., Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie, Lw. 1892 s. 364, 387; – Chłędowski K., Pamiętniki, Kr. 1957; Mieroszewscy S. S., Wspomnienia lat ubiegłych, Kr. 1964; Pamiętniki urzędników galicyjskich, Kr. 1978; Sapieha L., Wspomnienia, Kr. 1912; Schmitt H., Listy do żony (1845–80), Wr. 1961; Spraw. stenogr. sejmu krajowego galicyjskiego, Lw. 1861–1894; Szematyzmy Król. Galicji 1861–1894; – „Czas” 1894 nr 44, 46; „Gaz. Lwow.” 1894 nr 43; „Gaz. Narod.” 1894 nr 43–5; „Kur. Warsz.” 1894 nr 55; „Nowa Reforma” 1885 nr 219; „Przegl. Pol.” T. III: 1894 s. 647; – B. Jag: rkp. 7888 III k. 36, 7891 III k. 233, 8075 III k. 424, Akc. 280/71.