INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Piotr (Chrystian Piotr) Aigner      Christian Piotr Aigner, frag. obrazu olejnego Ferdinanda Cavalleriego z 1831 r.
Biogram został opublikowany w 1935 r. w I tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Aigner Piotr (zm. 1841), architekt. Urodzony w poł. XVIII w., studja odbywał sumptem króla Stanisława Augusta w Rzymie, po których skończeniu został mianowany członkiem (socio di merito) akademji św. Łukasza. Wstąpiwszy w r. 1782 do służby czynnej w wojsku koronnem jako budowniczy wojskowy, został profesorem korpusu inżynierów 11 VIII 1792. W czasie powstania stał przy naczelniku Kościuszce i na jego życzenie napisał książkę: Krótka nauka o pikach i kosach (W. 1794). Pierwszą wybitniejszą pracą architektoniczną jego było przerobienie w 1788 r. w stylu klasycznym wedle planów St. Kostki Potockiego fasady kościoła oo. bernardynów p. wez. św. Anny w Warszawie, na podobieństwo kościoła Il Redentore w Wenecji, oraz przebudowanie dzwonnicy przy tymże kościele. Niebawem stał się wziętym architektem, którego powoływano do kapitalniejszych budowli. Z prac jego zasługują na wymienienie: w Puławach – kościół Najświętszej Marji Panny na wzór Panteonu rzymskiego, świątynia Sybilli (kopja świątyni w Tivoli), pałac zwany Marynki dla ks. Marji Wirtemberskiej, domek gotycki (od 1798–1809); w Kaliszu – pomnik ku uczczeniu Napoleona, fundowany przez armję polską (1808); w Warszawie – przebudowa nabytego przez rząd Królestwa Polskiego od Dominika ks. Radziwiłła pałacu na Krakowskiem Przedmieściu, zwanego później Namiestnikowskim, dziś Rady Ministrów (1817–1818); kolumnada w bernardyńskim klasztorze na wzór teatru Marcellusa w Rzymie, gdzie potem pomieszczono odwach, a gdzie mieści się dziś Muzeum Przemysłu i Rolnictwa (1818); gmach mennicy przy ulicy Bielańskiej, zburzony sczasem pod budowę gmachu warszawskiego oddziału rosyjskiego Banku Państwa, dziś Banku Polskiego (1817–19); elewacja kościoła panien kanoniczek p. wezw. świętego Andrzeja (1819); restauracja oficyny pałacu Krasińskich, zw. Rzeczypospolitej, wraz z nadbudową II piętra oficyny od ul. Świętojerskiej, dziś siedziby Sądu Najwyższego i Ministerstwa Sprawiedliwości (1822); ukończenie budowanego od 1819 r. obserwatorjum astronomicznego w ogrodzie Botanicznym (1824); kościół św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży na wzór Panteonu Agryppy w Rzymie (rozpoczęto 1819, ukończono 1826). Bawiąc od 1825–1827 r. w Krakowie, opracował i ofiarował rządowi Rzeczypospolitej Krakowskiej projekt restauracji Sukiennic. Wreszcie jego pomysłu są: Pomarańczarnia i elewacje zamku w Łańcucie. Wszystkie jego budowle odznaczają się harmonją proporcyj i wybitnym stylem klasycznym. Toteż, jako wytrawny znawca klasycyzmu i sztuk wyzwolonych, niewątpliwie najznakomitszy wówczas architekt w kraju, powołany został 5 IV 1812 na członka Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a 11 III 1817 na stanowisko profesora architektury wyższej w Uniw. Warsz. Chociaż zrazu do pracy pedagogicznej wziął się z zapałem, to jednak niebawem, na własne żądanie ustąpił dnia 18 VIII 1818 z profesury. Ponadto w czasie Królestwa Kongresowego był generalnym budowniczym rządowym. Pisał i ogłosił kilka prac fachowych, z których niektóre do dziś dnia nie straciły wartości. Są to: Nowa cegielnia (Łowicz b. d., wyd. II. 1788, wyd. III. w Połocku b. d.); Budownictwo wiejskie z cegły glino-suszonej (W. 1791); Projekt do urządzenia budowniczych policji; Rozprawa o świątyniach u Starożytnych i o słowiańskich (w Rocznikach Towarzystwa Przyj. Nauk 1812, t. VIII, 293–311); Rozprawa o guście w ogólności, a w szczególności w architekturze (w Rocznikach Towarzystwa Przyj. Nauk, t. IX, 429–458); Budowy kościołów część pierwsza (W. 1825). Pozatem w kwietniu 1807 i. złożył na ręce prezesa Towarzystwa Przyj. Nauk dzieło: Słownik architektury, a w maju t. r. Historję budowniczej sztuki, które wszakże nie zostały dotąd wydane.

Jako sędziwy starzec, Aigner udał się w 1825 r. do Krakowa gdzie bawił blisko dwa lata a w r. 1827 w podróż naukową do Włoch; przebywał jakiś czas w Rzymie, potem we Florencji, gdzie zaniemógł i po długoletniej chorobie zmarł w 1841 r.

 

Łoza St., Słownik Architektów, W. 1931; Enc. Org.; W. Enc. Il.; Thieme-Becker; Architekt krak., III 63, tabl. 27; Kraushar Al., Towarzystwo Warsz. Przyjaciół Nauk, W. 1900–6; Bieliński, Król. Uniw. Warsz., W. 1907–12; Prace Kom. Hist. Szt., Kr. 1934, VI, zesz. 1, s. 24*–26*; Bujański Tad., Piotr Aigner, (w rkp.)

Stefan Pomarański

 
 

Powiązane artykuły

 

Powstanie Kościuszkowskie

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęta 24 marca 1794 roku, zakończona 16 listopada 1794 roku, to powstanie narodowe początkowo przeciwko Rosji, później także skierowane przeciwko Prusom. Jedno z najbardziej......

Bitwa Pod Racławicami, 4 kwietnia 1794 r.

24 marca 1794 roku na rynku krakowskim ogłoszony został „Akt powstania obywatelów mieszkańców województwa krakowskiego”, dający początek powstaniu kościuszkowskiemu, jednemu z przełomowych......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Adam Aigner

ok. poł. XVIII w. - po 1793 oficer artylerii
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Dekert

1738-02-13 - 1790-10-04
prezydent Warszawy
 
 

Józef Brodowski

1828-01-17 - 1900-09-05
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.