INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Piotr Jan Praczlewic      Łopuszyński, Jan Wojciech - Mortalia Cracij Apollinis ... - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - sygn.: SD XVIII.3.3709 - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - rubrykacja: iPSB.

Piotr Jan Praczlewic  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Praczlewic Piotr Jan (ok. 1647–1711), profesor teologii, rektor i podkanclerzy Uniw. Krak. Pochodził z warszawskiej rodziny mieszczańskiej, był synem Jana, ławnika starej Warszawy.

Do metryki Uniw. Krak. P. wpisał się przypuszczalnie ok. r. 1663, w t. r. bowiem zamieszkał w Bursie Starnigelskiej. Stopień bakałarza uzyskał w r. 1667, na magistra filozofii promował się 5 VII 1672, po czym od półr. zim. 1672/3 rozpoczął wykłady jako docent extraneus na Wydziale Filozoficznym, trudniąc się jednocześnie nauczaniem prywatnym młodzieży szlacheckiej, m. in. Jana Hieronima Kryszpina-Kirszenszteina, późniejszego bpa żmudzkiego, Kazimierza Łubieńskiego, późniejszego bpa krakowskiego, oraz synów Stanisława Warszyckiego, kaszt. krakowskiego. Inkorpowany 6 IV 1680 do Kolegium Mniejszego na podstawie ogłoszonej t. r. tezy De concursu causae primae ad operationes causarum secundarum objął katedrę Cursus Vladislavianus, po dwóch latach (20 VI 1682), przedłożywszy Quaestio metaphysica de essentia et existentia, wszedł do Kolegium Większego, w którym w r. 1683 otrzymał kolegiaturę opartą na wsi Trątnowice (Professio Trątnoviana), piastując kilkakrotnie (m. in. w l. 1682, 1683, 1690) godność prepozyta, w półr. zim. 1682/3 urząd dziekana Wydziału Filozoficznego. Zapewne równocześnie rozpoczął studia teologiczne, już bowiem w r. 1685 z tytułem bakałarza teologii (12 III) przeszedł na Wydział Teologiczny, na którym po odbyciu dysputy De personis divinis (11 III 1698) uzyskał licencjat, a po obronie tezy De modo unionis Verbi incarnati (10 VII) doktorat teologii. Przyjąwszy wcześnie święcenia kapłańskie, być może dzięki protekcji swych utytułowanych uczniów, w r. 1679 otrzymał probostwo w Smardzowicach, do którego w r. 1681 dołączył dziekanię w kolegiacie pilickiej, a w r. 1685 probostwo w Mrzygłodzie, ponadto przez kilka lat (ok. r. 1698) pełnił obowiązki kaznodziei świętalnego w katedrze wawelskiej. Szybko również postępował w godnościach kościelnych z prezenty Uniwersytetu: w r. 1684 został scholastykiem kolegiaty Św. Anny, w r. 1685 wszedł do kapituły Św. Floriana (w której w r. 1700 doszedł do godności dziekana), od r. 1699 posiadał bogate probostwo w Proszowicach, które zatrzymał po otrzymaniu w r. 1705 kanonii i wyborze (29 I 1706) na prepozyta kolegiaty Wszystkich Świętych. Reprezentując typ umysłowości charakterystyczny dla atmosfery intelektualnej czasów saskich – na co wskazują również opracowane pod jego kierunkiem tradycyjne w treści i formie konkluzje teologiczne z l. 1694 i 1697 oraz podobna w ujęciu Philosophia rationalis z r. 1683 – duży autorytet i uznanie w kołach uniwersyteckich zdobył szczerym przywiązaniem i oddaniem dla spraw Akademii, której «nadwątlone mury zrestaurował filarami» – jak pisano o nim w jednym z pośmiertnych panegiryków. Powoływany wielokrotnie na egzekutora testamentów (S. Bieżanowskiego, J. Radzkiego, K. Sowińskiego), w r. 1686 rewindykował w Radzie Miejskiej Krakowa wypłatę czynszów z fundacji Benedykta z Koźmina, w r. 1690 reprezentował Uniwersytet na sejmie warszawskim, często również pełnił obowiązki prepozyta i skarbnika Kolegium Większego. W l. 1695–1700 zastępował jako wiceprowizor Sebastiana Piskorskiego na stanowisku prowizora Szkół Nowodworskich (w l. 1700–11 był prowizorem), w l. 1702, 1706, 1707 był dziekanem Wydziału Teologicznego. W trudnym dla uczelni okresie kolejnych nawrotów zarazy i wydarzeń wojny północnej wybierany był przez 11 kadencji na rektora (1701, 1701/2, 1702, 1704, 1704/5, 1705, 1705/6, 1710, 1710/11, 1711, 1711/12). Pracował również w konsystorzu krakowskim jako cenzor ksiąg duchownych i egzaminator synodalny. Mianowany u schyłku życia podkanclerzym Uniwersytetu, zmarł nagle 21 X 1711, w kilka dni po wyborze na 11 kadencję rektorską.

 

Estreicher; Łętowski, Katalog bpów krak.; Słown. Pol. Teologów Katol., III; – Hajdukiewicz K., Biblioteka Jagiellońska w l. 1655–1775, w: Hist. B. Jag., I; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny, s. LXXXIX; Rostworowski E., Czasy saskie (1702–1764), w: Dzieje UJ, I; Wiśniewski J., Diecezja Częstochowska, Mariówka 1936 s. 220; tenże, Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem, Mariówka 1935 s. 314–317; – Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego w l. 1639–1741, Wyd. H. Barycz, „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947; Statuta nec non liber promotionum; Źródła do dziejów Warszawy, W. 1963; – Arch. UJ: rkp. nr 20 s. 479, 481–483, 489, nr 65 s. 85, 457, 477, 491, 494, 512, 545, 528, nr 72, 76, 90, 91, 94; B. Jag.: rkp. 2579, 3915, 5359, 6964 I.

Leszek Hajdukiewicz

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.